KATILIM BANKACILIĞINDA LİKİDİTE YÖNETİMİ VE YENİDEN YAPILANDIRMA İÇİN YENİ BİR SİSTEM; ETL, KARZ-I HASEN FONU VE BEREKET CEZA VE DAYANIŞMA SANDIĞI

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 37 - 79, 30.06.2023

Temel Hazıroğlu

https://doi.org/10.54863/jief.1144667

Cited By: 1

Öz

Yaklaşık otuz beş yıldır Türkiye’de faizsizlik ana ilkesi ışığında faaliyet gösteren katılım bankacılığında likidite yönetimi ve fon kullandırma sonucu oluşan alacaklarda yaşanan gecikmeler için birçok yöntem denenmiş ancak pek netice alınamayınca yoğun olarak teverruk işlemleri devreye girmiştir. Teverruk işlemleri ile sorun çözüldü gibi görünmesine rağmen meselenin meşruiyet ve iktisadi boyutu tam olarak açıklığa kavuşmamış ve bu durum sürekli tartışılır olmuş ve faizsizlik algısı zayıflamıştır. Konvansiyonel bankalardaki nakit işlemlerine çok benzeyen teverruk işlemleri katılım bankacılığı ilke ve standartları açısında revize edilip disipline edilmesine rağmen tartışmalar bitmemiş, endişeler kalkmamıştır. Bu makalenin amacı, yeni bir zihin üzerinden katılım felsefesi ışığında likidite yönetimi ve tahsili gecikmiş alacaklar için faizsizlik ilkesi açısından daha uygun ve meşru olduğu düşünülen ve katılım bankalarında likidite yönetimi ve yeniden yapılandırma konusunda yeni bir sistem olarak Enflasyona Endeksli TL (ETL), Karz-ı Hasen Fonu ve Bereket Ceza ve Dayanışma Sandığı modelleri üzerinden bir çözüm arayışı sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Katılım bankacılığı, likidite yönetimi, teverruk, karz-ı hasen, faiz, dayanışma sandığı

A NEW SYSTEM FOR LIQUIDITY MANAGEMENT AND RESTRUCTURING IN PARTICIPATION BANKING; ETL, QARDH AL-HASAN FUND AND BEREKET PUNISHMENT AND SOLIDARITY FUND

Öz

Participation banking in Turkey, which has been operating according to the main principle of being interest-free, many methods have been tried for liquidity management and delays in receivables resulting from the use of funds for nearly thirty-five years, but the results were not much promising and tawarruq kicked in. Although the problem seems to have been solved with tawarruq, the legitimacy and economic dimension of the issue has not been fully clarified and this situation has been constantly debatable and the perception of interestlessness has weakened. Although tawarruq transactions, which is very similar to cash transactions in conventional banks, has been revised and disciplined in terms of participation banking principles and standards, the discussions are not over and the concerns have not been raised. The aim of this article is to present the Inflation Indexed TL (ETL), Qard-al Hasan Fund and Blessing Penalty and Solidarity Fund models as a solution to a new system for liquidity management and restructuring in participation banks, is considered more appropriate and legitimate in terms of interest-free principle for liquidity management and overdue receivables in light of the philosophy of participation through a new vision

Anahtar Kelimeler

Participation Banking, Interest Tawarruq Mental Emigration, Philosophy of Participation, Renewal ETL Qardh-al Hasan Solidarity Fund

