The Theological Face of Political Violence: Jihad in Sunni Thought and Radical Deviations

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 98 - 110, 30.06.2025

Umut Turgut Yıldırım , Fatih Tekin , Younoussa Kouke Boube

https://doi.org/10.47138/jeaa.1699154

Abstract

This study demonstrates that political violence is a historically continuous and multi-layered phenomenon, offering a comprehensive analysis of the theological narratives adopted by radical Salafi-jihadist movements within the framework of jihad in Sunni Islamic thought. It argues that political violence is not merely a by-product of modernity but has long been embedded in processes of political and social transformation. Particular emphasis is placed on how religious references have increasingly been used to legitimize violence in contemporary contexts. The central premise of the study is that radical movements distort the core Islamic texts by removing them from their historical and scriptural contexts, thereby transforming jihad into an ideological instrument of violence. Drawing on both classical and modern sources, the study explores how the concept of jihad has historically oscillated between war and peace within Sunni tradition, revealing its original foundations in spiritual discipline and social justice. Furthermore, by analyzing contemporary examples such as Al-Qaeda, ISIS, Boko Haram, and Al-Shabaab, it is demonstrated that these structures manipulate religious discourse and pose a serious threat to global security by employing violence as a discursive and symbolic tool. By integrating the theological foundations with real-world applications, this study makes a distinctive contribution to the literature on political violence.

Keywords

International Security, Political Violence, Sunni Thought, Jihad, Radicalism

Siyasal Şiddetin Teolojik Yüzü: Sünni Düşüncede Cihat ve Radikal Sapmalar

Abstract

Bu çalışma, siyasal şiddetin tarihsel sürekliliğe sahip ve çok katmanlı bir olgu olduğunu ortaya koymakta, radikal Selefi cihatçı hareketlerin Sünni İslam düşüncesindeki cihat kavramı çerçevesinde benimsedikleri teolojik anlatıları kapsamlı biçimde analiz etmektedir. Çalışmada, siyasal şiddetin yalnızca modernliğin bir yan ürünü olmadığı, aksine uzun süredir siyasal ve toplumsal dönüşüm süreçlerinin merkezinde yer aldığı ileri sürülmektedir. Özellikle çağdaş bağlamlarda dinî referansların şiddeti meşrulaştırma aracı olarak giderek daha fazla öne çıktığına dikkat çekilmektedir. Çalışmanın temel varsayımı, radikal hareketlerin İslam’ın temel metinlerini tarihsel ve bağlamsal referanslardan kopararak yorumladığı ve bu yolla cihat kavramını ideolojik bir şiddet aracına dönüştürdüğüdür. Bu kapsamda klasik ve modern kaynaklardan hareketle cihat kavramının Sünni gelenek içerisinde tarih boyunca savaş ile barış arasında nasıl salındığı incelenmekte; bu kavramın özgün temellerinin manevi disiplin ve toplumsal adalet ilkelerine dayandığı ortaya koyulmaktadır. Ayrıca El-Kaide, IŞİD, Boko Haram ve Eş-Şebab gibi çağdaş örnekleri analiz ederek bu yapıların dinî söylemi araçsallaştırdığı ve şiddeti söylemsel ve sembolik bir araç olarak kullanarak küresel güvenliğe ciddi bir tehdit oluşturduğu gösterilmektedir. Bu yönüyle çalışma, siyasal şiddetin teolojik temellerini pratik örneklerle birleştirerek literatüre özgün bir katkı sunmaktadır.

