Annelerin Emzirme ve Anne Sütüne Yönelik Geleneksel Uygulamaları: Tanımlayıcı Çalışma

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 10, 30.04.2024

Hamide Aygör , Figen Türk Düdükcü

Öz

Amaç: Emzirme ruhsal, sosyal ve toplumsal yönleri olan kültürel bir süreçtir. Bu kültürel olguya yönelik her toplumda farklı geleneksel uygulamalar yapılmaktadır. Kültürel değer, inanç, uygulama ve tutumlar anne ve bebek sağlığı üzerinde etkilidir. Çalışma, annelerin emzirme ve anne sütüne yönelik yaptıkları geleneksel uygulamaları belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Çalışma, tanımlayıcı tiptedir. Evreni, Konya Karatay ilçesinde bulunan üç Aile Sağlığı Merkezi’ne kayıtlı ve 0-24 aylık bebeği olan anneler oluşturmuştur. Çalışmanın örneklemini çalışma kriterlerine uyan 204 anne oluşturmuştur. Veriler, bir anket formu ile toplanmıştır.
Bulgular: Katılımcıların %55,9’u anne sütü ve emzirmeye yönelik geleneksel uygulamaları “önemli” bulduğunu, %22,5’i “önemsiz” bulduğunu ve %21,6’sı “kararsız” olduğunu bildirmiştir. İlk emzirmeden önce katılımcıların %24’ü bebeğinin ağzına hurma sürmüş, %28,4’ü bebeğin ağzına zemzem damlatmış ve %27,5’i kulağına ezan okumuştur. Anne sütünü arttırmak için en sık yapılan üç geleneksel uygulama lohusa şerbeti içme, sıcak içecekler içme ve hurma yemedir. Meme başı çatlağına yönelik yapılan geleneksel uygulamalar, meme ucuna ayva çekirdeği ya da zeytinyağı sürmedir. Emzirmeyi sonlandırmak için en sık yapılan üç geleneksel yöntem meme uçlarını siyaha/kırmızıya boyama, meme ucuna koli bandı ile bantlama ve meme uçlarına acı biber sürmeydi.
Uygulamada Kullanım: Emzirme sürecinde, annelerin anne sütü ve emzirme ile ilgili yaptığı geleneksel uygulamaların bilinmesi, bu dönemde anne ve bebeğe yönelik sunulacak sağlık hizmetlerinin kalitesini arttırmak için önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Anne Sütü, Emzirme, Postpartum, Kültür

Etik Beyan

Çalışma Helsinki Deklarasyonu etik standartlarına uygun olarak yürütülmüştür. Etik kurul onayı alınmıştır. (XXX Sağlık Bilimleri Bilimsel Araştırma Etik Kurulu,12.07.2019/92) Kurum izinleri Konya Halk Sağlığı Müdürlüğü’nden alınmıştır. Ayrıca, anneler çalışma hakkında bilgilendirilerek sözel onamları alınmıştır.

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Traditional Practices of Mothers for Breastfeeding and Breast Milk: Descriptive Study

Öz

Objective: Breastfeeding is a cultural process with spiritual, social and community aspects. Different traditional practices regarding this cultural phenomenon are carried out in every society. Cultural values, beliefs, practices, and attitudes impact on maternal and infant health. The study was conducted to determine the traditional practices of mothers for breastfeeding and breast milk.
Methods: This is a descriptive study. The population of the study consisted of all mothers with 0-24-month-old babies registered at three Family Health Centers in Konya Karatay district. The sample of the study consisted of 204 mothers who met the study criteria. The data were collected using a questionnaire form.
Results: Out of all the participants 55.9% considered traditional practices regarding breast milk and breastfeeding important 22.5% found them unimportant, and 21.6% were undecided. Before their first breastfeeding, 24% of the participants rubbed dates on the lips of their babies, 28.4% dripped zam-zam water on the lips of their babies, and 27.5% had the Islamic call for prayer recited to their babies’ ears. The three most traditional practices increasing breastmilk expression were drinking postpartum sherbet, hot drinks, and eating dates. Traditional practices preferred for preventing nipple cracks included rubbing quince seeds or olive oil on the nipples. The three most commonly used traditional methods for weaning were dyeing the nipples black or red, taping the nipples with packing tape, and rubbing hot pepper on the nipples.
Practice Implication: Knowing about the traditional practices mothers use regarding breastmilk and breastfeeding in the breastfeeding process is vital in increasing the quality of postpartum care in healthcare services to be provided to the mother and the baby during this period.

