Abstract
Anadolunun iklimce farklı iki yöresinden (Ankara ve Mersin),
değişik zamanlarda (ağustos, ocak) toplanmış Thuja orientalis L.
yapraklarının uçucu yağı % 10 PEG 20M kolonundan yararlanarak,
70°C ve 150°C lerde, gaz-sıvı kromatografisinde incelendi.
Ankara'da yetişen T. orientalis'te uçucu yağ miktarı (ocakta
% 0.79, ağustosta % 0.84), Mersin'de (daha sıcak iklimde) yetişen
bitkidekinden (% 1.66) daha azdır.
Elimizde bulunan üç uçucu yağ örneği, Ankara ocak 1977 (I),
Ankara ağustos 1974 (II) ve Mersin ağustos 1975 (III), silikagel
üzerinde, n- pentan ile monoterpenik hidrokarbür ve oksijenli bileşiklerine
ayrıldı. Monoterpenik hidrokarbür fraksiyonunda 10 madde
saptandı. Bu maddeler ve (I) örneğindeki % miktarları şöyledir:
- pinen ve - tuyen karışımı (32.03), kamfen (6.25), - pinen
(23.05), sabinen (14. 30), 3 - karen (4.38), mirsen ve -fellandren
karışımı (7.11), - terpinen (0.86) ve limonen (8.52). Görülüyor ki
monoterpenik hidrokarbür fraksiyonunun büyük kısmını - pinen,
- pinen, sabinen ve limonen oluşturmaktadır. (II) ve (III) numaralı
örnekler bu açıdan inclendiğinde: -pinen beklemiş yağda (II) en
yüksek (% 51.77), (III) te ise 33.51); - pinen bakımından en zengin
(I), (II de % 10.82, III te 16.59); sabinen (II) ve (III) örneklerinde
çok az (% 2.63 ve 1.85), bu örnekler limonen bakımından biraz zengin,
(II) de % 11.28, (III) te 11.97.
Oksijenli bileşiklerden saptadıklarımız, % miktarları ile aşağıda
verilmiştir. (I) örnekte ökaliptol (0.78), fenkon (1.55) ve kâfur (2.59) çok
az, tuyon (10.88) (II de 21.23, III te 17.67) gibi bornil asetat (10.36)
ta (II) ve (III) tekinden (14.62 ve 16.28) düşük miktarlarda; - terpineol
ve borneol ise bu örnekte bulunmamaktadır. Bunlara karşın
karyofillen çok yüksektir, % 65.29 (II de 14.15, III te 10.23).
Ankara ocak 1977 örneğimiz (I), diğer örneklerden daha hafif
kokuludur (kâfur, ökaliptol çok az), tuyonca zengin değildir, fakat
karyofillen miktarı çok yüksektir. Ankara ağustos 1974, beklemiş
örneğimiz (II) ve tuyonca zengindir, Mersin'den toplanan ise
bornil asetatı en yüksek oranda içermektedir.