Keywords

Uluslararası Güvenlik, Siyasal Şiddet, Sünni Düşünce, Cihat, Radikalizm

References

• Acar, H. & Karaağaç, Y. (2020). Siyasal şiddet, terör ve terörizm kavramları. H. Acar & S. Yenal (Ed.), Siyasal Şiddet ve Radikalleşme Bağlamında Terör Örgütleri (ss. 1-20) içinde. Nobel Yayanları.
• Adalet Bakanlığı. (2025). Şiddet nedir? https://evicisiddet.adalet.gov.tr/SIDDET_NEDIR.html
• Akar, M. (2024). Cihad kavramı ve cihadın çeşitleri https://www2.diyanet.gov.tr/DinHizmetleriGenelMudurlugu/ VaazProjeleri/Cihad
• Akbulut, A. (2020). Sahabe dönemi iktidar kavgası: Alevi Sünni ayrışmasının arka planı. Otto Yayınları.
• Arpacı, I. (2018). Terörizm ve cihad üzerine kavramsal bir mukayese. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(34), 263-294.
• Artokça, İ. (2013). El Şebab terör örgütü Somali. Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi. https://tasam.org/files/pdf/raporlar/es_sebab_teror_orgutu_somali.pdf_e784c91b-a31b-4e21-9b3b-fba40569967e.pdf
• Ateş, A. (2002). Kuran'a göre dinde zorlama ve şiddet sorunu. Beyan Yayınları.
• Baharçiçek, A. & Yıldırım, U. T. (2021). Irak ve Şam İslam Devleti’nin (IŞİD) terör saldırıları üzerine bir analiz. 20. Uluslararası Kamu Yönetimi Forumu, Malatya.
• Birdoğan, N. (2013). Alevilik: Anadolu'nun gizli kültürü. Kaynak Yayınları.
• Bodur, H. E. (2005). Dini motifli terör fenomeni ve İslam’ın siyasal istismarı. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, 65-88.
• Bozkurt, B. (2018). Nijerya’da terörizm boko haram terör örgütü. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Türkiye.
• Bulut, A. (2017). Din ve şiddet. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1-11. Cambridge Dictionary. (2025). https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english-turkish/violence
• Chiabotti, F. (2024). Qu’est-Ce que le sunnisme ? Institut Du Monde Arabe, https://vous-avez-dit-arabe.webdoc.imarabe.org/religion/sunnisme-chiisme-et-soufisme/qu-est-ce-que-le-sunnisme
• Çaylak, A. (2015). İslam’da siyasi akıl ve düşüncenin oluşumu. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 11(43), 15-71.
• Çınar, H. Y. (2024). Küresel ve yerel dinamikler ekseninde boko haram terör örgütü. URAD, https://urad.org.tr/tr/bolgeler/kuresel-ve-yerel-dinamikler-ekseninde-boko-haram-teror-orgutu
• Demir, Y. H. (2014). Sünnilik nedir? Sünniler kimdir?. 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, https://21yyte.org/teostrateji-arastirmalari-merkezi/sunnilik-nedir-sunniler-kimdir/7705
• Dursun, Y. (2011). Şiddetin izini sürmek: Şiddet nedir?. FLSF Felsefe Ve Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 1-18.
• Dülber, H. (2018). Şiddetin karşısında Hz. Peygamber. Avrasya Sosyal Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(6), 264-285.
• Erşahin, S. (2017). İslam tarihini anlama kılavuzu. Otto Yayınları.
• Fidan, O. (2024). Siyasal şiddet. Sivil Siyaset Hareketi. https://sivilsiyasethareketi.com/Makale-siyasal-siddet-3055.html
• Gömbeyaz, K. & Dündar, M. M. (2020). İslâm mezhepleri tarihi’ne giriş. Nobel Yayınları. Gündüz, Ş. (2016). Din ve şiddet paradoksu, Milel ve Nihal, 13(2), 8-31.
• Held, V. (1997). The media and political violence. The Journal of Ethics, 1(2), 187–202.
• İbrahim, A. A. (2020). Eş-Şebab örgütünün teşekkülü, ideolojik yapılanması ve faaliyetleri. Bursa Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Türkiye.
• Joly, V. (2023). Daesh: origine et histoire de cette organisation terroriste née en Irak. La Croix , https://www.la-croix.com/international/daesh-origine-histoire-date-organisation-attentat-terroriste-attaque-daech-2023-12-04-1201293288
