Kayseri Historical Cumhuriyet Square from Past to Present

Year 2024, Volume: 3 Issue: 3, 61 - 78, 25.11.2024

Emine Saka Akın , Merve Akgül Gültekin

Abstract

TRACT
City squares, which have significant effects on the formation of the morphological structure of cities, are not only physical spaces but also public spaces that carry the traces of the entire social, economic and cultural structure of cities from the past to the present. These public spaces, which have been used for different functions and purposes from ancient times to the present, hold an important place in the city identity and memory as a small example of the stratification of cities. However, in recent years, historical city squares, which have been exposed to urban pressures, have begun to lose their characteristics from the past and their place in the city identity and memory. The aim of this study is to reveal the transformation of Cumhuriyet Square, which dates back to the Roman Period and is located in the historical city center of Kayseri, within the zoning movements and urbanization process that began with the Republic Period. Literature and field studies were conducted for this purpose and aerial photographs of the historical Cumhuriyet Square from previous years were obtained from the General Command of Mapping. With the obtained data, the historical texture of Cumhuriyet Square, its immediate surroundings and its relationship with the city were periodically revealed in the context of both the interventions made with the city's zoning plans and the years in which the population and urbanization movements throughout the country were taken as basis. As a result of the studies, it was seen that many structures belonging to the past were demolished, historical continuity was not provided and traces of urban stratification were erased with the arrangements made in the historical Republic Square. This study will provide information flow for the arrangements to be made in the future in the historical Republic Square, which has an important place in the identity and memory of the city.

Keywords

Urban morphology, urban identity, sustainable protect, historical building, Cumhuriyet square

Ethical Statement

Herhangi bir etik gerekmiyor

Geçmişten Günümüze Kayseri Tarihi Cumhuriyet Meydanı

Abstract

Kentlerin morfolojik yapısının oluşmasında önemli etkileri olan kent meydanları sadece fiziki mekanlar olmayıp kentlerin geçmişten günümüze tüm sosyal, ekonomik ve kültürel yapısının izlerini taşıyan kamusal mekanlardır. Antik dönemden günümüze kadar farklı işlev ve amaçlarla kullanılan bu kamusal alanlar kentlerin katmanlaşmasının da küçük bir örneği olarak kent kimliği ve belleğinde önemli yer tutarlar. Ancak son yıllarda kentsel baskılara maruz kalan tarihi kent meydanları geçmişten gelen niteliklerini yitirerek kent kimliği ve belleğindeki yerlerini de kaybetmeye başlamışlardır. Bu çalışmanın amacı da geçmişi Roma Dönemi’ne dayanan ve Kayseri tarihi kent merkezinde bulunan Cumhuriyet Meydanı’nın Cumhuriyet Dönemi ile başlayan imar hareketleri ve kentleşme süreci içerisindeki değişiminin ortaya konulmasıdır. Bu amaca yönelik literatür ve saha çalışması yapılmış ve Harita Genel Komutanlığı’ndan tarihi Cumhuriyet Meydanı’nın geçmiş yıllara ait hava fotoğrafları elde edilmiştir. Elde edilen verilerle Cumhuriyet Meydanı’nın tarihsel dokusu, yakın çevresi ve kentle ilişkisi hem kentin imar planları ile meydana yapılan müdahaleler hem de ülke genelindeki nüfus ve kentleşme hareketlerinin esas alındığı yıllar bağlamında dönemsel olarak ortaya konulmuştur. Yapılan çalışmalar sonucunda tarihi Cumhuriyet Meydanı’nda yapılan düzenlemeler ile geçmiş dönemlere ait pek çok yapının yıkıldığı, tarihsel bir süreklilik sağlanamadığı ve kentsel katmanlaşma izlerinin silindiği görülmüştür. Bu çalışma kent kimliği ve belleğinde önemli yeri olan tarihi Cumhuriyet Meydanı’nda gelecekte yapılacak düzenlemelerde bilgi akışı sağlayacaktır.

