KARŞILAŞTIRMALI OLARAK TÜRKİYE’DE DEVLET VE MİLLET MODERNLEŞMESİ

Year 2015, , 90 - 128, 16.10.2015

Recep Bilgin

https://doi.org/10.21085/jemsos.12562

Abstract

Modernleşme batı toplumlarında ortaya çıkmış ve sonrasında bütün dünyayı etkisi altına almıştır. Temel olarak modernleşmeden anlaşılan şey ise, basit ilişkiler içerisinde bulunan köylü toplumdan karmaşık ilişkiler içerisindeki şehirli topluma doğru bir değişimdir. Batıda ortaya çıkmış olan modernleşme türünün önemli bir yönü ise ideolojiktir. Bu noktada laik milliyetçiliği benimsemiş olan modernizm, kendisini diğer toplumlara da kabul ettirmiştir. Türkiye'de on dokuzuncu yüzyıl ile beraber bu değişimler baş göstermiş ve sancılı süreçler sonunda batı tarafındaki modernleşme bütün yönleriyle beraber kabul edilmiştir. Ancak Türkiye’deki halk kitleleri bazı yönleri itibariyle modernleşmeye karşı çıkmış, özellikle de bu modernleşmenin ideolojik boyutunu pek kabul edememişlerdir. Bu noktada kendi modernleşmesini köyden şehre göç ile başlatmış olan halk kesimleri zaman içerisinde modernleşme araçlarının etkisi ile beraber büyük değişimler yaşamış ve devleti de bu noktada dönüştürme gayretine girmiştir. Türkiye'de devlet ile milletin modernleşmesi noktasında birbirleriyle çatıştıkları temel nokta ideolojiktir denilebilir.

