VIX VOLATİLİTE (KORKU) ENDEKSİNİN BİST KATILIM ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN DAVRANIŞSAL FİNANS BAĞLAMINDA YORUMLANMASI: BİR ARDL SINIR TESTİ MODELİ

Year 2024, Volume: 10 Issue: 2, 308 - 337, 30.12.2024

Halil İbrahim İlter , Barış Aksoy

https://doi.org/10.54863/jief.1441529

Abstract

Son yıllarda, finans alanında geleneksel yaklaşımların yerine, davranışsal finansın yükselişi literatürde etkili olmuştur. Bu yeni yaklaşım, finansal kararların psikolojik ve sosyolojik faktörlerin etkisi altında olduğunu kabul eder. Geleneksel finans ve davranışsal finans arasındaki en önemli ayrım, yatırımcıların rasyonel davranıp davranmadığı konusudur. Geleneksel finans teorileri yatırımcıların rasyonel olduğu varsayımları beklenen fayda teorisi, etkin piyasalar hipotezi ve modern portföy teorileri üzerine bina edilmiş bir varsayımdır. Davranışsal finans ise geleneksel finans’ın aksine beklenti teorisi, psikolojik ve sosyolojik etkilerin yatırımcı davranışlarını şekillendirdiğini ve rasyonel olamayacaklarını savunan teoriler bütünüdür. Bu araştırmanın hedefi, yatırımcı davranışlarını ve duyarlılıklarını ölçmek ve bu davranışların piyasalardaki hareketler ve pozisyonlara etkisini belirlemektir. Yatırımcı davranışlarını değerlendirmek için VIX volatilite endeksi kullanılmıştır. Türkiye'de işlem gören KATILIM endeksi ile VIX endeksi arasındaki ilişkiyi inceleyen bu çalışmada, yatırımcı davranışları ile VIX korku endeksi arasındaki ilişki araştırılmıştır. 01.02.2011 - 01.01.2022 tarihleri arasındaki aylık bazdaki 132 örnekten meydana getirilmiş veri seti, ARDL sınır testi kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, VIX endeksi ile KATILIM endeksi arasında uzun ve kısa dönemde negatif ve anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur.

Keywords

Davranışsal Finans, Yatırımcı Duyarlılığı, Katılım Endeksi, VIX endeksi, ARDL sınır testi

Ethical Statement

Bu çalışma 18-21 Ekim 2023 tarihinde 26. Finans Sempozyumunda sunulan “Türkiye’de VIX Volatilite Endeksinin BİST Katılım Endeksine Etkisinin ARDL Modeli İle Karşılaştırılması ve Davranışsal Finans Bağlamında Yorumlanması” başlıklı bildirinin genişletilmesi ile oluşturulmuştur.

THE EFFECT OF THE VIX VOLATILITY (FEAR) INDEX ON THE BIST PARTICIPATION INDEX: AN ARDL LIMIT TEST MODEL

Abstract

In recent years, the rise of behavioral finance has been influential in the literature, replacing traditional approaches in the field of finance. This new approach acknowledges that financial decisions are influenced by psychological and sociological factors. The most significant difference between traditional finance and behavioral finance lies in whether investors are rational. Traditional finance theories assume that investors are rational, built upon theories such as expected utility theory, efficient market hypothesis, and modern portfolio theory. On the contrary, behavioral finance consists of theories that argue against the rationality of investors, proposing that expectation theory and psychological and sociological influences shape investor behavior and render them irrational. The aim of this research is to measure investor behaviors and sensitivities and determine their impact on market movements and positions. The VIX volatility index is used to evaluate investor behaviors. In this study, which examines the relationship between the PARTICIPATION index traded in Turkey and the VIX index, the relationship between investor behaviors and the VIX fear index is investigated. A data set consisting of 132 monthly observations from February 1, 2011, to January 1, 2022, is analyzed using the ARDL bounds testing approach. The results reveal a negative and significant relationship between the VIX index and the PARTICIPATION index in both the long and short terms.

Keywords

Behavioral Finance, Investor Sentiment, Participation Index, VIX Index, ARDL Bounds Test

Ethical Statement

This study is an extended version of the paper titled 'The Comparison of the Impact of the VIX Volatility Index on the BIST Participation Index Using the ARDL Model and Its Interpretation in the Context of Behavioral Finance,' presented at the 26th Finance Symposium held on October 18-21, 2023