Keywords

Kent morfolojisi, kent kimliği, sürdürülebilir koruma, tarihi yapı, Cumhuriyet Meydanı

References

• Akman, K. (2020). Kent Meydanlarının Önemi ve Değişen İşlevi. Akademik Düşünce Dergisi, (1), 17-33.
• Altınçekiç, H. S. (2000). İstanbul Metropolünde Meydanların Rekreasyonel İşlev Yönünden Önemi Üzerine Araştırmalar. [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü]. İstanbul.
• Ardıçoğlu, R & Uslu, A. (2018). Meydanların Morfolojik Değişimi: Beyazıt Meydanı Örneği. “DeğişKent” Değişen Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu, Bildiriler Kitabı. İstanbul. 589-609.
• Arın Samancı, K. M. (2019). Kayseri Meydanının Cumhuriyet Dönemi Modernizm Yaklaşımı Bağlamında Değişimi: Eski Hükümet Konağı Örneği [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı]. İstanbul.
• Aykılıç, B. (2015). Kentsel Mekân Olarak Meydanlar. [Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İç Mimarlık Anabilim Dalı]. İstanbul.
• Bianet. Taksim Meydanı'na cami ısrarının kısa tarihi. Retrieved Jun 3, 2024, from https://bianet.org/haber/taksim-meydani-na-cami-israrinin-kisa-tarihi-244803
• Bilgi Üniversitesi. (2024). Beyazıt Meydanı’nı Tasarlarken. https://mag.bilgi.edu.tr/tr/haber/beyazit-meydanini-tasarlarken-yeni-bir-kentsel-oku/
• Bilsel, C. (2015). Kent Tarihi Araştırmalarında Mekân Bilimsel Bir Yaklaşım: Batı’da ve Türkiye’de Kentsel Morfoloji Çalışmalarının Öncülleri. Türkiye Kentsel Morfoloji Ağı, 59-77.
• Çabuk, S. (2012). Kayseri’nin Cumhuriyet Dönemindeki İlk Kent Düzenlemesi: 1933, Çaylak Planı. Metu JFA, 29(2), 63-87.
• Çalışır Hovardaoğlu, S., & Akın, N. (2010) “Kentsel Katmanlaşmanın Belgelenmesi: Kayseri Cumhuriyet Meydanı ve Yakın Çevresi”, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık, Planlama, Tasarım. Cilt:9, Sayı:2, s.121-132, İstanbul.
• Çalışkan, N., (2002). Hayatımızın Kıyısından, Elif TV Programı, Kayseri.
• Can, A. (2003). Antik Kent ile bu Mekânı Üreten Toplumun Değerler Sistemi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi ve Atina Örneği. [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. İstanbul.
• Çayırdağ, M. (1982). Kayseri’de Selçuklu ve Beylikler Devri Binalarında Bulunan Taşçı İşaretleri. Türk Etnografya Dergisi, (67), 79-114.
• Çulcuoğlu, G. (1995). Meydanların Önemi ve Tarihsel Gelişimi. Bilkent Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Ankara, 19-20.
• Durak, H. (2018). Tarihi Kent Meydanları ve Donatılarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi; Sultanahmet Meydanı Örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. Isparta.
• Eravşar, O., (2000). Seyahatnamelerde Kayseri, Kayseri Ticaret Odası Yayınları, 30. Kayseri.
• Erel, B., (2007). Kentsel Açık Alan Kavramı Bağlamında İskele Meydanlarının İncelenmesi, İstanbul Örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. İstanbul.
• Erkiletlioğlu, H. (1996). Osmanlılar Zamanında Kayseri. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kayseri.
• Gabriel, A., (1954). Kayseri Türk Anıtları, (Çev. Ahmed Akif Tütenk), İstanbul.
• Kalaycı, E. (2020). Kentsel Mekân Oluşumunda Meydanlar: Ankara Ulus Meydanı Örneği İncelemesi. [Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Ankara.
• Karaaslan Ç. (2010). Tarihi Kentlerde Kimliksizleşme Sorunu ve Bir Çözüm Yolu Olarak Kentsel Canlandırma Projeleri. [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. Ankara.