Keywords

Türkiye, Modernleşme, Devlet Modernleşmesi, Millet Modernleşmesi

References

• Afet İnan, (1984). Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 4. Baskı
• Andrew Heywood, (2007). Siyaset, Ed. Buğra Kalkan, Liberte Yayınları
• Aybars Pamir, (2004). “Osmanlı Egemenlik Anlayışında Senedi İttifak'ın Yeri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 53, Sayı 2
• Banu Mustan Dönmez, (2011). “Katharsis Fenomeninin Arabesk Özelindeki Görünümü”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 8, Sayı 2
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, (2009). Kentleşme Şurası 2009: Kentsel Yoksulluk, Göç Ve Sosyal Politikalar 7, Ankara
• Bekir Berat Özipek, “Muhafazakarlık Nedir?”, Köprü Dergisi, 97. Sayı, Kış 2007, http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=822 (Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2015)
• Bilal Agdag, (2010). 28 Şubat Askeri Müdahalesi Ve Türk Siyasetine Etkileri: Türkiye’de Asker-Siyaset İlişkisinin Tarihsel Serüveni Bağlamında Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Niğde
• Bozkurt Güvenç, (1997). Türk Kimliği, Remzi Kitapevi, İstanbul
• Carter V. Findley, (2014), Modern Türkiye Tarihi: İslam, Milliyetçilik ve Modernlik 1789-2007, 3. Baskı, İstanbul, Timaş Yayınları
• Coşkun Çakır, (2002). “Bir Reform Hareketi Olarak Tanzimat: Hazırlanması, İlânı, Tepkiler Ve Uygulaması”, Türkler Ansiklopedisi, C. 14, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları
• Deniz Zeyrek, (2010). Doğu Ve Güneydoğu Anadolu’dan Batıya Yönelen Göçlerin Toplumsal Sonuçları (1984-2006), Yüksek Lisans Tezi, Bilecik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Bilecik
• Durmuş Tatlılıoğlu, (2008). “Dini Cemaatlerin ve Tarikatların Fonksiyonel Analizi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt 8, Sayı 3
• Emin Köktaş, (1993). Türkiye’de Dinî Hayat, İstanbul, İşaret Yayınları
• Enver Ziya Karal, (2007). Osmanlı Tarihi, 5. Cilt, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Esra Atalı, (2002). 1905 Rus Devrimi ile 1908 Jöntürk Devriminin Karşılaştırmalı İncelemesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi (Siyaset Bilimi) Anabilim Dalı, Ankara
• Fahrettin Altun, (2002), Modernleşme Kuramı: Eleştirel Bir Giriş, İstanbul, Yöneliş Yayınları
• François Georgeon, (2006). Sultan Abdülhamid, Çev: Ali Berktay, İstanbul, İletişim Yayınları
• Gencay Şaylan, (1987). İslâmiyet ve Siyaset Türkiye Örneği, Ankara, Varlık Yayınları
• Genelkurmay'dan çok sert açıklama, Hürriyet Gazetesi, 27 Nisan 2007, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6420961.asp?gid=180 , (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2015)
• Halil İbrahim Akkuş, (2009). Yusuf Akçura’nın Din Ve Toplum Anlayışı, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Ve Din Bilimleri Anabilim Dalı (Din Sosyolojisi), Yüksek Lisans Tezi, Isparta
• Halil İnalcık, (1964). “The Nature Of Traditional Society In Turkey” içinde: Political Modernization In Japan&Turkey, der: Robert E. Ward&Dankwart A.Rostow, New Jersey, Princeton University Press
• Halil İnalcık, (2009). Devlet-i Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
• Hikmet Özdemir, (1990). “Siyasal Tarih”, içinde: Çağdaş Türkiye 1908-1980, IV. Cilt, editör: Sina Akşin, İstanbul, Cem Yayınevi
• Hüseyin Sadoğlu, (2010). Türkiye’de Ulusçuluk ve Dil Politikaları, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı
• İbn Haldun, (1990). Mukaddime I, Çeviren: Zakir Kadiri Ugan, İstanbul, M.E.B.Yayınları
• İlber Ortaylı, (1999). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul, İletişim Yayınları
• İlhan Tekeli, (2008). Göç ve Ötesi, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• İsmail Coşkun, (1989), “Modernleşme Kuramı Üzerine”, Sosyoloji Dergisi, .cilt 3, Sayı 1
• Kemal H. Karpat, (1972). “The Transformation of the Ottoman State, 1789-1908”, Int. Middle East Studies, Volume 3
• Kemal H. Karpat, (2002). Osmanlı Modernleşmesi: Toplum, Kuramsal Değişim ve Nüfus, Çeviren: Akile Zorlu Durukan, Kaan Durukan, Ankara, İmge Kitabevi
• Kemal H. Karpat, (2003). Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm, Çeviren: Abdulkerim Sönmez, Ankara, İmge Kitabevi
• Kemal H. Karpat, (2011). Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji, İstanbul, Timaş Yayınları
• M. Saffet Sarıkaya, (1998). “Cumhuriyet Dönemi Türkiye'sinde Dini Tarikat Ve Cemaatlerin Toplumdaki Yeri”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 3
• M. Şükrü Hanioğlu, (2008). A Brief History of The Late Ottoman Empire, Princeton, Princeton University Press