Anahtar Kelimeler

Breastmilk, Breastfeeding, Postpartum, Culture

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Abouelfettoh, A., & Al Matrafi, R. (2021). Exploration of saudi mothers cultural practices related to exclusive breastfeeding during first six month of ınfant life. Nur Primary Care, 5(5),1-6.
• Altunel, Ü., & Özaydın, T. (2022). Annelerin emzirmeyi sonlandırma yöntemleri ve sonlandırma kararlarını etkileyen faktörler. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 31(4),271-280.
• Aslantekin Özçoban, F., Karaman, E., & Çevik, E. (2021). Breastfeeding experiences of Turkish mothers; exclusive breastfeeding in first six months, continuing two years and using traditional methods for weaning. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3),356-366.
• Bayram, V., & Deveci, SE. (2017). The Evaluation of the known and/or applied traditional methods in mother care during postpartum period among married women living in Kızıltepe, Mardin Province. Fırat Tıp Dergisi, 22(1),34-42.
• Bulut, A., Yiğitbaş, Ç., & Demir, FB. (2020). Traditional methods known and applied by women living in the city center of Bingöl for mother and ınfant care. ESTUDAM Public Health Journal, 6(1),22-33.
• Çakırer Çalbayram, N., Gönenç, İ.M., & Topuz, N. (2019). Prekonsepsiyonel dönemden postpartum döneme kadınların geleneksel inanç ve uygulamaları. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(2),237-246.
• Çevik, A., &Alan, S. (2020). Doğum sonu dönemde yapılan geleneksel uygulamalar. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 10(1), 14-22.
• Demirel, G., Eğri, G., Yesildag, B., Doganer, A. (2018). Effects of traditional practices in the postpartum period on postpartum depression. Health Care Women Int, 39(1),65–78.
• Dilek Aksoy, S., Özdilek, R., & Aba, Y. (2020). Weaning traditional practices among mothers coming to primary health care center in Turkey. Journal of Pediatrics Review, 8(4),275-282.
• Durmaz, A., & Sezici., E. (2022). Bireysel emzirme eğitiminin emzirme davranışlarına ve geleneksel uygulamalara etkisi: randomize kontrollü çalışma. ADYÜ Sağlık Bilimleri Derg, 8(2),106-115.
• Ergin, A., Acar, GA., & Baltacı, K. (2020). 0-24 aylık bebeği olan ebeveynlerin bebek bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemler. Güncel Pediatri, 18(3),370-389.
• Erenoğlu, R., Can, R., Tambağ, H., &Akdeniz, Ş. (2017). Kırsal alandaki kadınların doğum-doğum sonu dönemle ilgili geleneksel uygulamaları: Karaksi örneği. Folklor/Edebiyat, 23(90),183-217.
• Gölbaşı, Z., Eroğlu, K., & Kaya, D. (2018). Doğum yapan kadınların anne sütü ve emzirme mitlerine inanma durumlarının belirlenmesi. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2),32-43.
• Gök Uğur, H., Şahin, A., Aydın, D., & Kabadaş, E. (2018). Annelerin bebeklerini anne sütünden ayırırken kullandıkları geleneksel yöntemlerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası,71(3),217-223.
• Gökduman, M., & Balkaya, N.A. (2010). Anne sütünü artırmaya yönelik bitkisel çay kullanımı ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 3(4),187-94.
• Gürarslan Baş N, & Karatay G, Arikan D. (2018). Weaning practices of mothers in eastern Turkey. J Pediatr (Rio J) 2018;94(5): 498-503.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2019). Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2018. Erişim adresi: https://fs.hacettepe.edu.tr/hips/dosyalar/Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%20%20raporlar/2018%20TNSA/TNSA2018_ana_Rapor_compressed.pdf