• Karatepe, Ş. (1999) Kendini Kuran Şehir, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kayseri.
• Karademir, B. (2019) Kayseri Tarihi Kent Merkezinde Koruma Amaçlı Planlama Yaklaşımlarının Sürdürülebilir Kentsel Koruma Bakımından İrdelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı]. Konya.
• Kejanlı, T. (2005). Anadolu’da İlk Yerleşmeler ve Kentleşme Eğilimleri. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 4(1), 89-97.
• Kır, İ. (2009). Kent Meydanlarının Kent Kimliği Üzerine Etkileri; İzmir Örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. İzmir.
• Krier, R. (1979). Urban Space. Rizolli Int. Publications Inc., New York. Kuban, D. (1968). Anadolu-Türk Şehri: Tarihi Gelişmesi, Sosyal ve Fiziki Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler. Vakıflar Dergisi, (7): 53-73.
• Lefebvre, H. (2016). Mekânın Üretimi, çev: Işık Ergüden, Sel Yayıncılık, 4. Baskı, İstanbul.
• Lynch, K. (2010). Kent İmgesi, çev: İrem Başaran. Baskı, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Önder, S. & Aklanoğlu F. (2002). Kentsel Açık Mekân Olarak Meydanların İrdelenmesi, S. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(29), 96-106, Konya: Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü.
• Pinterest. Retrieved July 29, 2024, Zafer Takı Arc de Triomphe/ Paris, from https://tr.pinterest.com/pin/519391769527180001/?amp_client_id=CLIENT_ID%28_%29&mweb_unauth_id=%7B%7Bdefault.session%7D%7D&amp_url=https%3A%2F%2Ftr.pinterest.com%2Famp%2Fpin%2F519391769527180001%2F
• Sanat Tarihi ve Arkeoloji (2024, Mayıs). Facebook. https://www.facebook.com/permalink.php?id=341649119674205&story_fbid=897142820791496
• Sala, İ., (2009). Geçmişten Günümüze Meydan Tasarımında, Yönetimsel Farklılığın Etkileri; Tiran Örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü]. İstanbul.
• Seydioğulları, H. S. (2018). Kent Kimliğinin Kent Meydanlarına Yansıması: Alanya İskele-Rıhtım Bölgesi Örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. Isparta.
• Sönmez, F., & Alper, B. (2012). Kayseri Kentinde Fiziksel Çevrenin Değişimi: 1882-1945. Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 4, 111-130.
• Ünsal, B., (1973), Mimari Tarihi, İ.D.M.M.A. Yayınları, Cilt 1, Sayı 53, 4. Baskı, İstanbul.
• Tanyeli, U. (1998). Yıkarak Yapmak, Üç Kuşak Cumhuriyet, Tarih Vakfı, İstanbul.
• Tekinsoy, K. (2011) Kayseri’nin İmarı ve Mekansal Gelişimi, Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Aydoğdu Ofset, Kayseri.
• Tırnakçı, A. (2020). Kentsel Peyzaj Tasarımı Açısından Tarihi Kayseri Kent Meydanının (Cumhuriyet Meydanının) İrdelenmesi. Turkish Journal of Forest Science, 4(2), 314-332.
• Turgut, D. (2020). Kayseri Cumhuriyet Meydanı'nın Bütünselliği Sağlayan Kriterler Bağlamında İrdelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 403-432.
• Yağcı Topcu B. (2021) Tarihi Kent Meydanlarının Morfolojik Değişimi: Sivas Tarihi Kent Meydanı Örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı]. Kayseri.
• Yılmaz Bakır, N. (2012). Kentsel Planlama ve Proje Bütünleşme Süreci Kayseri Kenti Örneği, [Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. İstanbul
• Zucker, P. (1959). Town and Square, Columbia University Press, New York.