EĞİTİM AHLAKINDA TEMEL KAVRAMLAR

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 16, 30.06.2022

Vehip Birlik

https://doi.org/10.47138/jeaa.1093371

Öz

Bu makalenin amacı; ahlak, erdem, huy, mizaç, kişilik, karakter, inanç ve tutum vb. kavramları tarihsel olarak açıklamak ve anlamlandırmaya çalışmaktır. Bu amaç doğrultusunda yıllardır vermiş olduğum derslerden ve öğrencilerle olan etkileşimden dolayı, öğrencilerin bu kavramları özümseyemedikleri, bu kavramların üzerinde fazlaca duramadıkları, ilgilenmedikleri ve alan yazınında bu konuda eksiklerin tespit edilmesi üzerine bu çalışmanın hazırlanması hâsıl olmuştur. Bu alanda bu çalışmanın özellikle öğrenciler üzerinde iyi bir katkısının olacağı ve literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu temel kavramlar toplumlardan, kültürlerden ve filozofların bakış açısına göre çok farklılık gösterdiği ve çok genel kavramlar olduğu için sadece belli noktalardan ve belli bir perspektiften çözümlemeye çalışılacaktır. Bu makaledeki en büyük zorluk bu temel kavramların her topluma ve kültüre göre farklılık göstermesidir. Bundan dolayı da konuyu biraz daha sınırlayıp daha dar bir anlamda ifade etmeye çabalamak olacaktır. Diğer taraftan farklı dinler, farklı toplumlar, farklı kültürler olmasına rağmen, özellikle ahlak, erdem, karakter, inanç ve tutum kavramlarının birçok kültürde aynı anlama gelmesi konuyu kavramada daha büyük bir kolaylık sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahlak, Erdem, Karakter, İnanç, Tutum

BASIC CONCEPTS IN EDUCATIONAL ETHICS

Öz

The purpose of this article; to explain and make sense of the concepts of morality, virtue, temperament, personality, character, belief and attitude historically. For this purpose, due to the lessons I have given for years and the interaction with the students, the preparation of this study has come about because the students could not assimilate these concepts, they could not dwell on these concepts, they were not interested, and the deficiencies in this subject were determined in the literature. In this area, it is thought that this study will have a good contribution especially on students and contribute to the literature. Since these basic concepts differ greatly from societies, cultures and the perspectives of philosophers, and they are very general concepts, it will only be tried to be analyzed from certain points and from a certain perspective. The biggest challenge in this article is that these basic concepts differ for each society and culture. For this reason, it will be an effort to limit the subject a little more and to express it in a narrower sense. On the other hand, although there are different religions, different societies, different cultures, it is thought that the concepts of morality, virtue, character, belief and attitude have the same meaning in many cultures, which will provide a greater convenience in understanding the subject.

Anahtar Kelimeler

Morality, Virtue, Character, Belief, Attitude.

