Fish Fauna of the Akgöl-Ereğli Marshes, One of the Drying Lakes of Central Anatolia

Yıl 2023, , 233 - 238, 30.06.2023

Salim Serkan Güçlü , Fahrettin Küçük , İskender Gülle , Ergi Bahrioğlu

https://doi.org/10.35229/jaes.1244421

Öz

In this study, the change in fish fauna was examined from 1925 to the present, when the first scientific records were given in Akgöl-Ereğli Marshes, one of the largest wetlands of the Konya Closed Basin. The depth of Akgöl was reported as 10 m in the early 1980s. It quickly became shallow 5-6 years after the construction of the İvriz Dam in 1984. Today, it has been turned into a dirty saltwater dish (3.0 ppt, conductivity 5559 µS/cm) in a very limited area of approximately 343 ha, at a maximum depth of 40-50 cm, by surrounding it with an artificial barrage to prevent it from completely drying out.
In the first ichthyofaunistic study, Acanthorutilus anatolicis, Varicorhinus kemali, and Rutilius tricolor were described by Hanko (1925) on the lake. It is followed by Akşiray (1948) with the description of Aphanius sophiae similis, and Bănărescu et al. (1978) described Orthrias angorae eregliensis in the same lake.
In this study, only Paraphanius similis (kelp) was detected in the undersized remains of ancient Akgöl. It has been determined that 8 fish species, including Pseudophoxinus anatolicus (oilfish), Pseudophoxinus battalgilae (flower, grassfish), Gobio hettitorum (goby, wicker), Garra kemali (Ereğli reed fish), Oxynoemacheilus eregliensis (Eregliensis), Anatolichthys anatoliae (mossfish) and Gambusia holbrooki (mosquito fish) live in the partially clean irrigation water and drainage channels coming from the İvriz Dam Lake. While the fact that 7 of the 8 identified species are endemic reveals the ichthyofaunistic importance of the region, it is seen that the fauna, which is still at great risk, should be protected with effective protection measures. The fact that 7 of the 8 identified species are endemic reveals the ichthyofaunistic importance of the region. At the same time, it is seen that the fauna, which is still at great risk, should be protected with effective conservation measures.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Tatlısu Balıkları, kapalı havza, sulak alan, habitat kaybı, Anatolian Freshwater Fish, closed basin, wetland, habitat loss

Orta Anadolu’nun Kuruyan Göllerinden, Akgöl-Ereğli Sazlıkları Balık Faunası

Öz

Bu çalışmada, Konya Kapalı Havzası'nın en büyük sulak alanlarından birisi olan Akgöl-Ereğli Sazlıkları’nda ilk bilimsel kayıtların verildiği l925’ten günümüze kadar balık faunasındaki değişim irdelenmiştir. 1980’1i yılların başında yaklaşık 10 m derinlikte olan Akgöl, 1984’de İvriz Barajı'nın yapımından sonraki 5-6 yıl içinde hızla sığlaşmış; günümüzde tamamen kurumasının önüne geçmek için yapay bir set ile çevrilerek, yaklaşık 343 ha’lık çok sınırlı bir alanda, en fazla 40-50 cm derinlikte, kirli bir tuzlusu (3,0 ppt, iletkenlik 5559 µS/cm) çanağına dönüşmüştür.
Hanko (1925)’nun gölde yaptığı ilk ihtiyofaunistik çalışmada Acanthorutilus anatolicııs, Varicorhinus kemali ve Rutilııs tricolor; sonrasında Akşiray (1948), Aphanius sophiae similis; Bănărescu vd. (1978) ise Orthrias angorae eregliensis’i tanımlamışlardır.
Bu çalışmamızda ise kadim Akgöl’ün cılız kalıntısında sadece Paraphanius similis (yosunbalığı); İvriz Baraj Gölü'nden gelen kısmen temiz kalmış sulama suyu ve drenaj kanallarında Pseudophoxinus anatolicus (yağbalığı), Pseudophoxinus battalgilae (çiçek, otbalığı), Gobio hettitorum (kayabalığı, hasırcı), Garra kemali (Ereğli sazbalığı), Oxynoemacheilus eregliensis (Ereğli çöpçübalığı), Anatolichthys anatoliae (yosunbalığı) ve Gambusia holbrooki (sivrisinek balığı) olmak üzere 8 balık türünün yaşadığı belirlenmiştir. Belirlenen 8 türden 7’sinin endemik olması bölgenin ihtiyofaunistik önemini ortaya koyarken, halen büyük risk altındaki faunanın etkin koruma önlemleriyle korunması gerektiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Tatlısu Balıkları, kapalı havza, sulak alan, habitat kaybı, Anatolian Freshwater Fish, closed basin, wetland, habitat loss

