Evde Sağlık Hizmeti Alanlara Bakım Verenlerin Psikososyal Ve Manevi Destek İhtiyacının Belirlenmesi

Year 2019, Volume: 1 Issue: 2, 55 - 71, 06.05.2019

Mehmet Akif Sezerol , Çağrı Emin Şahin , Mehmet Sait Değer , Muhammed Atak

Abstract

Amaç: Evde
sağlık hizmetleri bütüncül sunulması gereken sağlık hizmetleri olup hem
hastaları hem de hasta yakınlarını fiziksel, sosyal ve ruhsal açıdan
iyileştirmeyi hedeflemektedir. Bu araştırmanın amacı evde sağlık hizmeti alan
hastalara bakım veren hasta yakınlarının psikolojik, sosyolojik ve manevi
destek ihtiyaçlarını belirlemektir.

Gereç ve Yöntem:
Kesitsel tipte olan bu çalışmamız İstanbul ilinde 2016 Mayıs ve Ekim ayları
arasında yapılmıştır. İstanbul’un 15 ilçesinde toplamda 139 hasta yakınına
kolayda örnekleme yöntemiyle ulaşılmıştır. Ulaşılan hastaların yakınlarına yüz
yüze görüşme yöntemiyle anket uygulanmak istenmiştir. Hastalara sağlık
durumlarından dolayı anket uygulanmamıştır. Anket hastalarla ve onlara bakım
verenlerle ilgili iki bölümden oluşmuştur. Görüşmeyi kabul eden 89 hasta
yakınına anket uygulanmıştır.

Bulgular: Evde
sağlık hizmeti alan hastaların %64,0’ı kadındır. Bir hasta hariç tüm hastalar
bir sigorta sistemi kapsamına dahildir. Hastaların %61,8’inin kendine ait
geliri ve mal varlığı bulunmaktadır. Hastaların %93,3’ü engelli maaşı
almamaktadır. Ayrıca hastaların %80,7’sinin engelli raporu da bulunmamaktadır.
Evde sağlık hizmeti alan kişilerde en çok nörolojik (%32,6) ve kardiyovasküler
sistem (%24,9) hastalıkları bulunmaktadır.

Hastalara
bakım verenlerin %84,3’ü kadındır. Bakım veren kişilerin %61,8’i ilköğretim
mezunu, %75,0’ı evli ve %85,2’si çalışmamaktadır. Bakım veren kişilerin
neredeyse tamamına yakını hastanın birinci veya ikinci dereceden akrabasıdır.
Bakım verme süresi çoğunlukla üç yılı geçmemektedir. Bakım verenlerin sadece
%6,8’i devlet desteği ile sağlanan bakıcı ücretini almaktadır.

Hasta
yakınlarının %94,4’ü bakım verme konusunda eğitim almamış,  %66,3’ü tıbbi bakım konusunda kendini yeterli
hissetmemektedir. Ayrıca bakım veren hasta yakınlarının %56,2’si psikolojik
desteğe, %23,6’sı manevi desteğe ihtiyaç duymaktadır.

Sonuç: Evde
sağlık hizmeti alan hastaların devletin sağladığı sosyal haklardan yeterince
faydalanamadığı görülmektedir. Hastalara bakım veren birçok hasta yakınının ise
bakım verme konusunda eğitime, psikolojik, sosyal ve manevi açıdan desteğe
ihtiyacı vardır. Evde sağlık hizmetlerinde hastaların tıbbi açıdan aldıkları
hizmetlerle beraber psikososyal ve manevi destek ihtiyaçlarını da karşılayacak
yeni sağlık hizmet modellerinin geliştirilmesi sağlanmalıdır. Bununla birlikte
sağlığın sosyal belirleyicilerini de göz önüne alındığında evde sağlık
ekiplerinde daha fazla sosyal hizmet uzmanı, psikolog ve manevi destek elemanı
yer almalıdır.

Keywords

Evde sağlık, manevi destek, psikososyal destek

Home Health Care Patients and Their Caregivers' Requirements of Psychosocial and Spiritual Support for Better Health

Abstract

Home
health care services must be integrative and aims to improve both the patients’
and their relatives’ health on physically, socially and mentally. The aim of
this study is to determine the psychological, sociological and emotional
support needs of the caregivers who take care of home health care.

This
is a cross-sectional study which was conducted between May and October 2016 in
Istanbul to 139 caregivers with convenience sampling in 15 district. Caregivers
were preferred instead of patients because of  their health disadvantages.
Application of the survey took place face to face. Survey has two parts one of
about patients and the other is about caregivers. Survey was applied to 89
people who accepted the interview.

