Hemşirelerin Kanıta Dayalı Uygulama Ölçeği’nin Türkçe Geçerlik ve Güvenirliği: Metodolojik Çalışma

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 36 - 48, 28.02.2023

Burcu Çakı , Şirin Çelikkanat , Zeynep Güngörmüş

https://doi.org/10.57224/jhpr.1184713

Cited By: 1

Öz

online ortamda (whatsapp ve e-mail) toplanmıştır. Veriler SPSS 26 ve AMOS 24 paket programlarında değerlendirilmiştir.
Bulgular: Ölçeğin geçerliği; kapsam geçerliliği, ölçüt geçerliği ve yapı geçerliği (açımlayıcı ve doğrulayıcı) ile değerlendirilmiştir. Ölçeğin kapsam geçerlik indeksi 0,972 bulunmuştur. Ölçüt geçerliğinde; iç ölçüt geçerliği (alt-üst grup karşılaştırması tüm ölçeklerde t= 28,924, p=0,000) ve madde-toplam korelasyonları (0,562 – 0,827) kabul edilebilir değerlere sahiptir. Yapı geçerliğinde yapılan açımlayıcı faktör analizinde; “Kaiser Meyer Olkin” ve “Barlett Testi” (KMO: 0,955, Barlett’s test x²: 4504,032 p<0.001), özdeğer incelemesi (özdeğeri 1’in üzerinde 2 faktör), total varyans açıklaması (%64,245) incelenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizinde uyum indekslerinin çoğu kabul edilebilir/mükemmel uyum aralığında bulunmuştur. Ölçeğin güvenirliği değerlendirmede; iç tutarlık güvenirlik katsayıları (cronbach alfa: 0,963), madde-toplam puan korelasyonları (0,562 -0,827), puanlama tutarlılığı (Sınıf içi korelasyon: 0,963), Hotelling's T2 testi (F= 11,606, p=0,000), standart hata (SEM: 1,74<6,98), taban tavan etki analizi (Min Fr= %0,5, Max Fr= %1,4) çalışılmıştır.
Sonuç: Yapılan analizler sonucunda Hemşirelerin Kanıta Dayalı Uygulama Ölçeği’nin istatistiksel olarak geçerli ve güvenilir yapıda oldukları bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hemşireler, Kanıta dayalı hemşirelik, Klinik hemşirelik araştırması, Sonuçların tekrarlanabilirliği

Destekleyen Kurum

Araştırmanın yürütülmesi sürecinde finansal destek alınmamıştır.

Turkish Validity and Reliability of the Evidence-based Practice Questionnaire for Nurses: A Methodological Study

Öz

Aim: The "Evidence-based Practice Questionnaire for Nurses", created by Upton and Upton in 2006, was tested in this study to determine its validity and reliability in Turkish.
Method: 217 nurses made up the sample for this methodological study. Between November 18, 2021, and April 15, 2022, the study data was gathered online (through WhatsApp and email). The programs IBM SPSS 26 and AMOS 24 were used to examine the data.
Result: To evaluate the questionnaire's validity, content validity, criterion, and construct validity (both exploratory and confirmatory) were done. The questionnaire's content validity index was discovered to be 0.972. Internal criterion validity (lower-upper groups comparison) was found to have acceptable values of t=28.924, p=0.000, and item-total correlations varied from 0.562 to 0.827 across all subscales. In the exploratory factor analysis, the "Kaiser Meyer Olkin" and "Barlett Test" (KMO: 0.955, Barlett's test x2: 4504,032 p0.001), the eigenvalue analysis (2 factors with an eigenvalue above 1), and the total variance explanation (64.245%) were explored in order to analyze the construct validity. Most of the fit indices of all subscales were found to be in the acceptable/excellent fit levels in confirmatory factor analysis. Internal consistency reliability coefficients (Cronbach's Alpha: 0.963), item-total score correlations (0.562 -0.827), scoring consistency (Intraclass correlation: 0.963), Hotelling's T2 Test (F= 11,606, p=0.000), standard measurement error (SEM: 1.746.98), and top-down impact analysis (min fr= 0.5%, max fr= 1.4%) were used to assess the subscales' reliability.
Conclusion: The research revealed that the Nurse Evidence-based Practice Questionnaire is statistically valid and reliable.

Anahtar Kelimeler

Clinical Nursing Research, Evidence-based nursing, Nurses, Reproducibility of results

