The Effect and Importance of The Operation-Based Cost System in The Reduction of Non-Value Activıties

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 109 - 126, 20.06.2020

Kamil Ekinci

Öz

Traditional costing system is inadequate in distributing general costs to product costs and taking into account the “value” factor. Despite this, it is very well known by the enterprises and preferred for its ease of application. Although this system has met the needs of businesses operating in competitive areas where sellers dominated the markets in the past, today’s conditions have now changed. In today’s conditions where globalization and competition are deepening, the dominance of sellers in the market is limited and the cost competitions have increased considerably. At this point, businesses need more cost effective information and want to gain an advantage over their competitors. One of the cost systems that will meet these needs is the Activity Based Cost (FTM) system. Because only with a correct and modern costing system, businesses can get rid of costs that do not add value or minimize these costs. The source of the costs that do not add value; are the activities that affect the emergence of these costs and these activities add extra cost to the products. Because an activity that does not add value does not matter to either the business or its customers. In order to reduce the activities that do not add value to the quality or performance of the product produced by the enterprise, the process and activity analysis should be done very well in the costing stages. It is quite curious how the activity-based cost system plays a role in reducing activities that do not add value by focusing on the right activities and to minimize product costs. In this article, it is aimed to shed light on the activity-based cost system, which has emerged as a result of the insufficiency of traditional costing in calculations arising from reasons such as complexity in production structures and diversification of activities, and to examine the effect and importance of the system in reducing valueadded activities. Within the scope of the research, it is concluded that if the companies that focus on the activity-based cost system, which is considered to be very effective in activities, are successful in value management, they will increase their efficiency in the quality and improvements they will achieve. 

Anahtar Kelimeler

Activity Based Cost System, Activities That Do Not Add Value, Activity Based Cost

Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sisteminin Değer Katmayan Faaliyetlerin Azaltılmasında Etkisi ve Önemi

Öz

Küreselleşme ve rekabetin derinleştiği günümüz şartlarında, işletmelerin faaliyetlerini sürdürebilmesi ve ürünlerinin talep edilebilmesi, değer katmayan faaliyetleri azaltılarak maliyetlerinin minimalize edilmesi ile doğru orantılıdır. Zira değer katmayan bir faaliyetin ne işletme ne de müşteriler için bir önemi bulunmamaktadır. İşletmenin ürettiği ürünlere ekstra maliyet yükleyip ürünün kalitesine ya da performansına bir etkisi olmayan değer katmayan maliyetlere ve yine işletmelerin karlılıklarını artırabilmesi için bu değer katmayan maliyetlerin azaltılmasında Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM) sisteminin önemli bir rolünün olduğu düşünülmektedir.
Bu makalede son dönemlerde geleneksel maliyetlemenin, üretim yapılarında ki karmaşıklık ve üretim araçlarının çeşitlenmesi gibi nedenlerden doğan hesaplamalar konusunda yetersiz kalması sonucu ortaya çıkan Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM) sistemine ışık tutulması ve sistemin değer katmayan faaliyetlerin azaltılmasında etkisi ve öneminin incelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi, Değer Katmayan Faaliyetler, Faaliyet Tabanlı Maliye