Kaynakça

• AAOIFI FFS (Accounting and Auditing Organization for İslamic Financial Institutions). (2015). Faizsiz Finans Standartları. İstanbul. TKBB Yayınları.
• Apaydın, H. A. (2016). Karz. İslam Ansiklopedisi. İstanbul. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Aristoteles. (2011). Politika. İstanbul. Remzi Kitabevi.
• Aydın, M. A. (2020). Osmanlı Hukuku. İstanbul. İsam Yayınları.
• Barkan, Ö. L. (2013). Kolonizatör Türk Dervişleri. Ankara. Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Bayındır, S. (2012). Modern Faizsiz Finansman Araçlarından Teverruk ve Ges’in Fıkhi Tahlili, Fıkhi Açıdan Finans ve Altın İşlemleri (Tartışmalı İlmi Toplantı), 27-28 Nisan 2012. Konya, 160.
• Çakır, M. (2018). İslam Hukuku Açısından Teverruk İşlemleri (yayınlanmamış doktora tezi). Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı. Ankara.
• Cebeci, İ. (2016). Teverruk. İslam Ansiklopedisi. İstanbul. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ceylan, B. (2020). Vakıf Kurum Felsefesi ve Sosyal İşletme (yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı. İstanbul.
• Çizakça, M. (2017). İslam Dünyasında Vakıflar. Konya. KTO Karatay Üniversitesi Yayıncılık.
• DİB (Diyanet İşleri Başkanlığı). (2005). Kur’an-ı Kerim Meali. Ankara. DİB Yayınları.
• DİYK (Din İşleri Yüksek Kurulu). (2018). Fetvalar. Ankara. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• DİYK (Din İşleri Yüksek Kurulu). (2017). Dijital kripto paraların kullanımının dini hükmü nedir? www.kurul.diyanet.gov.tr (Erişim tarihi: 21 Şubat 2021).
• Dönmez, İ. K. (2016). Maslahat. İslam Ansiklopedisi. İstanbul. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ersoy, A. Hazıroğlu, T. (2019). İslam İktisadı ve Finansının Temel İlkeleri, Yaşayan ve Gelişen Katılım Bankacılığı. İstanbul. TKBB Yayınları.
• Hazıroğlu, T. (2016). Katılım Bankacılığı Fikrinin Doğuşu ve Kavramsal Önemi. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, Cilt 2 Sayı 1, Bahar 2016.
• Hazıroğlu, T. (2017). Katılım Ekonomisi. İstanbul. İz Yayıncılık.
• Hazıroğlu, T. (2021). İktisadi Dayanışma İçin Yeni Bir Sistem Olarak Enflasyona Endeksli TL ve Karz-ı Hasen Fonu. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi (İEFD), 7 (2), 255-292. DOI: 10.54863/jief.93273
• Karakoç, S. (1987). İslam Toplumunun Ekonomik Strüktürü. İstanbul. Diriliş Yayınları.
• Karaman, H. (2021). Enflasyon Farkı www.hayrettinkaraman.net (Erişim tarihi: 21 Şubat 2021).
• Kazancı, F. (2019). Merkez Bankalarının Faizsiz Para Piyasası Yönetimlerine Yeni Bir Öneri: Tekaruz Yöntemi. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 5(2) 197-227.
• Özsoy, İ. (2016). Faiz. İslam Ansiklopedisi. İstanbul. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özsoy, M. Ş. (2012). Sağlam Bankacılık Modeli ile Katılım Bankacılığına Giriş. İstanbul. Kuveyt Türk.
• Sancar, M. A. (2019). Türkiye’de Teverruk ve Yeniden Yapılandırmada Teverruka Alternatif Bir Ürün Olarak Yeniden Yapılandırma Tekafül Fonu. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 5(2) 168-194.
• Tabakoğlu, A. (2013). İslam İktisadına Giriş. İstanbul. Dergah Yayınları.
• TKBB (Türkiye Katılım Bankaları Birliği). (2019). Katılım Bankaları 2019 Raporu. İstanbul.
• TKBB Danışma Kurulu. (2019). Enflasyona Endeksli Hesaplar, 22.08.2019 tarih 15 nolu karar. www.tkbbdanismakurulu.org.tr (Erişim tarihi 21 Şubat 2021).
• TKBB Danışma Kurulu. (2019b). Teverruk Standardı. www.tkbbdanismakurulu.org.tr (Erişim tarihi 21 Şubat 2021).
• TKBB Danışma Kurulu. (2021). Murabaha Standardı (taslak halinde). İstanbul.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2021). Tüketici Fiyat Endeksi. www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi 21 Şubat 2021).
• Yazır, E. H. (1960). Hak Dini Kur’an Dili 1-10. İstanbul. Nebioğlu Yayınları.
• Zaim, S. (1992). İnsan, İslam ve Ekonomi. İstanbul. Yeni Asya Yayınları.