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A. (1994). Kent Devletinden İmparatorluğa, Ankara: İmge Kitabevi
• Akarsu, Bedia (1998). Felsefi Terimler Sözlüğü, 7. Baskı, İstanbul: İnkılap Yayınevi
• Akarsu, Bedia (1998). Mutluluk Ahlakı, İstanbul: İnkılâp Kitapevi
• Akiskal, H.S. Hirschfeld, M.A. & Yerevanian, B.I. (1983). The Relationship of Personality to Affective Disorders. Arch Gen Psychiatry, 40, 801-810.
• Aristoteles. (1997). Poetika, (Ç. İ. Tunalı), İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aristoteles. (1998). Atinalıların Devleti, (Ç. S.Y. Baydur), İstanbul: Cumhuriyet Kitabevi. Bonnard, A. (2004). Antik Yunan Uygarlığı, (Ç. K.Kurtgözü), İstanbul: Evrensel BasımYayın. Cevizci, Ahmet (2005). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları
• Cloninger, C. R. (1987). A systematic method for clinical description and classification of personality variants. Archives of General Psychiatry, 44(6), 573. Cloninger, C. R. Svrakic, D. M. & Przybeck, T. R. (1993). A pychobiological model of temperament and character. Archives of General Psychiatry, 50(12), 975-990. Cloninger, C.R. & Svrakic, D.M. (2000). Personality disorders. Sadock, B.J. & Sadock, V.A. (Ed.), Comprehensive Textbook of Psychiatry (7th ed.), (235-298). Baltimore: Williams & Williams.
• Cloninger, C.R. (1994). A systematic method for clinical description and classication of personality varinats. Arch Gen Psychiatry, 44, 573-588.
• Digman, J.M. (1990). Personality structure - emergence of the 5-factor model. Annual Review of Psychology, 41, 417- 440. Doğan, M. (1994). Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Ülke Yay.
• Gardini, S. Cloninger, C. R. & Venneri, A. (2009). Individual differences inpersonality traits reflect structural variance in specific brain regions. Brain Research Bulletin, 79(5), 265-270. Haan, N. Millsap, R. Hartka, E. (1986). As time goes by: Change and stability in personality over 50 years. Psyhol Aging, 1:220-232.
• Karaman H. (2002). Ebu Bekir er-Razi’nin Ahlak Felsefesi, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi II, s. 166.
• Karaman, H. (2004). Ebû Bekir Râzî’nin Ahlâk Felsefesi, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Kaya, M. (1939). Filozofça Yaşama, (es-Siretül-Felsefıyye), Felsefe Arşivi, s. 191-201.
• Kaya, M. (2008). İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, “Filozofça Yaşama (Kitâbü’s Siret’il-felsefiyye)”, İstanbul: Klasik Yay. Köse, S. Sayar, K. Ak, İ. Aydin, N. Kalelioǧlu, Ü. Kirpinar, I. & Cloninger, C. R. (2004). Mizaç ve karakter envanteri: Geçerlik, güvenirliği ve faktör yapısı. Klinik Psikofarmakoloji Bulteni, 14(3).
• KRANZ, W. (1994). Antik Felsefe, (Ç. S. Y. Baydur), İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Krugmann, R. (2004). İlyada, (Ç. A. Dirim), Ankara: Yurt Kitap Yayınları.
• MacIntyre, A. (2001). Erdem Peşinde, (Ç. M. Özcan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• MacIntyre, A. (2001). Ethik’in Kısa Tarihi Homerik Çağdan Yirminci Yüzyıla, (Ç. H. Hünler), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Masthoff, E. D. Trompenaars, F. J. Van Heck G. L. Hodiamont, P. P. & De Vries, J. (2007). The relationship between dimensional personality models and quality of life in psychiatric outpatients. Psychiatry Research, 149, 81-88.
• Özgen, M. K. (2007). Mutluluk Problemi, İstanbul: Artus Yay.
• Partridge, T. (2003), Temperament: Developmental and ecological dimensions. In J.R. Miller, R.M. Lerner, & L.B. Schiamberg (Eds.), Human ecology: An encyclopedia of children, families, communities, and environments, Santa Barbara, CA: ABC-Clio. Razi, Ebû Bekir, et-Tıbbu’r-Rûhânî, (Raseil-u Felsefiye içinde), nşr. Paul Kraus, Daru’l-Afaki’l-Cedide, Beyrut 1982, s. 15-96. (İngilizce çevirisi A. J. Arberry, The Spırıtual Phsick of Rhazes, Butler and Taner Ltd. London 1950.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya Mitolojisi, (Ç. K. Akten, E. Cengiz, A. U. Cüce, K. Emiroğlu, T. Kenanoğlu, T. Kocayiğit, E. Kurhan, B. Odabaşı), Ankara: İmge Kitabevi.
• Rosenbluth, M. Kennedy S. ve Bagby, R. M. (2005). Depression and personality: Conceptual and clinical challanges. London: American Psychiatric Inc.
• Sayın, A. & Aslan, S. (2005). Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. Türk psikiyatri dergisi, 16(4), 276-283.
• Selçuk A. (2008). Kişilik, Huy ve Psikopatoloji, RCHP, Psikiyatride Derlemeler, Olgular ve Varsayımlar Dergisi, 2, s. 1–2.
• Somer, O. Korkmaz, M. & Tatar, A. (2004). Kuramdan uygulamaya beş faktör kişilik modeli ve beş faktör kişilik envanteri. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Sophokles. (1992). Kral Oidipus, (Ç. B. Tuncel), İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Timuçin, A. (2004). “Erdem Nedir” Felsefelogos, Sayı. 23, İstanbul: Bulut Yayınları.
• Uzun, E. UZUN, S. (2003). “Erdem”, Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim Sanat Yayın.
• Watson, D.L. & Tharp, R.G. (1989). Self-directed behavior: Self-modification for personal adjustment. 5th ed. Pacific Grove, Calif: Brooks/Cole.
• Yanbastı, G. (1991). Kişilik kuramları. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Yancar, C. (2005). Madde bağımlılarında ikinci eksen komorbidite ve kişilik özelliklerinin bağımlılık şiddeti ve yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi, Uzmanlık tezi, Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim Ve Araştırma Hastanesi 11. Psikiyatri Birimi, İstanbul.
• Zerssen, Von D. (2002). Development of an ıntegrated model of personality, personality disorders and severe axis I disorders, with special reference to major affective disorders. Journal of Affective Disorders, 68(2-3), 143-158.