References

• Akdağ, S. (2019). VIX Korku endeksinin finansal göstergeler üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 235-256. doi:10.17218/hititsosbil.522619
• Akkuş, H., & Zeren, F. (2019). Tüketici güven endeksi ve Katılım-30 İslami hisse senedi endeksi arasındaki saklı ilişkinin araştırılması: Türkiye örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 53-70. doi:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.02.1060
• Apergis, N., Mustafa, G., & Malik, S. (2023). The role of the COVID-19 pandemic in US market volatility: Evidence from the VIX index. Quarterly Review of Economics and Finance, 89, 27-35, https://doi.org/10.1016/j.qref.2023.03.004.
• Başarır , Ç. (2018). Korku Endeksi (VIX) ile Bist 100 arasındaki ilişki: Frekans alanı nedensellik analizi. İşletme Fakültesi Dergisi, 19(2), 177-191. doi:10.24889/ifede.468802
• Batten, J. A., Choudhury, T., & Kinateder, H. (2023). Volatility impacts on the European banking sector: GFC and COVID-19. Annals of Operations Research, 330, 335-360, https://doi.org/10.1007/s10479-022-04523-8.
• Bekaert, G., & Hoerova, M. (2014). The VIX, the variance premium and stock market volatility. Frankfurt, Germany: European Central Bank Working Paper Series.
• Çınar, G., & Uzmay, A. (2017). This document is discoverable and free to researchers across the globe due to the work of AgEcon Search. International Journal of Food and Agricultural Economics, 5(2), 69-78.
• Grieb, F., Krichel, J., & Vaisanen, V. (2016). The impact of announcement days on the VIX. SSRN, 1-25.
• Grima, S., Özdemir, L., Özen, E., & Romanova, I. (2021). The interactions between Covıd-19 cases in the USA, the VIX index and major stock markets. International Journal of Financial Studies, 9(2), 1-19, https://doi.org/10.3390/ijfs9020026.
• Hamurcu, Ç. (2022). Gelişmiş Asya-pasifik ve Kuzey-Amerika ülkeleri hisse senedi piyasalarının VIX korku endeksine tepkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 127-146. doi:10.11611/yead.1017612
• İskenderoğlu, Ö., & Akdağ, S. (2020). Comparison of the effect of VIX fear index on stock exchange indices of developed and developing countries: the G20 case. South East European Journal of Economics and Business, 15(1), 105-121, Doi: 10.2478/jeb-2020-0009.
• Kaya , A., & Coşkun, A. (2015). VIX Endeksi menkul kıymet piyasalarının bir nedeni midir ? Borsa İstanbul örneği. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(1), 175-188.
• Kaya, E. (2015). Borsa İstanbul (BIST) 100 endeksi ile zımni volatilite (VIX) endeksi arasındaki eş-bütünleşme ve granger nedensellik. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(28), 1-16.
• Akdağ, S. (2019). VIX Korku endeksinin finansal göstergeler üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 235-256. doi:10.17218/hititsosbil.522619
• Akkuş, H., & Zeren, F. (2019). Tüketici güven endeksi ve Katılım-30 İslami hisse senedi endeksi arasındaki saklı ilişkinin araştırılması: Türkiye örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 53-70. doi:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.02.1060
• Apergis, N., Mustafa, G., & Malik, S. (2023). The role of the COVID-19 pandemic in US market volatility: Evidence from the VIX index. Quarterly Review of Economics and Finance, 89, 27-35, https://doi.org/10.1016/j.qref.2023.03.004.
• Başarır , Ç. (2018). Korku Endeksi (VIX) ile Bist 100 arasındaki ilişki: Frekans alanı nedensellik analizi. İşletme Fakültesi Dergisi, 19(2), 177-191. doi:10.24889/ifede.468802
• Batten, J. A., Choudhury, T., & Kinateder, H. (2023). Volatility impacts on the European banking sector: GFC and COVID-19. Annals of Operations Research, 330, 335-360, https://doi.org/10.1007/s10479-022-04523-8.
• Bekaert, G., & Hoerova, M. (2014). The VIX, the variance premium and stock market volatility. Frankfurt, Germany: European Central Bank Working Paper Series.
• Çınar, G., & Uzmay, A. (2017). This document is discoverable and free to researchers across the globe due to the work of AgEcon Search. International Journal of Food and Agricultural Economics, 5(2), 69-78.
• Grieb, F., Krichel, J., & Vaisanen, V. (2016). The ımpact of announcement days on the VIX. SSRN, 1-25.
• Grima, S., Özdemir, L., Özen, E., & Romanova, I. (2021). The interactions between Covıd-19 cases in the USA, the VIX index and major stock markets. International Journal of Financial Studies, 9(2), 1-19, https://doi.org/10.3390/ijfs9020026.
