Environmental Literacy of Generations X, Y, and Z in a Provincial Center in Turkey: A Descriptive-Comparative Study

Year 2024, , 795 - 805, 31.12.2024

Deniz S. Yorulmaz Demir , Tuğba Karakış , Esra Yavuz

https://doi.org/10.35229/jaes.1553541

Abstract

Objective: This research was conducted to determine the environmental literacy and behaviors of Generations X, Y, and Z.
Method: This descriptive-comparative study involved a total of 1,148 participants, comprising 376 from Generation X, 399 from Generation Y, and 373 from Generation Z. Data were collected using the Demographic Characteristics Form and the Environmental Literacy Scale for Adults.
Results: It was found that 67.8% of participants had not received any education on environmental issues, 81.8% disposed of used cooking oil in the trash or sink, 43.6% discarded waste batteries in the trash, and 62.1% were unfamiliar with the concept of ecological footprint. The environmental literacy of Generation Z was significantly lower than that of Generations X and Y. Nuclear family type, perception of high income, lack of social security, willingness to receive environmental education, separate disposal of waste cooking oil, disposal of waste batteries in designated units, and use of recycling bins were identified as factors influencing environmental literacy for all participants. These variables explained 22.4% of the variance in environmental literacy.
Conclusion: The results revealed insufficient environmental behaviors in the sample and lower environmental literacy in Generation Z compared to Generations X and Y. It is recommended to conduct informative and educational programs and prepare public service announcements in order to enhance community environmental awareness and promote appropriate environmental health behaviors

Keywords

Environment, literacy, community-based participatory research, public health.

Ethical Statement

This research was supported within the scope of the TÜBİTAK–2209-A University Students Research Projects Support Program, and it adhered to the research ethics rules defined by TÜBİTAK. Prior to the research, ethical committee approval (Number: E-18457941-050.99-52669, Date: 20.06.2022) and department chair approval (Date: 16.06.2022) were obtained. During the data collection process, the participants were informed about the research topic and content, and their written consent was obtained. This research was conducted in accordance with the principles of the Helsinki Declaration.

Supporting Institution

TÜBİTAK

Project Number

Bu araştırma TÜBİTAK–2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Desteği Programı kapsamında desteklenmiştir.

Türkiye’de Bir İl Merkezinde X, Y ve Z Kuşaklarının Çevre Okuryazarlığı: Bir Tanımlayıcı-Karşılaştırmalı Çalışma

Abstract

Amaç: Bu araştırma X, Y ve Z kuşaklarının çevre okuryazarlığı ve çevre davranışlarını belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Yöntem: Tanımlayıcı-karşılaştırmalı araştırma olarak yürütülen bu çalışma, X kuşağından 376 kişi, Y kuşağından 399 kişi ve Z kuşağından 373 kişi olmak üzere toplam 1148 katılımcı ile tamamlanmıştır. Veri toplama aracı olarak tanıtıcı özellikler soru formu ve Yetişkinler için Çevre Okuryazarlığı Ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Katılımcıların %67.8’inin çevre konusunda herhangi bir eğitim almadığı, %81.8’inin kızarmış yağları çöpe ve lavaboya döktüğü, %43.6’sının atık pilleri çöpe attığı ve %62.1’inin ekolojik ayak izi tanımını bilmediği belirlenmiştir. Z kuşağının çevre okuryazarlığın X ve Y kuşaklarına göre anlamlı olarak düşük olduğu tespit edilmiştir. Katılımcıların tamamı için X ve Y kuşağında olma, çekirdek aile tipi, yüksek gelir algısı, sosyal güvence yokluğu, çevre konusunda eğitim alma isteği, atık yağları ayrı atma, atık pilleri atık pil ünitelerine atma ve geri dönüşüm kutularını kullanmanın çevre okuryazarlığını etkilediği ve bu değişkenlerin çevre okuryazarlığının %22.4’ünü açıkladığı tespit edilmiştir.
Sonuç: Değerlendirmeler sonucu toplumun çevre davranışlarının yetersiz olduğu ve Z kuşağının çevre okuryazarlığının X ve Y kuşağına göre düşük olduğu sonucuna varılmıştır. Toplumun çevre farkındalığının artırmak ve uygun çevre sağlığı davranışlarına teşvik etmek amacıyla bilgilendirme ve eğitimlerin yapılması, kamu spotlarının hazırlanması önerilmektedir.

