Türkiye’de Sağlık Okuryazarlığı Alanında Yürütülen Tezlerin Bibliyometrik Analizi (2011-2022)

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 3, 178 - 188, 30.10.2023

Furkan Alp , Mustafa Mete

https://doi.org/10.57224/jhpr.1231645

Öz

Amaç: Sağlık okuryazarlığı kavramı, bireyin sağlık ile ilgili bir konu hakkında belirli bir metni okuyabilmesi, yorumlayabilmesi ve karar verme aşamasında bilgi düzeyini kullanabilmesi açısından oldukça önemli bir kavram haline gelmiştir. Bu çalışma ile Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı Tez Merkezi’nde sağlık okuryazarlığı konusu ile ilgili yayımlanmış olan tezlerin belirlenen parametreler ile bibliyometrik olarak incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Çalışma evrenini 2011-2022 yılları arasında yayımlanan 178 yüksek lisans ve doktora tezi oluşturmaktadır. İncelemeye alınan tezler; tür, yıl, yayın dili, yazarların cinsiyeti, yazarların lisans durumları, danışman unvanı, çalışmanın gerçekleştirildiği il, üniversite, enstitü, anabilim dalı, araştırma yöntemi, veri toplama yöntemi, sayfa aralığı ve kullanılan anahtar kelimelere göre bibliyometrik parametreler açısından değerlendirilmiştir.

Bulgular ve Sonuç: Türkiye genelinde sağlık okuryazarlığı ile ilgili çalışmaların sayısı son yıllarda artmıştır ancak sağlık okuryazarlığı kapsamında bibliyometrik analiz yöntemi ile irdelenen çalışma sayısının kısıtlı olduğu kanısına varılmıştır. Bu çalışma sağlık okuryazarlığı ile ilgili yapılacak olan çalışmalara yön vermesi açısından önemlidir. Bu çalışmanın değerlendirmesi yapılırken birçok unsuru göz önünde bulundurması ve özellikle sağlık okuryazarlığı ile ilgili yazılan ilk tezden günümüze kadar tüm tezleri kapsayacak şekilde oluşturulması nedeniyle literatür için oldukça önemli bir boşluğu dolduracağı ve gelecek çalışmalara yol gösterici olacağı düşünülmektedir. Ayrıca sağlık okuryazarlığı ile ilgili bilgilerin çeşitli parametreler aracılığıyla ortaya konuluyor olması, ileride yapılacak olan araştırmaları net sonuçlara ulaştıracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Okuryazarlığı, Lisansüstü Tezler, Bibliyometrik Analiz, Health literacy, Graduate Theses, Bibliometric Analysis

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Bibliometric Analysis of Theses on Health Literacy in Turkey (2011-2022)

Öz

Aim: The concept of health literacy has become a very important concept in terms of an individual's ability to read and interpret a specific text on a health-related topic and to use his/her level of knowledge in decision-making. In this study, it was aimed to examine bibliometrically the theses published in the Council of Higher Education (YÖK) Presidency Thesis Center on the subject of health literacy with the determined parameters.

Materials and Method: The study population consisted of 178 master's and doctoral theses published between 2011 and 2022. The theses were evaluated in terms of bibliometric parameters according to type, year, language of publication, gender of authors, undergraduate status of authors, title of advisor, province, university, institute, department, research method, data collection method, page range and keywords used.

Results and Conclusion: The number of studies on health literacy in Turkey has increased in recent years, but it was concluded that the number of studies examined by bibliometric analysis method within the scope of health literacy is limited. This study is important in terms of giving direction to the studies to be conducted on health literacy. It is thought that this study will fill a very important gap in the literature and will be a guide for future studies because it takes into account many factors while evaluating this study and especially because it was created to cover all theses from the first thesis written about health literacy to the present day. In addition, the fact that the information on health literacy is revealed through various parameters is thought to provide clear results for future research.

Anahtar Kelimeler

Health literacy, Graduate Theses, Bibliometric Analysis

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Güven, D. Y., Bulut, H., & Öztürk, S. (2018). Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencile-rinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin İn-celenmesi/Examining the Health Literacy Levels of Health Sciences Faculty Stu-dents. Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 400-409.
• Çetinel, Ö. (2021). Sağlık çalışanlarının sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenme-si: Bir özel hastane zinciri örneği (Master's thesis, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Nielson-Bohlman, L., Panzer, A. M., Hamlin, B., & Kindig, D. A. (2004). Health Literacy: A Prescription to End Confusion Washington. DC: Institute of Medicine.
• Kickbusch, I., Pelikan, J. M., Apfel, F., & Tsouros, A. D. (2015). Sağlık Okuryazar-lığı Sağlam Kanıtlar, Çeviri: Sağlıklı Kentler Birliği.
• Mancuso, J. M. (2009). Assessment and measurement of health literacy: an integrati-ve review of the literature. Nursing & health sciences, 11(1), 77-89.
• Çatı, K., Karagöz, Y., Yalman, F., & Öcel, Y. (2018). Sağlık okuryazarlığının hasta memnuniyeti üzerine etkisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 67-88.
• Zarcadoolas, C., Pleasant, A., & Greer, D. S. (2005). Understanding health literacy: an expanded model. Health promotion in-ternational, 20(2), 195-203.
• Schwartzberg, J. G., Cowett, A., VanGe-est, J., & Wolf, M. S. (2007). Communica-tion techniques for patients with low health literacy: a survey of physicians, nurses, and pharmacists. American journal of health behavior, 31(1), S96-S104.
• Güner, A. E., Şahin, E., Peksu, S., Şen-gül, K. S., & Güngör, M. (2020). Sınıf Öğ-retmenlerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeyle-rini Belirleme, Bilgi, Tutum, Davranış Deği-şikliği ve Eğitim İhtiyacını Saptama Çalış-ması. Turkey Health Literacy Journal, 1(1), 58-76.
• Deniz, S. (2020). Bireylerin e-sağlık okuryazarlığı ve siberkondri düzeylerinin incelenmesi. İnsan ve İnsan, 7(24), 84-96.
• Kanj, M., & Mitic, W. (2009). Consul-tants to the Eastern Mediterranean Region. In World Health Organization. Health Lite-racy and Health Promotion Definitions, Concepts and Examplesin the Eastern Medi-terranean Region Individual Empowerment Conference Working Document (Vol. 16, pp. 1-46).
• Uğurlu, Z., & Akgün, H. S. (2019). Sağlık kurumlarına başvuran hastaların sağ-lık okuryazarlığının ve kullanılan eğitim materyallerinin sağlık okuryazarlığına uy-gunluğunun değerlendirilmesi. Mersin Üni-versitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 96-106.
• Safeer, R. S., & Keenan, J. (2005). Health literacy: the gap between physicians and patients. American family physi-cian, 72(3), 463-468.
• Uçkaç, K. (2022). Kanser Taramaların-da Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlık Hizmetle-ri. Turkey Health Literacy Journal, 3(2), 96-101.
• Damar, M., Özdağoğlu, G., & Özveri, O. (2020). Bilimsel üretkenlik bağlamında dünya sıralama sistemleri ve Türkiye’deki üniversitelerin mevcut durumu. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(3), 107-123.