64.0%
of patients receiving home health care are women. All patients except for one
are covered by an insurance system. 61.8% of patients have their own income and
assets. 93.3% of the patients do not receive disability salary. In addition,
80.7% of patients do not have a disability report. Neurological (31.9%) and
cardiovascular system (24.9%) are the most common problems of home health care
patients. 84.3% of the caregivers are female. 61.8% of caregivers graduate
primary school, 75.0% of them are married and 85.2% of them are unemployed.
92.1% of caregivers are first or second degree relatives of the patient. The
duration of care doesn’t exceed three years in 64.7% of individuals. Only 6,8%
of caregivers receive the care fee provided by the government.

94.4%
of caregivers were not trained in caregiving and 66.3% don’t feel sufficient to
give someone medical care. In addition, 56.2% of caregivers need psychological
support and 23.6% need spiritual support.

It
is observed that patients who receive home health services can’t benefit from
the social rights adequately provided by the government. Most of the caregivers
need education in home health care. Also they need psychological, social and spiritual
supports. İntegrative home health care service models should be developed
provided that  psychosocial and spiritual supports considering both
patients and caregivers needs. Consequently, social workers, psychologists and spiritual
support personels should be including more in home health care teams
considering the social determinants of health.

Keywords

Home health care, psychosocial support, spiritual support

References

• Yılmaz, M. (2010). Sağlık Hizmetinin Alternatif Bir Sunum Şekli Olarak Evde Hasta Bakımı. İstanbul Tıp Dergisi, 11(3), 125-132.
• Houtven, C. H. V., Norton, E. C. (2004). Informal care and health care use of older adults. Journal of Health Economics, 23(6), 1159-1180.
• Altuntaş, M. (2010). Evde Sağlık Hizmeti Ve Günümüzdeki Uygulama Şekilleri. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 20(3), 153-158.
• Özer, Ö., Şantaş, F. (2012). Kamunun Sunduğu Evde Bakım Hizmetleri ve Finansmanı. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 96-103.
• Aksoy, H., Kahveci, R., Şencan, İ. (2015). Evde Bakım Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi ve Uygulamaları. Türk Tıp Dergisi, 7(1), 118-123.
• Çatak, B., Öner, C. (2012). Yașlılara Evde Bakım Verenlerde Ruhsal Hastalık Belirtisi Sıklığı ve Etkileyen Faktörler. Kafkas Tıp Bilimleri Dergisi, 2(3), 105-108.
• Çayır, Y. (2013). Evde Sağlık Hizmetleri Alan Hastaların Özellikleri ve Bakım Verenlerin Beklentileri. Konuralp Tıp Dergisi, 5(3), 9-12.
• Hartmann, M. L., Wens J. (2012). The effect of caregiver support interventions for informal caregivers of community-dwelling frail elderly: a systematic review. International Journal of Integrated Care, 12(1), 1-12.
• Resmi Gazete. (2017). Retrieved from (http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/02/20150227-14.htm), on: (15.10.2017).
• Hasgül, E. (2016). Evde Bakım Hizmetlerinde Sosyal Hizmet Uzmanlarının İşlevleri ve Rolleri. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 6, 14"-21.
• Chien, W.T., Chiu, Y.L., Lam, L.W., Ip, W.Y. (2006). Effects of a needs-based education programme for family carers with a relative in an intensive care unit: A quasi-experimental study. International Journal of Nursing Studies, 43(1), 39-50.
• Stoltz, P., Udén, G., Willman, A. (2004). Support for family carers who care for an elderly person at home – a systematic literature review. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 18, 111-119.
• Hudson, P., Thomas, T., Quinn, K., Cockayne, M., Braithwaite, M. (2009). Teaching Family Carers About Home-Based Palliative Care: Final Results from a Group Education Program. Journal of Pain and Symptom Management, 38(2), 299-308.
• Akdemir, N., Bostanoğlu, H., Yurtsever, S., Kutlutürkan, S., Kapucu, S., Özer, Z.C. (2011). Yatağa bağımlı hastaların evde yaşadıkları sağlık sorunlarına yönelik evde bakım hizmet gereksinimleri. Dicle Tıp Dergisi, 38(1), 57-65.
• Cingil D. (2003). Aile içi bakım vericilerini eğitmenin bağımlı yaşlıların evde bakım kalitesine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Çatak, B., Kılınç, A.S., Badıllıoğlu, O., Sütlü, S., Sofuoğlu, A.E., Aslan, D. (2012). Burdur’da Evde Sağlık Hizmeti Alan Yaşlı Hastaların Profili ve Evde Verilen Sağlık Hizmetleri. Turkish Journal of Public Health, 10(1), 13-21.
• Taşdelen, P., Ateş, M. (2012). The Needs of Home Care Patients and the Burdens of their Caregivers. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi, 9(3), 22-29.