• Kaşıkcı, T. & Bülbül, G. D. (2022). Selefi-Cihadi örgütlerin karşılaştırmalı analizi: El-Kaide ve IŞİD örneği. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 9(2), 89-134.
• Khan, N. (2017). Bitmeyen problem: İslam ve şiddet suçlaması. Yaqeen Institute For Islamic Research, https://yaqeeninstitute.org/read/paper/bitmeyen-problem-islam-ve-siddet-suclamasi
• Khan, S. M. (2019). Islam. World History Encyclopedia, https://www.worldhistory.org/islam/
• Köse, S. (2007). Cihad şiddete referans olabilir mi? İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 9, 37-70.
• Kubat, M. (2019). Yaşayan İslam mezhepleri. İnönü Üniversitesi Yayınları.
• Kutup, S. (2011). Yoldaki işaretler. (Çev.) A. Keskinsoy. Pınar Yayıncılık.
• Larousse Dictionnaire Francais. (2025). https://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/violence/82071
• Lexpress. (2020). Daech, le groupe état Islamique. Lexpress, https://www.lexpress.fr/monde/proche-moyen-orient/les-djihadistes-de-l-etat-islamique-ei-menace-au-moyen-orient_1562607.html
• Maher, S. (2016). Salafi-Jihadism: The history of an idea. Oxford University Press.
• Michaud, Y. (2018). La violence. University Presses of France
• Omar, R. (2004). İslam ve şiddet. Dini Araştırmalar, 7(20), 355-360
• Önal, B. (2023). Terrorism in Africa: Boko Haram terrorist organization and women terrorists. Journal Of Terrorism And Radicalization Studies, 2(2), 353-386.
• Öz, M. (2021). Başlangıçtan günümüze İslam mezhepleri tarihi. Ensar Neşriyat.
• Özdemir, Ö. (2020). Radikalleşme ve El Şebab’ın eleman temini için cihat çağrısı. Terörizm ve Radikalleşme İle Mücadele Araştırma Merkezi. https://www.teram.org/Icerik/radikallesme-ve-el-sebab-in-eleman-temini-icin-cihat-cagrisi-104 .
• Öztürk, S. (2019). Küresel terör örgütü El-Kaide’nin gelişimi ve ön plana çıkan liderleri bağlamında “cihad” anlayışının geçirdiği değişimler. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 6(2), 167-196.
• Öztürk, S. (2021). El Kaide Terör Örgütü. G. Sönmez (Ed.), Türkiye’nin Terörle Mücadelesi: Kavramlar, Örgütler ve Aktörler içinde (ss. 241-264), TASAV.
• Ruggiero, V. (2006). Understanding political violence. Open University Press.
• Şen, Y. F. ( 2018). Şiddet, siyasal şiddet ve terör. S. Z. Haklı (Ed.) Radikalleşme Şiddet ve Terörizm içinde (ss. 24-55). Polis Akademisi Yayınları.
• Şöhret, M. (2021). Siyasal terörizm ve dinin araçsallaştırılması. Karadeniz Araştırmaları, 18(71), 515-534.
• Taşdelen, V. (2006). Şiddet kültürü ve eğitim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 76, 12-21.
• Türer, C. (2015). Şiddetin neliği ve kavramsal çerçevesi. B. Erul (Ed.) Şiddet Karşısında İslam içinde (ss. 13-26). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2025). https://sozluk.gov.tr/
• Ünsal, A. ( 1996). Genişletilmiş bir şiddet tipolojisi. Yapı Kredi Yayınları.
• Weisbrod, B. (2002). La violence fondamentaliste: Violence politique et religion politique dans le conflit moderne. Revue internationale des sciences sociales, 174(4), 551-560.
• Yayla, M., & Yahaya, A. (2023). Boko haram and terrorism in Nigeria: Reflectıons on the origins, impact and government response. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 6(2), 106-121.
• Yılmaz, H. (2019). Din eğitim ve sosyal barış. Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Yılmaz, Y. (2013). Cihat kavramı ve Hz. Peygamberin (sav) Mekke ile Medine’deki uygulamaları. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 22, 285-387.