Keywords

Çevre, okuryazarlık, toplum tabanlı katılımcı araştırması, halk sağlığı

Project Number

Bu araştırma TÜBİTAK–2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Desteği Programı kapsamında desteklenmiştir.

References

• Akıllı, M. & Genç, M. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Çevre Okuryazarlığı Alt Boyutlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 5(2), 81-97.
• Aktan, M. & Kethüda, Ö. (2024). The role of environmental literacy, psychological distance of climate change, and collectivism on generation Z's collaborative consumption tendency. Journal of Consumer Behaviour, 23(1), 126-140. DOI: 10.1002/cb.2159
• Ardoin, N. M., Bowers, A. W., & Wheaton, M. (2023). Leveraging collective action and environmental literacy to address complex sustainability challenges. Ambio, 52(1), 30-44. DOI: 10.1007/s13280-022-01764-6
• Atabek-Yiğit, E., Köklükaya, N., Yavuz, M. & Demirhan, E. (2014). Development and validation of environmental literacy scale for adults (ELSA). Journal of Baltic Science Education, 13(3), 425.
• Bahar, M. & Kiras, B. (2017). Türkiye’de yayımlanan çevre eğitimi konulu makale ve tezlerin genel analizi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 17(4), 1702-1720. DOI: 10.17240/aibuefd.2017.17.32772-363962
• Blanca, M. J., Arnau, J., López-Montiel, D., Bono, R., & Bendayan, R. (2013). Skewness and kurtosis in real data samples. Methodology. 9(2), 78-84. DOI: 10.1027/1614-2241/a000057
• Braveman, P. & Gottlieb, L. (2014). The social determinants of health: it's time to consider the causes of the causes. Public Health Reports, 129(1-suppl.2), 19-31. DOI: 10.1177/00333549141291S206
• Çelik, S. (2016). Hemşirelik ve tıp öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi. 3(2), 91-98. DOI: 10.17681/hsp.79715
• Demirtaş, N., Akbulut, M.C. & Özşen, Z.S. (2018). Üniversite öğrencilerinin çevre okuryazarlığı üzerine bir araştırma: Beypazarı Meslek Yüksekokulu örneği. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 3(1), 27-33. DOI: 10.35229/jaes.392248
• Erdoğan. S., Nahcivan, N. & Esin, M.N. (Eds.). (2015). Hemşirelikte araştırma: süreç, ugulama ve kritik. Nobel Tıp Kitabevi. Ankara. Türkiye.
• Febriasari, L.K. & Supriatna, N. (2017). Enhance environmental literacy through problem based learning. In Journal of Physics: Conference Series, 895(1), 012163. DOI: 10.1088/1742- 6596/895/1/012163
• Fettahlıoğlu, P. (2018). Algılanan çevresel sorunların çevre okuryazarlık düzeyine göre analizi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 404- 425. DOI: 10.17860/mersinefd.400607
• Gıcır, B., Oruç, I. & Özatlı, N.S. (2020). X, Y, Z kuşaklarının çevre davranış düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi: Balıkesir örneği. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(2), 491-516.
• Gürbüz, H. & Kışoğlu, M. (2017). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevre okuryazarlığını artırmaya yönelik öğrenci merkezli etkinlikler hakkındaki düşünceleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 74-90. DOI: 10.17556/erziefd.312300
• Kalın, ÖU. (2018). Ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi (Artvin il örneği). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(13), 155-170. DOI: 10.33692/avrasyad.510012
• Karatekın, K. & Aksoy, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 7(1), 1423-1438.
• Kayabek, İ. (2021). Environmental literacy, ecological footprint awareness, environmental behavior and related factors ın adults living ın both rural and urban regıons. Master's thesis, TR Balıkesir University Institute of Health. Balıkesir, Türkiye, 100s.
• Koç, A., Çorapçıgil, A. & Doğru, M. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 39-52.
• Kışoğlu, M., Gürbüz, H., Sülün, A., Alaş, A., & Erkol, M. (2010). Çevre okuryazarlığı ve çevre okuryazarlığı ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmaların değerlendirilmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(3), 772-791.
