Türkiye’nin Çankırı İli’nde Avlanan Bazı Tatlı Su Balıklarında Endoparazitlerin Araştırılması

Yıl 2023, , 157 - 161, 30.06.2023

Elçin Dede , Gökmen Zafer Pekmezci , Banuçiçek Yücesan , Özcan Özkan

https://doi.org/10.35229/jaes.1253737

Öz

Bu çalışmada 2021 yılında Çankırı il sınırlarını içerisindeki 9 farklı istasyondan avlanan 37 adet tatlı su balık türünün (20 Cyprinus carpio, 7 Capoeta tinca, 5 Squalius cephalaus, 5 Alburnus spp.) sindirim sistemi parazitler yönünden incelenmiştir. Bulunan helmintlerin morfolojik teşhisi yapılmış ve enfeksiyon parametreleri hesaplanmıştır. Parazitolojik incelemesi yapılan 37 balığın 9 (%24,32)’unun sindirim kanalında en az bir tür olmak üzere nematod parazitler toplanmıştır. Pseudocapillaria tomentosa (2), Rhabdochona gnedini (11), R. denudata (7) ve Rhabdochona spp. (4) olmak üzere 24 adet nematod türü morfolojik olarak teşhis edilmiştir. İncelenen toplam 20 C. carpio’ nun %15 (3/20)’inde, 7 C. tinca’nın %42,9 (3/7)’unda, 5 S. cephalus’un %40 (2/5)’ında ve 5 Alburnus spp.’ un %20 (1/5)’sinde nematod parazitler saptanmıştır.
Bu çalışmada parazitolojik muayenesi yapılan balıklardan C. carpio türünde Rhabdochona spp. ve P. tomentosa; S. cephalaus’ da R. gnedini ve R. denudata; C. tinca’da R. gnedini ve R. denudata ile Alburnus spp.’ da R. gnedini türleri bulunmuştur. Bu araştırma ile Türkiye’de ilk kez R. gnedini türü rapor edilmiştir. Ayrıca, bu parazit türü Türkiye balık parazit faunası için yeni bir kayıttır.

Anahtar Kelimeler

Tatlı Su Balıkları, Endoparazit, Nematod

Teşekkür

Bu araştırma Elçin Dede’nin “Çankırı ili'ndeki Avlanan Balıklarda Bulunan Endoparazitlerin Araştırılması” başlıklı Yüksek Lisans Tezinden özetlenmiştir. Bu çalışmada desteklerini esirgemeyen tez danışmanlarım Prof. Dr. Özcan Özkan ile Prof. Dr. Gökmen Zafer Pekmezci’ ye ve Dr. Öğr. Üyesi Banuçiçek Yücesan’a, laboratuvar çalışmamın gerçekleşmesi için imkân sunan Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Veteriner Fakültesi Su Ürünleri Hastalıkları Anabilim Dalı’na ve sevgili aileme teşekkür ederim. Bu çalışma için Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yerel Etik Kurulu’ndan (2021/15) ve Türkiye Cumhuriyeti Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü’nden (E-21264211-288.04-2223906) gerekli izinler alınmıştır.

Investigation of Endoparasites in Some Freshwater Fish Caught in Çankırı Province from Türkiye

Öz

In the present study, the digestive system of 37 freshwater fish species (20 Cyprinus carpio, 7 Capoeta tinca, 5 Squalius cephalaus, 5 Alburnus spp.) caught from 9 different stations within the provincial borders of Çankırı province in 2021 was investigated for the presence of endoparasites. Helminths were morphologically identified and the infection parameters were calculated. Parasitic nematodes which including at least one species were collected in the digestive tract of 9 (24.32%) of 37 fish that were made parasitological examination. A total of 24 nematode species, Pseudocapillaria tomentosa (2), Rhabdochona gnedini (11), R. denudata (7) ve Rhabdochona spp. (4), were morphologically identified. Nematode parasites were detected in 15% (3/20) of 20 C. carpio, 42,9% (3/7) of 7 C. tinca, 40% (2/5) of 5 S. cephalus and 20% (1/5) of 5 Alburnus spp.
In this study, Rhabdochona spp. and P. tomentosa were found in C. carpio; R. gnedini and R. denudata in S. cephalaus; R. gnedini and R. denudata in C. tinca, and R. gnedini in Alburnus spp. Rhabdochona gnedini was also reported for the first time in Turkey within the present study. Moreover, this parasite species is a new record for the fish parasite fauna of Turkey.

Anahtar Kelimeler

Fresh water fish species, Çankırı, Endoparasites, Nematodes, Tatlı Su Balıkları, Endoparazit, Nematod

Kaynakça

• Aydoğdu, A. & Selver, M. (2006). Mustafakemalpaşa Deresi (Bursa)’ndeki inci balığının (Alburnus alburnus L.) helmint faunası üzerine bir araştırma. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 30(1), 69-72.
• Buchmann, K. (2007). An introduction to fish parasitological methods-classical and molecular techniques. Copenhagen, Biofolia Press. Burgu, A., Oğuz, T., Körting, W. & Güralp, N. (1988). İç Anadolu’nun bazı yörelerinde tatlı su balıklarının parazitleri. Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi, 6, 143-166.
• Bykhovskaya-Pavlovskaya, I.E. (1962). Key to the parasites of the freshwater fishes of the U.S.S.R. Jerusalem, p 916.
• Çankırı Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (ÇÇŞİM), (2021). Çankırı İli 2020 Yılı Çevre Durum Raporu. Türkiye Cumhuriyeti Çankırı Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/cank iri_2020_-cdr-20211006111931.pdf
• Çiçek, E., Sungur, S. & Fricke, R. (2020). Freshwater lampreys and fishes of Turkey; a revised and updated annotated checklist 2020. Zootaxa, 4809(2), 241-270.
• Demir, S. (2014). Marmara Gölü’nde (Manisa) yaşayan sazan (Cyprinus carpio L., 1758) ve havuz balığı (Carassius gibelio Bloch, 1782)’nın parazit faunasının araştırılması. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İzmir, Türkiye, 101s.
• Mnisi, M.E. (2017). Türkiye endemiği Şiraz Balığı, Capoeta baliki (Turan, Kottelat, Ekmekçi & İmamoğlu, 2006) (Cypriniformes: Cyprinidae) 'nin helmint faunası. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Bursa, Türkiye, 45s.
• Moravec, F. (1985). Occurrence of the endoparasitic helmints in tench (Tinca tinca L.) from the Macha Lake fishpond system. Vestern Spolecia Zoologica, 49, 32-50.
• Moravec, F. (1994). Parasitic nematodes of freshwater fishes of Europe. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, Boston, London.
• Moravec, F. & Nagasawa, K. (2000). Some anisakid nematodes from marine fishes of Japan and the North Pacific Ocean. Journal of Natural History, 34(8), 1555-1574.
• Moravec, F. (2004). Metazoan parasites of salmonid fishes of Europe. Academia.
• Oktay, S. & Özer A. (2021). Some parasites of chub Squalius cephalus (L., 1758) collected from a stream system in Kocaeli. 14th International Symposium on Fisheries and Aquatic Sciences, 7- 8 September 2021, İzmir, Turkey, 27.
• Öztürk, M. O. (2019). Pseudocapillaria tomentosa (Nematoda: Capillariidae)’nın anatomik ve morfolojik özellikleri üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(1), 34-39.
• Tiğin, Y., Burgu, A., Doğanay, A., Öge, H. & Öge, S. (1992). Balık parazitleri. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 16, 103-113.