• Hamurcu, Ç. (2022). Gelişmiş Asya-Pasifik ve Kuzey-Amerika ülkeleri hisse senedi piyasalarının VIX korku endeksine tepkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 127-146. doi:10.11611/yead.1017612
• İskenderoğlu, Ö., & Akdağ, S. (2020). Comparison of the effect of VIX fear index on stock exchange indices of developed and developing countries: the G20 case. South East European Journal of Economics and Business, 15(1), 105-121, doi: 10.2478/jeb-2020-0009.
• Kaya , A., & Coşkun, A. (2015). VIX Endeksi menkul kıymet piyasalarının bir nedeni midir ? Borsa İstanbul örneği. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(1), 175-188.
• Kaya, E. (2015). Borsa İstanbul (BIST) 100 endeksi ile zımni volatilite (VIX) endeksi arasındaki eş-bütünleşme ve granger nedensellik. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(28), 1-16.
• Kula , V., & Baykut, E. (2017). Borsa İstanbul kurumsal yönetim endeksi (XKURY) ile korku endeksi (Chicago Board Options Exchange volatility index - VIX) arasındaki ilişkinin analizi. AKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi -, 19(2), 27-37.
• Kutlu, M., & Kaya, H. F. (2023). The dynamic relationship between volatility index and asymmetric information in Borsa Istanbul. , 13(26), 353-363. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 13(26), 353-363.
• Markowski, L., & Keller, J. (2020). Fear Anatomy – an attempt to assess the impact of selected macroeconomic variables on the variability of the VIX S&P 500 index. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia, 54(2), 41-51, doi:10.17951/h.2020.54.2.41-51.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P.C.B., Schmidt, P., Shin, Y., (1992), Testing the null of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are wet economic time series have a unit root?, Journal of Econometrics, Vol. 54, pp. 159–178.
• Öner, H. (2018). Altın, petrol, döviz kuru, faiz ve korku endeksi arasındaki ilişki üzerine bir çalışma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(19), 396-404.
• Öner, H. (2019). Korku endeksi ile gelişmekte olan ülke tahvil piyasaları arasındaki ilişkinin ampirik analizi. Muhasebe Bilim, 21(1), 140-154.
• Özdemir, L. (2020). VIX endeksinin BİST30 endeks ve BİST30 vadeli işlem getirisi volatilitelerine etkisinin EGARCH modeli ile karşılaştırılması. Journal of Yaşar University, 15(59), 534-543.
• Ruan, W. (2018). The predictive power of the VIX: Evidence from a non-linear panel model. The Quarterly Review of Economics and Finance, 68, 176-184.
• Sadiq, M., Hsu, C.-C., Zhang, Y., & Chien, F. (2021). COVID-19 fear and volatility index movements: empirical insights from ASEAN stock markets. Environmental Science and Pollution Research, 28, 67167–67184, https://doi.org/10.1007/s11356-021-15064-1.
• Sarıtaş, H., & Nazlıoğlu, E. (2019). Korku endeksi, hisse senedi piyasası ve döviz kuru ilişkisi: Türkiye için ampirik bir analiz. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(4), 542-551. doi:10.25287/ohuiibf.538592
• Sarı, S. , & Kartal, T. (2020). COVID-19 salgınının altın fiyatları, petrol fiyatları ve VIX endeksi ile arasındaki ilişki. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 93-109.
• Tuna, K. (2022). Covid–19. İstanbul pandemi döneminde petrol fiyatı, altın fiyatı ve VIX endeksindeki oynaklıkların Türkiye BİST 100 endeksi üzerindeki etkileri İktisat Dergisi - Istanbul Journal of Economics, 72, 39-54, doi: 10.26650/ISTJECON2021-1034794.
• Tuncel, M., & Gürsoy, S. (2020). Korku endeksi (VIX), Bitcoin fiyatları ve BİST100 endeksi arasındaki nedensellik ilişkisi üzerine ampirik bir uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1999-2011. doi:10.17755/esosder.712702
• Vartanian, P. R., & Neto, R. S. (2023). The VIX Index and the volatility of the Latin American and G7 stock exchanges before and during the COVID 19 pandemic. International Journal of Economics and Finance, 15(2), 25-38, doi:10.5539/ijef.v15n12p25.
• Vuong, G. T., Nguyen, M. H., & Wong, W. K. (2022). CBOE volatility index (VIX) and corporate market leverage. Cogent Economics & Finance, 10(1), 1-22, doi: 10.1080/23322039.2022.2111798.
• Wang, H. (2019). VIX and volatility forecasting: A new insight. Physica, 533, 1-7, https://doi.org/10.1016/j.physa.2019.121951.
• Zhang, H., & Giouvris, E. (2022). Measures of volatility, crises, sentiment and the role of U.S. ‘Fear’ Index (VIX) on herding in BRICS (2007–2021). Journal of Risk and Financial, 15 (134), 1-42, https://doi.org/10.3390/jrfm15030134