• Manuel Castells, (2006). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, II. Cilt, çev: Ebru Kılıç, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
• Marshall Berman, (1999), Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, İstanbul, İletişim Yayınları
• Mehmet Ö. Alkan, (2004). “İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Modernleşme ve Ulusçuluk Sürecinde Eğitim”, içinde: Osmanlı Geçmişi ve Bugünün Türkiye’si, editör: Kemal H. Karpat, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
• Mete Tunçay, (1990). Türkiye Tarihi 4. Çağdaş Türkiye: 1908-1980. S. Akşin (Ed.), İstanbul, Cem Yayınevi
• Muharrem Güneş ve Hasan Güneş, (2005). Türkiye’de Eğitim Politikaları ve Sivil Toplum, Ankara Anı Yayıncılık
• Mustafa Albayrak, (1998). Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti, Ankara, Phoenix Yayınları
• Mustafa Serhan Yücel, (2012). Türk Siyasal Hayatında Cumhurbaşkanı Seçimleri, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Bilecik
• Naim Ürkmez, (2006). II. Abdülhamit’in Modernleşme Anlayışı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum
• Nazan Aksoy ve Bülent Aksoy, (1992), "İki Aydınlanma", Birikim, Ocak Sayısı
• Necdet Aysal, (Bahar 2011). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Giyim Ve Kuşamda Çağdaşlaşma Hareketleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt X, Sayı 22
• Niyazi Berkes, (1973). Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ankara, Bilgi Yayınevi
• Okan Kandemir, (2010). İktisadi Gelişme Sürecinde Göç Olgusu: Türkiye Örneği, Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya
• Sabri Çakır, (2007). Kentleşme ve Gecekondu Sorunu, Isparta, Fakülte Kitapevi
• Sabri Çakır, (Mayıs 2011). “Türkiye’de Göç, Kentleşme/Gecekondu Sorunu ve Üretilen Politikalar”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 23
• Selim Erdoğan, (1997). “1980 Sonrası Türkiye Milli Gelirindeki Değişmeler”, Gazi Üniversitesi Kamu ve Özel Hukuk Dergisi, Cilt 1, Sayı 2
• Sibel Polat, Neslihan Dostoğlu, (2007). “Kentsel Dönüşüm Kavramı Üzerine: Bursa’da Kükürtlü Ve Mudanya Örnekleri”, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 1
• Süleyman Elmacı ve Ünsal Bekdemir, (2008). “Ortaçağ İslam Âleminde Şehir: İbn Haldun’un Şehre Bakışı”, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 13, Sayı 19
• Şerif Mardin, (1992). Bediüzzaman Said Nursi Olayı: Modern Türkiye’de Din ve Toplumsal Değişim, 1. Baskı, İstanbul, İletişim Yayınları
• Şevket Gedikoğlu, (1971). Evreleri, Getirdikleri ve Yankılarıyla Köy Enstitüleri, Ankara, İş Matbaacılık ve Tic.
• Tanel Demirel, (1998). Political Party Elites and the Breakdown of Democracy: The Turkish Case, 1973-1980, The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University, Doktora Tezi, Ankara
• Taylan Akkayan, (1979). Göç ve Değişme, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No:2573
• Tom Rockmore, (1989), "Modernity and Reason: Habermas and Hegel" Man and World, Vol. 22
• Turhan Eray Demir, (2008). Göç Ve Sosyo-Kültürel Değişim, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Antropoloji ( Sosyal Antropoloji) Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Kanun No: 5982, Kabul Tarihi: 7 Mayıs 2010
• Türkiye İstatistik Kurumu, OECD Ülkelerine Yönelik Karşılaştırmalar Çerçevesinde, Türkiye de Satınalma Gücü Paritesi Göstergeleri, http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=249 , (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2015)
• Türkiye İstatistik Kurumundan aktaran: Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı, Okur-Yazar Olmayan ve Okur-Yazar Oranı, http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Ekonomik%20ve%20Sosyal%20Gstergeler/DisplayForm.aspx?ID=204 (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2015)
• Yakup Kadri Karaosmanoğlu, (1984). Politikada 45 Yıl, İstanbul, İletişim Yayınları
• Yaşar Baytal, (2000). “Tanzimat ve II. Abdülhamit Dönemi Eğitim Politikaları”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, sayı. 11
• Yaşar Erjem, (2009). Mersin’de Göç, Kentleşme ve Sosyal Problemler, Güven Ofset, Mersin
• Yılmaz Tozar, (2010). Eğitim Politikası ve Demokrat Parti Dönemi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi Ve Denetimi Bölüm Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa61.htm 1961 Anayasası, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2015)
• http://www.secim-sonuclari.com/2007, 2007 Seçim Sonuçları, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2015)
• http://www.etymonline.com/index.php?term=modern
• http://www.merriam-webster.com/dictionary/modernization