• Hacıhasanoğlu Aşılar, R., & Bekar, P. (2018). 0-24 aylık çocuğu olan annelerin çocuk bakımına ilişkin bilgi, geleneksel inanç ve uygulamaları. Güncel Pediatri, 16(2):1-18
• Karahan, N., Aydın, R., Güven, D.Y., Benli A.R., & Kalkan, N.B. (2017). Traditional health practices concerning pregnancy, bırth, and the postpartum period of women giving birth in the hospital. Southern Clinics of Istanbul Eurasia, 28(3),190-198.
• Karatay, G., Gurarslan Baş, N., & Ergi, İ. (2018). Traditional practices of Turkish mothers at breast engorgment during postpartum period, International Journal of Caring Sciences,11(3),1954-1961.
• Kanbur, E., Şentürk, B., Çınar, S., & Kanbay, Y. (2020). Traditional baby care practices in Artvin, Turkey. International Journal of Traditional and Complementary Medicine Research, 1(3),112-117.
• Koyun, A., Çamuroğlu, C., Korkmaz, G., Menteşe, N., & Ocak, F. (2010). Kadınların gebelik, doğum ve yenidoğan bakımına ı̇lişkin geleneksel inanç ve uygulamaları. Aile ve Toplum, 11(6),57-64.
• Küçük, E.R., &Tanrıverdi, G. (2021). Traditional baby care practices of mothers and their practices reasons: a sample from Turkey. International Journal of Caring Sciences, 14(3),1749-1761.
• Murat Öztürk, D., Uluşen, M., Yılmaz, G., & Aydın, H. (2019). Evaluation of knowledge and attitudes related to traditional practices regarding the care of pregnant, postpartum women and the newborn. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 9(1),55-65.
• Pekyiğit, A., Yıldız, D., Fidancı, BE., Bağrıyanık, BÇ., Dehmen, Ö., Koçak, T., &. Altıntaş, S. (2020). Annelerin bebek bakımında kullandıkları geleneksel uygulamaların kuşaklararası boyutu. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(3),443-451.
• Sarı, E., Tandoğan, Ö., Satılmış, İG., &Yılmaz, N. (2023). Emzirme ile ilgili annelerin geleneksel uygulamaları: İstanbul ve Van örneklemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 16(2),141-155.
• Selvi Çalışkan, B., & Balcı, S. (2019). Annelerin emzirmeyi sonlandırmaya yönelik uyguladıkları geleneksel yöntemlerin belirlenmesi. Türk Hemşireler Derneği Dergisi, 3(2),89-98.
• Tanrıverdi, G. (2015). Lohusa kültürel özellikleri tanılama rehberi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 18(1),68-77.
• Tural Büyük, E., Sak Kılıç, E., & Karakurt, A. (2019). Traditional methods used by mothers living in different regions of Turkey for increasıng breast milk supply and weaning. Prog Health Sci, 9(2),13-20.
• Turan, A., & Kutlu, L. (2020). Bebeklerin ilk emzirilmesinde geleneksel yaklaşımların etkisinin değerlendirilmesi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1),3-64.
• Üstüner Top, F.U., & Çam, HH. (2022). Complementary and alternative methods of increasing breast milk of mothers of children aged 0-24 months. Eur J Clin Exp Med, 20(2),151–158.
• Yaman, S., & Balcı, E. (2019). Anne sütünü arttıran geleneksel uygulamalar. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 6(4),230-236.
• Yıldız, İ., & Gölbaşı, Z. Sivas ilinde annelerin emzirmeyi sonlandırmak için kullanılan geleneksel yöntemleri bilme ve kullanma durumlarının incelenmesi. HUHEMFAD, 6(1),20-27.
• World Health Organization (2020). Infant and young child feding. https://www.who.int/data/nutrition/nlis/info/infant-and-young-child-feeding
• World Health Organization. (2021). Global Strategy for Infant and Young Child Feeding. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2003. https://www.who.int/publications/i/item/9789240032828