Kaynakça

• 1. Seçginli S. Hemşirelikte araştırma kullanımı ve kanıta dayalı uygulamalar. Erdoğan S, Nahcivan N, Esin N, editör. Hemşirelikte araştırma süreç, uygulama ve kritik. 2. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2015. p.335-358.
• 2. Günerigök F, Kurt FY, Küçükoğlu S. Hemşirelik öğrencilerinin klinik karar verme sürecinde özgüven ve anksiyete düzeylerinin belirlenmesi: iki farklı program örneği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;23(1):77-94. https://doi.org/10.17049/ataunihem.549320
• 3. Şenyuva E. Hemşirelik eğitimi ve kanıta dayalı uygulamalar. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2016;24(1):59-65.
• 4. Bianchi M, Bagnasco A, Bressan V, Barisone M, Timmins F, Rossi S, et al. A review of the role of nurse leadership in promoting and sustaining evidence‐based practice. Journal of Nursing Management 2018;26(8):918-932. https://doi.org/10.1111/jonm.12638
• 5. Ruzafa-Martinez M, Lopez-Iborra L, Moreno-Casbas T, Madrigal-Torres M. Development and validation of the competence in evidence based practice questionnaire (EBP-COQ) among nursing students. BMC Medical Education 2013;13:19. https://doi.org/10.1186/1472-6920-13-19
• 6. Çopur EÖ, Kuru N, Seyman ÇC. Hemşirelikte kanıta dayalı uygulamalara genel bakış. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 2015;1(2):51-55. doi:10.5222/SHYD.2015.051
• 7. Wu Y, Brettle A, Zhou C, Ou J, Wang Y, Wang S. Do educational interventions aimed at nurses to support the implementation of evidence-based practice improve patient outcomes? A systematic review. Nurse education today 2018;70:109-114.
• 8. Tavşancıl E. Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. 2. Baskı. Ankara: Nobel Yayınları; 2005.
• 9. Upton D, Upton P. Development of an evidence‐based practice questionnaire for nurses. Journal of advanced nursing 2006; 53(4): 454-458.
• 10. Byrne BM. Structural equation modeling with Mplus: Basic concepts, applications, and programming: Routledge; 2013.
• 11. Acar T. Validity evidence in scale development: the application of cross validation and classification-sequencing validation. Educational Sciences: Theory and Practice 2014; 14(3):973-976. https://doi.org/10.12738/estp.2014.3.2107 12. Davis LL. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied nursing research 1991;5(4):194-197. https://doi.org/10.1016/S0897-1897(05)80008-4
• 13. Erkuş A. Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1 temel kavramlar ve işlemler. 3. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2012.
• 14. Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Atıf İndeksi; 2018.
• 15. Bektaş H. İkili değişkenler için faktör analizi: çalışma yaşamı kalitesi üzerine bir uygulama. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2015. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/54061.pdf
• 16. Okursoy A. Turan AH. Açımlayıcı faktör analizi ve üniversite yemekhanesinde müşteri memnuniyeti üzerinde etkili olan boyutların belirlenmesi üzerine bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi 2014;15 (1):65-78.
• 17. Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık; 2007.
• 18. Alış S. Geçiş ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. 3. Uluslararası Multidisipliner Avrasya Kongresi’nde sunulan bildiri, Barselona, İspanya. 2017.
• 19. Karagöz Y. Kösterelioğlu Ş. İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2008; 21:81-98.
• 20. Jöreskog K, Sörbom D. Lisrel 8: Structural equation modeling with the simplis command language. USA: Scientific Software International; 1993.
• 21. Tabachnick BG. Fidell LS. Using multivariatestatistics 5.Ed. NeedhamHeight: Allyn&Bacon/Pearson Education; 2007.
• 22. Gündüz MA. Akarçay Ö. Yapısal eşitlik modellemesi, amos ve lısrel uygulama örnekleri. Aslan Ş, editör. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Nicel, Nitel ve Karma Tasarımlar İçin Bir Rehber. Konya: Eğitim Yayınevi; 2019.
• 23. Karagöz Y. SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. 1. Baskı. Ankara: Nobel Yayıncılık; 2016.
• 24. Çapık C. Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17(3):196-205.
• 25. Sharma S. Applied multivariate techniques. New York: John Wiley & Sons Inc; 1996.
• 26. Gatignon H. Statistical analysis of management data. (2.Ed.). New York: Springer Publishing Company; 2010.
• 27. Waltz CF, Strcikland OL. Lenz ER. Measurement in nursing and health research. New York: Springer Publishing Company; 2010.
• 28. D’Souza MS, Karkada SN, Venkatesaperumal R, Natarajan J. Self-Care Behaviours and glycemic control among adults with type 2 diabetes. GSTF Journal of Nursing and Health Care 2015;2(1): 29-40. doi:10.5176/2345-718X_2.1.60
• 29. Özdamar K. Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi; 2004.
• 30. Mehta S, Bastero‐Caballero RF, Sun Y, Zhu R, Murphy DK, Hardas B, et al. (2018). Performance of intraclass correlation coefficient (ICC) as a reliability index under various distributions in scale reliability studies. Statistics in medicine 2018;37(18):2734-2752. https://doi.org/10.1002/sim.7679
• 31. Şencan H. Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. 1.Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi; 2005.
• 32. Terzi Y. [İnternet]. Güvenilirlik Analizi. 2017. [Erişim Tarihi: 23.08.2022]. Erişim linki: https://ist-fef.omu.edu.tr/tr/hakkimizda/dersnotlari/GA-2017y.pdf
• 33. Coşkun S, Bebiş H. Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı açısından: English Şekerk ve güvenirlik çalışması. Gülhane Tıp Dergisi 2015;57(7): 378-384.
• 34. Pontes HM, Griffiths MD. Measuring DSM-5 Internet gaming disorder: Development and validation of a short psychometric scale. Computers in Human Behavior 2015;45:137-143.