1690 Numaralı Rodosçuk (Tekirdağ) Şer’iyye Sicilinin Tanıtımı

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 1 - 23, 30.06.2025

Melek Arslan

https://doi.org/10.59839/jiees.1702891

Abstract

Bu çalışma, 18. yüzyılda Osmanlı taşra kentlerinden biri olan Rodosçuk Kazası'ndaki gündelik yaşam pratikleri ile iktisadi yapıyı, 1690 numaralı Şer’iyye Sicili ışığında incelemektedir. Mahkeme kayıtlarının transkripsiyonuna dayalı olarak elde edilen veriler; bireylerin günlük yaşam alışkanlıkları, tüketim eğilimleri, mülkiyet ilişkileri, miras uygulamaları ve adli müracaatlar gibi sosyal ve ekonomik göstergeler çerçevesinde analiz edilmiştir. Araştırmanın temel amacı, Rodosçuk halkının mahkeme ile olan etkileşim düzeyini ve bu etkileşimlerin içeriksel boyutlarını ortaya koyarak, Osmanlı taşrasında toplumsal yapının işleyişine dair mikro-tarihsel bir perspektif geliştirmektir. Ayrıca, şer’iyye sicillerinin yalnızca birer hukuki kayıt olmanın ötesinde, dönemin sosyal, kültürel ve ekonomik dinamiklerini yansıtan özgün tarihsel belgeler olarak değerlendirilmesine yönelik bir yöntemsel çerçeve de sunulmaktadır. Bu yönüyle çalışma, hem Rodosçuk örneği üzerinden literatürdeki bir boşluğu doldurmayı hedeflemekte hem de Osmanlı sosyal tarihine katkı sağlayacak yeni bir bakış açısı geliştirmektedir.

Keywords

Şer’iyye Sicili , Rodosçuk , Mahkeme , Kadı , Aile

Introduction of Rodosçuk (Tekirdağ) Sharia Registry No.1690

Abstract

This study examines the economic structure and daily life practices in the provincial Ottoman town of Rodosçuk during the 18th century, using the 1690 numbered Şer’iyye Sicili (Islamic court record) as its primary source. The data, derived through the transcription of court records, are analyzed within the framework of social and economic indicators such as individuals’ everyday practices, consumption patterns, property relations, inheritance arrangements, and legal petitions. The main aim of the study is to offer a micro-historical perspective on the functioning of the social structure in the Ottoman provinces by identifying the frequency and content of the local population’s interactions with the court. Furthermore, the study proposes a methodological framework for evaluating Şer’iyye Sicils not merely as legal documents, but as historical sources that reflect the socio-cultural and economic dynamics of their time. In this regard, the research aims to fill a gap in the literature concerning Rodosçuk while also contributing a fresh perspective to the broader field of Ottoman social history.