Kaynakça

• Acar, N. (1995). Tam Zamanında Üretim, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
• Arzova, S.B. (2002). Faaliyet Tabanlı Maliyet Yönetimi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Atmaca, M. ve Terzi, S. (2007). Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (2), 367-384.
• Bıçakçı, F. (2006). Sanayi İşletmelerinde Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemine Geçiş Çabaları Ve Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bilen İşbeceren, A. (2012). İşletme Süreçlerinde “İsraf” Ve “Yalınlık”, Anahtar (Bilim Sanayi Ve Teknoloji Bakanlığı), 24 (278).
• Blocher, E.J., Kung H.C., Gary C., & Thomas W. L. (2005). Cost Management: A Strategic Emphasis. Third Edition. Boston: McGraw- Hill/Irwin.
• Cardos, I.R. & Pete, S. (2011). Activity-Based Costing (ABC) And Activity-Based Management (ABM) İmplementation–İs This The Solution For Organizations To Gain Profitability. Romanian Journal of Economics, 32 (1), 151-168.
• Cokins, G. (1996). Activity Based Cost Management, Burr Ridge: Irwin Professional Publishing.
• Cooper, R. & Kaplan, R.S. (1992). Activity-Based Systems: Measuring The Cost Of Resource Usage, Accounting Horizons, September, 6 (3), 1-12.
• Dağ, H.İ. (2009). Yalın Üretime Geçişte Değer Akışı Analizi Ve Haritalandırma İle İsraf Kaynaklarının Belirlenmesi: Güneş Enerjisi Kollektörleri Üreten Bir İşletmede Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Dağcı, A. (2019). Sağlık Sektöründe Yalın Üretim Uygulaması: Tokat İlinde Bir Devlet Hastanesi Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Demir, V. (2007). Lojistik Yönetim Sisteminde Maliyet Hesaplaması. Ankara: Nobel Kitabevi.
• Dumanoğlu, S. (2005). Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi: Bir Dijital Baskı İşletmesinde Uygulama, Muhasebe Finansman Dergisi, Temmuz.
• Durer, S., Çalışkan, A. Ö. ve Akbaş, H.E. (2009). Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Faaliyet Tabanlı Maliyetleme. Maliye Finans Yazıları, 84 (23), 105-134.
• Elmacı, O. (1990). İmalat Endüstri İşletmesinde Maliyet Azaltımı ve Bir Uygulama (Nr.378). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Erkol, Ü. ve Ağırbaş, İ. (2011). Hastanelerde Maliyet Analizi ve Faaliyet Tabanlı Maliyetleme. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 64 (02), 87-95.
• Erol, S. (2015). Yalın Yaklaşım ve Yalın Üretim. Anahtar Dergisi, Erişim Adresi: https://docplayer.biz.tr/1302871-Kitap-incelemesi-derleyen.html, Erişim Tarihi: 26.03.2020.
• Garrıson, R. H. & Noren, E.W. (1997). Managerial Accounting, USA: Irwin.
• Gupta, M. & Galloway, K. (2003). Activity-Based Costing/Management And Its Implications For Operations Management, Technovation, 23 (2).
• Hacırüstemoğlu, R. ve Şakrak, M. (2002). Maliyet Muhasebesinde Güncel Yaklaşımlar. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Hansen, D. R. & Mowen, M. M. (2005). Management Accounting, International Student Edition, Seventh Edition, USA: Thomson/ South – Western.
• Hılton, R. W. (1997). Managerial Accounting, New York: McGraw-Hill.
• İlter, M. (2001). Kobiler’de Maliyet Analizleri ve Firma Çapında Maliyet Düşürme Uygulamaları (2.Baskı). İstanbul: İTO.
• İnce, U. (2018). Tekstil Sektöründe Değer Akışı Haritalama Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kartal, A., Sevim, A. ve Gündüz, H. E. (2003). Maliyet Muhasebesi (1. Baskı). Ed. K. Banar), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıkögretim Fakültesi Yayınları.
• Öker, F. (2003). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Üretim ve Hizmet İşletmelerinde Uygulamalar, İstanbul: Literatür Yayınları.
• Özçakar, N. (1992). Maliyet Düşürme Tekniği Olarak Değer Analizi, İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 21.
• Özkan, M. (1994). Maliyet Sistemleri, İstanbul: Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları (No:399).
• Özfındık, M. (2011). Değer Akışlarının Belirsizlik Altında Analizi Ve Haritalandırılması: Büyük Ölçekli Bir Gıda İşletmesinde Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Pekdemir, R. (1998). Faaliyet Tabanı Maliyetleme ve Genel İmalat Maliyetleri, İstanbul: TURMOB Yayınları.
• Savcı, M. (2012). Çay İşletmelerinde Üretim maliyetlerinin Değer Zinciri Analizi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Savcı, M. ve Haftacı, V. (2017). Değer Zinciri Analizinde Değer Yaratan Faaliyetlerin Ölçülmesinde Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin (FTM) Rolünün Değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34), 261-284.
• Surowiec, A. (2013). Costing Methods For Supply Chain Management. European Scientific Journal, 9 (19).
• Şakrak, M. (1997). Maliyet Yönetimi-Maliyet ve Yönetim Muhasebesinde Yeni Yaklaşımlar. İstanbul: Yasa Yayınları.
• Şakrak, M. (2002). Değer Katmayan Faaliyetler ve Maliyet Yönetimindeki Önemi. Mali Çözüm Dergisi, 12 (61), 25-36.
• Tanış, V.N. (2005). Teknolojik Değişim ve Maliyet Muhasebesi, Adana: Nobel Kitapevi.
• Unutkan, Ö. (2010). Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi Ve Bir Uygulama. Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis.
• Ülker, Y. (2005). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme İle Ön Maliyetleme Simulasyonu Ve Bir Uygulama. Mali Çözüm Dergisi, (70).
• Yereli, A. N. (2009). Faaliyete Dayalı Maliyetlendirme Ve Bir Türk Üniversite Hastanesinde Uygulanması. AORN dergisi, 89 (3), 573-591.
• Weygant, J. J., Kieso, D. E. & Kimmel, P. D. (2005). Managerial Accounting: Tools For Business Decision Making, Thırd Edition, United States of America.
• Yıldız, Ş. ve Karaca, N., (2011). Stratejik Yönetim Bakış Açısıyla Bütünleşik Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Ve Ekonomik Katma Değer Sistemi. Muhasebe Ve Finansman Dergisi, Temmuz, 1- 26.
• Yıldıztekin, İ. (2011). Maliyet Kontrolü İçin Faaliyet Analizi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25.
• Yılmaz, R. (2018). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yaklaşımının Davranışsal Yönetim Muhasebesi Açısından Değerlendirilmesi, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, (6), 1-23.
• Yükçü, S. (2007). Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi. İzmir: Cem Ofset.
• Yükçü, S. ve Şafak, İ. (1996). Genel Üretim Giderlerinin Mamullere Yüklenmesinde Yeni Bir Yaklaşım: Faaliyet Hacmi Maliyetlendirmesi. D.E.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (2).
• Yüksel, H. (2013). Hastane Laboratuvarlarında Yalın Düşünce İlkelerinin Uygulanması, Yalın Dönüşüm, 6. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları, TMMOB Makine Mühendisleri Odası, 4-6 Ekim. İzmir, Erişim Adresi: http://www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/ 27d3714567e0a1e_ek.pdf. Erişim Tarihi: 17.03.2020.