Kaynakça

• Akkuş, A. (1991). Karaman çevresinin fiziki coğrafyası. SÜAF Proje No: 91-83, Konya.
• Akşiray, F. (1948). Türkische Cyprinodontidleri hakkında I. Revue de la Faculté des Sciences de l'Université d'Instanbul, Série B: Sciences Naturelles, 13(2), 97-138.
• Altın, T.B., Ouahabi, M.E. & Fagel, N. (2015). Environmental and climatic changes during the Pleistocene–Holocene in the Bor Plain, Central Anatolia, Turkey. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 440, 564- 578. DOI: 10.1016/j.palaeo.2015.09.011
• Anonim. (2015). T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Dairesi Başkanlığı & Dolsar Mühendislik AŞ, Eylül 2015, Ankara.
• Bănărescu, P.M., Nalbant, T.T. & Balık, S. (1978). Süßwasserfische der Türkei. 11. Teil. Die Gattung Orthrias in der Türkei und in Südbulgarien (Pisces, Cobitidae, Noemacheilinae). Mitteilungen aus dem Hamburgischen Zoologischen Museum und Institut, 75, 255-266.
• Dervisoğlu, A., Musaoğlu, N., Tanık, A., Şeker, D.Z. & Kaya, Ş. (2017). Satellite-based temporal assessment of a dried lake: Case study of Akgol Wetland. Fresenius Environmental Bulletin, 26(1), 352-359.
• Eken, G., İsfandiyaroğlu, S. & Bozdoğan, M. (2006). Türkiye’nin önemli doğa alanları [Important nature areas of Turkey]. Ankara (Turkey), Doğa Derneği.
• Ertan, A., Kılıç, A. & Kasparek, M. (1989). Türkiye’nin önemli kuş alanları. İstanbul (Türkiye), Doğal Hayatı Koruma Derneği.
• Hankó, B. (1925). Fische aus Klein-Asien. Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici, 21(3), 137-158.
• Harmancıoglu, N. & Altınbilek, D. (2020). Water resources of Turkey. In N.B. Harmancıoğlu & D. Altınbilek (Eds) Water resources of Turkey (C. 2). Springer.
• Hrbek, T., Küçük, F., Frickey, T., Stölting, K.N., Wildekamp, R. & Meyer, A. (2002). Molecular phylogeny and historical biogeography of the Aphanius (Pisces, Cyprinodontiformes) species complex of central Anatolia, Turkey. Molecular Phylogenetics and Evolution, 25(1), 125-137. DOI: 10.1016/S1055-7903(02)00203-8.
• Hrbek, T., Stölting, K.N., Bardakçı, F., Küçük, F., Wildekamp, R.H. & Meyer, A. (2004). Plate tectonics and biogeographical patterns of Pseudophoxinus (Pisces: Cypriniformes) species complex of central Anatolia, Turkey. Molecular Phylogenetics and Evolution, 32(1), 297-308. DOI: 10.1016/j.ympev.2003.12.017.
• Küçük, F., Gülle, İ. & Güçlü, S.S. (2016). Pseudophoxinus iconii, a new species of spring minnow from Central Anatolia (Teleostei: Cyprinidae). Ichthyological Exploration of Freshwaters, 27(3), 283-288.
• Küçük, F., Gülle, İ. & Güçlü, S.S. (2017). Karaman İli’nin karasal ve iç su ekosistemleri biyolojik çeşitlilik envanter ve izleme işi raporu (Balıklar). T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, DKMG, Ankara.
• Magnin, G. & Yarar, M. (1997). Important bird areas in Turkey. Turkish Society for the Corservation of Nature, İstanbul, Turkey.
• Ladiges, W. (1960). Süßwasserfische der Türkei, I. Teil Cyprinidae. Mitteilungen aus dem Hamburgischen Zoologischen Museum und Institut, 58, 105-150.
• Leng, M.J., Roberts, N., Reed, J.M. & Sloane, H.J. (1999). Late Quaternary palaeohydrology of the Konya basin, Turkey based on isotope studies of modern hydrology and lacustrine carbonates. Journal of Paleolimnology, 22, 187-204
• Saris, F. & Gedik, F. (2021). Konya kapalı havzası’nda meteorolojik kuraklık analizi. Cografya Dergisi, 42, 295-308. DOI: 10.26650/JGEOG2021- 885519
• Schönhuth, S., Vukić, J., Šanda, R., Yang, L. & Mayden, R.L. (2018). Phylogenetic relationships and classification of the Holarctic family Leuciscidae (Cypriniformes: Cyprinoidei). Molecular Phylogenetics and Evolution, 127, 781-799. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.06.026
• Tapur, T. (1998). Eski Konya gölü ve çevresinin fiziki coğrafya özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya, Türkiye, 80s.
• Turan, D. & Bayçelebi, E. (2019). Range extension of Gobio microlepidotus Battalgil, 1942 in the Southern Anatolia (Pisces: Cyprinidae). Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 4(2), 156-160. DOI: 10.35229/jaes.556220
• Türkeş, M., Öztaş, T., Tercan, E., Erpul, G., Karagöz, A., Dengiz, O. & Avcıoğlu, B. (2020). Desertification vulnerability and risk assessment for Turkey via an analytical hierarchy process model. Land Degradation and Development, 31(2), 205-214.
• Yılmaz, G., Çolak, M.A., Özgencil, İ.K., Metin, M., Korkmaz, M., Ertuğrul, S., Soyluer, M., Bucak, T., Tavşanoğlu, Ü.N., Özkan, K., Akyürek, Z., Beklioğlu, M. & Jeppesen, E. (2021). Decadal changes in size, salinity, waterbirds, and fish in lakes of the Konya Closed Basin, Turkey, associated with climate change and increasing water abstraction for agriculture. Inland Waters, 11(4), 538-555. DOI: 10.1080/20442041.2021.1924034
• Yoğurtçuoğlu, B., Ekmekçi, F.G., Bektas, B., Aksu, İ. & Turan, T. (2018). The first record of Garra kemali (Teleostei: Cyprinidae) from the Black Sea basin with a re-description of the species. Ichthyological Exploration of Freshwaters, 28(3), 281-288. DOI: 10.23788/IEF-1083
• Yoğurtçuoğlu, B., Kaya, C., Özuluğ, M. & Freyhof, J. (2021). Oxynoemacheilus isauricus, a new nemacheilid loach from Central Anatolia (Teleostei: Nemacheilidae). Zootaxa, 4975(2), 369-378.
• Yoğurtçuoğlu, B., Kaya, C. & Freyhof, J. (2022). Revision of the Oxynoemacheilus angorae group with the description of two new species (Teleostei: Nemacheilidae). Zootaxa, 5133(4), 451-485.