Keywords

Sharia Registry , Rodoscuk , Court , Judge , Family

References

• Akyol, Sevil, "Şer’iyye Sicilleri’nin Arşiv Belgeleri Arasında Osmanlı Sosyo-Ekonomi Tarihi Açısından Önemi", USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, cilt 6, 2021, s. 1129.
• Arslantürk, H. Ahmet, Bozkurt, Fatih. "18. Yüzyılın İkinci Yarısına Dair Önemli Bir Osmanlı Tarihi: İbretnümâ-yı Devlet-i Câvîd", Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, cilt 2/3, 2016, ss. 155-194.
• Atar, Fahrettin. "Mahkeme", TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt 27, 2003, s. 338.
• Aydın, Fatih Baha, Sir Dudley North’un Hayatı, İktisat Düşüncesi ve 17. Yüzyıl Osmanlı Ticarî Hayatına Dair Gözlemleri. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2022, ss. 26-45.
• Ateş, Hacer, "Kuzey Marmara’da Bir Liman Kentinde Ticaret: XVI. Yüzyılda Tekirdağ-Rodosçuk Limanı", Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, cilt 3/6, Temmuz 2013, ss. 21-38.
• Aydın, Mehmet Akif, "Aile", TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt 2, 1989, s. 196.
• BOA, MŞH.ŞSC.d., 1690 (H-29-12-1195)
• Çolak, Çağrı D., "Osmanlı İmparatorluğu’ndaki İdari Reform Hareketleri Üzerine Bir Değerlendirme", Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt 4/23, Mart 2016, ss. 412-413.
• Çolak, Songül, Aydar, Metin, "Savaş ve Propaganda: 1683 Viyana Kuşatması Üzerine Bir Değerlendirme", Belleten, cilt 84/301, Aralık 2020, ss. 1087-1089.
• Doğanay, Pınar, "Osmanlı Toplumu’nda Aile: Rodoscuk Örneği (1785-1810)", Journal of Universal History Studies, cilt 3/2, Aralık 2020, ss. 322-327.
• Ekin, Ümit, “17. Yüzyılın Son Çeyreğinde Rodosçuk Örneğinde Bir Osmanlı Mahkemesinin İş Yükü”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 55/1 (2015), s.286
• Ekin, Ümit, "17. Yüzyılın Sonlarında Rodosçuk Kazasında Kölelerin Toplumsal Statüsü", Tarih Araştırmaları Dergisi, cilt 29/47, Mayıs 2010, s. 36.
• Ekin, Ümit, “Osmanlı Toplumunda Sıkça Başvurulan Bir Boşanma Yöntemi: Muhâla‘a”, Uluslararası -Disiplinlerarası Kadın Çalışmaları Kongresi Bildirileri, cilt 3 (Sakarya: Sakarya Üniversitesi, 2009), 126.
• Ekin, Ümit, “17. Yüzyılın Sonlarında Rodosçuklu Ailelerin Sahip Oldukları Çocuk Sayıları”, Türk Tarihinde Balkanlar, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Balkan Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, No: 2, Haziran 2013, s. 571–584.
• Ergenç, Özer, "XVIII. Yüzyılda Osmanlı Sanayi ve Ticaret Hayatına İlişkin Bazı Bilgiler", Belleten, cilt 52/203, 1988, ss. 501-534.
• Kallek, Cengiz, "Narh", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, cilt 32, İstanbul: TDV Yayınları, 2006, ss. 387-389.
• Keleş Yıldız, Sema, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Bursa’da Sosyal Ve İktisadi Hayat, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, İktisat Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2019.
• Kütükoğlu, Mübahat S., "Narh", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, cilt 32, İstanbul: TDV Yayınları, 2006, ss. 390-391.
• Maral, Emrah, Değişim Dönüşüm ve Buhran Döneminde Osmanlı Devleti 1789-1807 Ankara: İksad Yayınları, 2023.
• Orbay, Kayhan, "Osmanlı İmparatorluğu’nda Tarımsal Üretkenlik Üzerine Tetkikat ve Notlar", Belleten, 81/292, 2017, s. 787-856.
• Sarı, Furkan, "1599 Numaralı Rodoscuk/Tekirdağ Şer’iyye Sicilinin Tanıtımı", The Journal of Academic Social Science Studies, Eylül 2019, ss. 450-500.
• Saydam, Abdullah, Osmanlı Medeniyeti Tarihi, Trabzon: Kemal Matbaacılık, 1995.
• Ünal, Mehmet Ali, Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta: Fakülte Kitabevi, 1997.
• Şenyurt, Ali, 18. ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Devleti’nde Poliçe Kullanımı Ve Poliçeci Esnafı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 2016.
• Teber, Ömer Faruk, "Osmanlı Devleti Adlî Yapısından Bir Kesit: Şer’iye Siciller", Erdem, cilt 12/35, Mayıs 2000, ss. 540-544.
• Uğur, Yunus, "Şer’iyye Sicilleri", TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt 39, 2010, s. 9.
• Yıldırım, Mustafa, "Ortaçağ’da Ticaret (Yollar, Şehirler ve Ürünler) Hakkında Bir Değerlendirme (Bizans-Avrupa-İslam Dünyası)", BŞEÜ Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 7/2, 2022, ss. 192-201.