• Kıyıcı, F.B., Yiğit, E.A. & Darçın, E.S. (2014). Doğa eğitimi ile öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerindeki değişimin ve görüşlerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 17-27.
• Lemeshow, S, Hosmer, Jr D.W., Klar, J. & Lwanga, S.K. (2000). Sağlık Araştırmalarında Örneklem Büyüklüğünün Yeterliliği. S. Oğuz Kayaalp (Ed.), Sağlık Araştırmalarında Örneklem Büyüklüğünün Yeterliliği, Ankara, Hacettepe TAŞ Kitapevi. P.143-6.
• Lin, P.H. & Chen, W.H. (2022). Factors that influence consumers’ sustainable apparel purchase intention: The moderating effect of generational cohorts. Sustainability, 14(14), 8950. DOI: 10.3390/su14148950
• Liu, J., Chen, Q. & Dang, J. (2022). New intergenerational evidence on reverse socialization of environmental literacy. Sustainability Science, 17(6), 2543-2555. DOI: 10.1007/s11625-022-01194-z
• Maurer, M. & Bogner, F.X. (2020). Modelling environmental literacy with environmental knowledge, values and (reported) behavior. Studies in Educational Evaluation, 65, 100863. DOI: 10.1016/j.stueduc.2020.100863
• McBride B., Brewer, C.A., Berkowitz, A.R. & Borrie, W.T. (2013). Environmental literacy, ecological literacy, ecoliteracy: What do we mean and how did we get here? Ecosphere, 4(5), 1-20. DOI: 10.1890/ES13-00075.1
• Notaro, S. & Paletto, A. (2022). Attitude and willingness to pay of young generations toward bio-textile produced using wood fibers. Annals of Silvicultural Research, 47(1), 10-23. https://journals-crea.4science.it/index.php/asr
• Nurwidodo, N., Amin, M., Ibrohim, I. & Sueb, S. (2020). The role of eco-school program (Adiwiyata) towards environmental literacy of high school students. European Journal of Educational Research, 9(3), 1089-1103. DOI: 10.12973/eu-jer.9.3.1089
• Pesaran, M.H. & Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142(1), 50-93. DOI: 10.1016/j.jeconom.2007.05.010
• Purvis, B., Mao, Y. & Robinson, D. (2019). Three pillars of sustainability: in search of conceptual origins. Sustainability Science, 14, 681-695. DOI: 10.1007/s11625-018-0627-5
• Roth CE. (1992). Environmental literacy: its roots, evolution and directions in the 1990s. Columbus, OH: ERIC Clearinghouse for Science, Mathematics, and Environmental Education. ED348235.pdf
• Rowe, D. (2002). Environmental literacy and sustainability as core requirements: Success stories and models. Teaching Sustainability At Universities. 79-103. Microsoft Word - 3EE738B9-7001-20FA8B.doc (stmarys-ca.edu)
• Suryawati, E., Suzanti, F., Zulfarina, Z., Putriana, A. R. & Febrianti, L. (2020). The implementation of local environmental problem-based learning student worksheets to strengthen environmental literacy. Jurnal Pendidikan IPA Indonesia, 9(2), 169-178. http://journal.unnes.ac.id/index.php/jpii
• Şenyuva, E. & Bodur, G. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Nükleer Santrallere İlişkin Görüşleri İle Çevre Okuryazarlık Düzeyleri İlişkisi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 17(1), 19-37.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2014). Atik pil ve akümülatörlerin kontrolü yönetmeliği Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayımlandı. (csb.gov.tr) (01 Ocak 2024)
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2015). Bitkisel atik yağlarin kontrolü yönetmeliği. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü (resmigazete.gov.tr) (01 Ocak 2024) T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2021). Sıfır atık yönetmeliği GeneratePdf (mevzuat.gov.tr) (01 Ocak 2024)
• Veisi, H., Lacy, M., Mafakheri, S. & Razaghi, F. (2019). Assessing environmental literacy of university students: A case study of Shahid Beheshti University in Iran. Applied Environmental Education & Communication, 18(1), 25-42. DOI: 10.1080/1533015X.2018.1431163
• Volkova, A., Proskurova, I. & Yevsieieva, L. (2020). Study the attitude of the Ukrainian citizens to the environmental problems in the context of the theory of generations. Study the attitude of the Ukrainian citizens to the environmental problems in the context of the theory of generations. ScienceRise: Pharmaceutical Science, 2(24), 18- 25. DOI: 10.15587/2519-4852.2020.201075.