Türkiye'nin Enerji Bağımlılığı: Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Rolü

Year 2022, Volume: 6 Issue: 1, 1 - 14, 23.03.2022

Nuri Aytuğ Erdemir

Abstract

Amaç: Türkiye'de ithal ürünler arasında enerji ithalatı ilk sırada yer almaktadır. Son yıllarda, tüm ithalatın %20'sinden fazlasını oluşturan enerji ithalatını en aza indirmek için Türkiye'de yenilenebilir enerji kapasitesi artırılmıştır. Bu makale, son yıllarda Türkiye’de kullanımı artan yenilenebilir enerji kaynaklarının Türkiye’nin enerji dışa bağımlılığını ne ölçüde etkilediğini araştırmaktadır.
Yöntem: Türkiye'de yenilenebilir enerji kaynakları, fosil enerji tüketimi ve gayri safi yurtiçi hasılanın net enerji ithalatı üzerindeki etkisi 1990-2018 yılları arasındaki veriler kullanılarak ampirik olarak analiz edilmiştir. Yukarıda belirtilen değişkenler arasındaki nedensel ilişki Toda-Yamamoto testi kullanılarak belirlenmiştir. Ayrıca değişkenler arasındaki etkileşimi belirlemek için Kantil regresyon kullanılmıştır.
Bulgular: Elde edilen bulgulara göre yenilenebilir enerji tüketimindeki artışın net enerji ithalatını azaltmadığı görülmüştür. Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynakları kullanımının arttırılmasına yönelik olarak uygulanan politikalar enerji bağımlılığını azaltmada yetersiz kalmıştır ve fosil enerji kaynakları halen hakimiyetini korumaktadır.
Sonuç ve Katkılar: Yenilenebilir enerji kaynaklarının, enerji dışa bağımlılığını azaltma da etkisiz kalmasının en önemli nedeni enerji talebinin çok yüksek olmasıdır. Enerji talebinin yüksek oluşu, fosil yakıt tüketimini büyük oranlarda arttırdığından, yenilenebilir enerji tüketiminde meydana gelen artışlar, net enerji ithalatını düşürmede etkisiz kalmıştır.
Sınırlılıklar: Yenilenebilir enerji kaynakları verileri ayrı ayrı değil bir bütün olarak ele alınmıştır. Gelişimi çok yeni olan yenilenebilir enerji kaynakları kapasitelerinde her yıl, bir önceki yıla göre çok ciddi sıçramalar gerçekleşmiştir. Bu kaynakların önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin enerji dışa bağımlılığını etkileyecek seviyeye gelmesi oldukça olasıdır.

Keywords

Enerji tüketimi, Yenilenebilir enerji, Enerji bağımlılığı, Toda-Yamamoto nedenselliği, Kantil regresyon

Energy Dependence of Turkey: The Role of Renewable Energy Sources

Abstract

Purpose: Energy imports are ranked first among import products in Turkey. In recent years, renewable energy capacity in Turkey has increased to minimize energy imports which constitute more than 20% of all imports. This article investigates how renewable energy sources affect Turkey's foreign energy dependency.
Methodology: The effect of renewable energy sources, fossil energy consumption and gross domestic product on net energy imports in Turkey has been empirically analyzed using data between 1990 and 2018. The causal relationship between the variables mentioned above was determined using the Toda-Yamamoto test. In addition, quantile regression was used to determine the interaction between the variables.
Findings: According to the results, increasing renewable energy utilization did not result in a decline in net energy imports. Turkey's policies to increase the use of renewable energy sources have been insufficient in minimizing energy reliance, and fossil energy sources continue to dominate.
Implications: The very high energy demand is the most important reason why renewable energy sources are inefficient in reducing foreign energy dependency. Increased renewable energy consumption seemed to have no effect reducing net energy imports as high energy demand increased fossil fuel consumption dramatically.
Limitations: The data on renewable energy resources were analyzed as a whole, not separately. Every year, the capacity of renewable energy resources has grown significantly in compared to the prior year. In the coming years, these resources may reach a point where they will have an impact on Turkey's reliance on foreign energy.

Keywords

Energy consumption, Renewable energy, Energy dependency, Toda-Yamamato causality, Quantile regression.

References

• Altinay, G. (2007). Short-run and long-run elasticities of import demand for crude oil in Turkey. Energy Policy, 35(11), 5829-5835.
• Aslani, A., Helo, P., & Naaranoja, M. (2014). Role of renewable energy policies in energy dependency in Finland: System dynamics approach. Applied energy, 113, 758-765.
• Ayla, D., & Karış, Ç. (2019). Türkiye’de Enerji İthalatı ve Cari Açık Üzerine Bir Değerlendirme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 380-412.
• Bilginoğlu, M. A. (2012), “Türkiye'nin Enerji Sorunları ve Çözüm Arayışları”, Erciyes Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi (ERUSAM), Sunum Metni, Kayseri: ERÜ Basın Yayın.
• Bingül, A. (2018). Enerji bağımlılığının Türkiye ekonomisine etkisi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Demir, M. (2013). Enerji ithalati cari açik ilişkisi, Var analizi ile Türkiye üzerine bir inceleme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5(9), 2-27.
• Efeoğlu, R., & Pehlivan, C. (2017). Türkiye’de enerji tüketimi ve cari açığın ekonomik büyüme üzerine etkisi. Politik Ekonomik Kuram, 2(1), 103-123.
• EUROSTAT. (2020). Energy statistics. The statistical office of the European Union, https://ec.europa.eu/eurostat/data/database
• IEA. (2019). Nuclear energy data, International Energy Agency, https://www.iea.org/fuels-and-technologies/nuclear (Erişim Tarihi: 12.11.2021)
• IRENA. (2020). Solar energy data. International Renewable Energy Agency, https://www.irena.org/solar
• IRENA. (2020). Wind energy data. International Renewable Energy Agency, https://www.irena.org/wind
• Kaya, H., & Öztürk, E. (2014). Performance of distributed turbo coded system with selected best relay. In 2014 22nd Signal Processing and Communications Applications Conference (SIU) (pp. 678-681).
• Korkmaz, Ö., & Develi, A. (2012). Türkiye’de birincil enerji kullanimi, üretimi ve Gayri Safi Yurt İçi Hasila (Gsyih) arasindaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 1-25.
• Kulaksızoğlu, Z. (2006). Isı Yalıtım Sektör Araştırması. İstatistik Şubesi. Ankara.
• Kraft, J., & Kraft, A. (1978). On the relationship between energy and GNP. The Journal of Energy and Development, 401-403.
• Öztürk, İ., & Çelik, A. (2006). Dünya’da ve Türkiye’de Rüzgâr Enerjisi Kullanım Durumu ve Geleceğe Yönelik Beklentiler. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37(2), 267-274.
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (Çevrimiçi), Türkiye elektrik enerjisi. https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-elektrik (Erişim Tarihi: 21.03.2020).
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (Çevrimiçi). Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, Güneş Enerjisi Potansiyel Atlası (GEPA), https://gepa.enerji.gov.tr/MyCalculator/
• Telatar, O. M., & Terzi, H. (2009). Türkiye’de ekonomik büyüme ve cari işlemler dengesi ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 119-134.
• TÜİK. Çevre ve Enerji-Enerji İstatistikleri, 1990-2018. Türkiye İstatistik Kurumu, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Cevre-ve-Enerji-103 (Erişim Tarihi: 26.03.2020).
• Yildiz, T. (2017). Türkiyenin enerji bağımlılığı (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).