TÜRKİYE’DE ENFLASYONUN BELİRLEYİCİLERİ ÜZERİNE UYGULAMALI BİR ÇALIŞMA

Year 2019, Volume: 7 Issue: 1, 13 - 21, 26.06.2019

Bünyamin Demirgil

Abstract

Fiyatlar genel düzeyinde yaşanan sürekli artışlar olarak tanımlanan enflasyon, önemli bir makroekonomik değişkendir. Yüksek enflasyon ekonomilerde gelecekle ilgili öngörülebilirliği azaltmakta, kaynak dağılımında etkinliği bozmakta ve gelir dağılımı eşitsizliğini artırmaktadır. Türkiye’de özellikle son dönemlerde yaşanan enflasyon artışları toplumda hemen hemen tüm kesimin dikkatlerini bu konuya çekmiştir. Bu çalışmada, enflasyon ile enflasyonu etkileyen makroekonomik faktörler arasındaki uzun dönemli ilişkinin varlığı Türkiye için 2009:01-2018:12 dönemi aylık verileri kullanılarak Johansen eşbütünleşme testi yaklaşımıyla analiz edilmiştir. Analiz sonucunda seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Buna göre para arzında meydana gelen %1’lik bir artış enflasyonu %0,03 oranında artırmakta, petrol fiyatlarında meydana gelen %1’lik bir artış enflasyonu %0,13 oranında artırmakta ve döviz kurunda meydana gelen %1’lik bir artış ise enflasyonu %0,85 oranında artırmaktadır. Diğer taraftan faiz oranlarında meydana gelen %1’lik bir artış enflasyonu %0.31 oranında azaltmaktadır. Bu bağlamda ilgili yöntem ve dönem itibari ile elde edilen analiz sonuçlarına göre Türkiye’de enflasyon üzerinde en etkili olan faktörün döviz kuru olduğu görülmüştür. 

Keywords

Enflasyon, Döviz kuru, Eşbütünleşme Testi

APPLIED A STUDY ON INFLATION DETERMINANTS IN TURKEY

Abstract

Inflation, defined as continuous increases in prices at the general level, is an important macroeconomic variable. High inflation reduces the predictability of the future in economies, disrupts the efficiency of resource allocation and increases inequality of income distribution. İnflation experienced in recent periods in Turkey has attracted the attention of almost all sectors in society to this issue. In this study, for the presence of Turkey's long-term relationship between macroeconomic factors affecting inflation with inflation 2009: 01-2018: 12 period were analyzed by Johansen cointegration test approach using monthly data. As a result of the analysis it was determined that there is a cointegration relationship between the series. Accordingly, an increase of 1% in money supply increased the inflation by 0.03%, a 1% increase in oil prices increased the inflation by 0.13% and a 1% increase in the exchange rate caused inflation. Increases by 0.85%. On the other hand, an increase of 1% in interest rates decreases inflation by 0.31%. In this context, relevant methods and analysis period, according to the results obtained with the exchange rate in Turkey was found to be the most influential factor on inflation. 

Keywords

Inflation, Exchange Rate, Cointegration Test

References

• Afsal, M. Ş., Doğan, İ., Örün, E. ve Bayram, A. (2018). Enflasyonun Stokastik Belirleyicileri: Türkiye Ekonomisi için Bir NARDL Yaklaşımı, Journal Of Life Economics, 5 (4), 57-74.
• Akel, V. (2015). Kırılgan Beşli Ülkelerinin Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki Eşbütünleşme Analizi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(24), 75-96.
• Aren, S. (2000). 100 Soruda Para ve Para Politikası, İstanbul: Gerçek Yayınevi, Altıncı Baskı.
• Bozdağlı, E.Y. ve Yılmaz, M. (2017). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi:1994-2014 Yılları Arası Bir İnceleme, BEÜ Akademik İzdüşüm Dergisi, 2(3), 1-20.
• Dickey, D.,A. and Fuller, W., A. (1981). Likelihood Ratio, Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root, Econometrica. 49(4), 1057-1072.
• Durmuş, S. (2016). Şeytan Üçgeni; Faiz, Döviz Kuru ve Enflasyon İlişkisi: Türkiye için Ampirik Bir Analiz, Turan- Sam Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 8(32), 427-433.
• Eğilmez, M. (2018). Makro Ekonomi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 12. Baskı.
• Girginer, N. ve Yenilmez, F. (2005). Türkiye’de Enflasyonun Ekonometrik Olarak İncelenmesi (1982-2002), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 101-116.
• Gujarati, D. N. and Porter, D. C. (2012). Temel Ekonometri, 1. Baskı, (Çev.) Ümit Şenesen ve Gülay Şenesen, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Göçer, İ., Aydın, N. ve Sümer, A. (2016), Türkiye’de Son Yıllarda Enflasyonun Belirleyicileri: Çoklu Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi, Bankacılar Dergisi, (98), 3-22.
• Gül, E. ve Ekinci, A. (2006). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi:1984-2003, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 91-106.
• Johansen, S. (1988). Statistical Analysis of Cointegrating Vectors, Jounrnal of Economic Dynamics and Control, (12), 231-254.
• Karagöz, K., Ergün, S. (2010). Türkiye’de Ekonomik İstikrarsızlığın Kaynakları: Ekonometrik Bir Değerlendirme, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, 15(2),169-185.
• Kennedy, P. (2006). Ekonometri Kılavuzu, 5. Baskı, (Çev.) Muzaffer Sarımeşeli ve Şenay Açıkgöz, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kızılgöl, Ö. (2006). Türkiye’de Büyüme Oranı ile İşsizlik Oranı Arasındaki İlişki, Akademik Fener Dergisi, (6), 54-69.
• Korkmaz, Ö. (2017). Enflasyon Oranını Belirleyen Faktörlerin Belirlenmesi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, DEÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 109-142.
• Kutlar, A. (2005). Uygulamalı Ekonometri, Ankara: Nobel Yayıncılık, 2. Baskı.
• Oktayer, A. (2010), Türkiye’de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi, Maliye Dergisi, (158), 431-447.
• Öngel, E., Bedir, E., Karakaya, M. ve Kılıç, C. (1997). Yüksek Enflasyonun Aile içi İlişkiler Üzerinde Etkisi, Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, Bilim Serisi, Ankara.
• Özcan, C.C., ve Adıgüzel, U. (2015). Türkiye’de Enflasyon Hedeflemesi: VAR Analizi, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(29), 190-215.
• Öztürk, N. (2017). Gelir Dağılımının İktisadi Analizi, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Saatçi, C. ve Karaca, O.(2004). Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye Örneği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(2), 183-195.
• Saatçioğlu, C. (2005). Türkiye Ekonomisindeki Enflasyonist Sürecin İncelenmesine Yönelik Bir Uygulama, ODTÜ Gelişim Dergisi, (32), 155-184.
• Selim, S., Türkan, E. ve Güven, A. (2014). Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru ve İşsizlik Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 127-145.
• Ümit, Ö. (2011). Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Zaman Serileri Analizi ile Değerlendirilmesi: 1992-2010 Dönemi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 135-148.
• Tarı, R. (2008). Ekonometri. İzmit: Kocaeli Üniversitesi Yayın No:172. 5. Baskı.
• Tarı, R. ve Yıldırım, D. Ç. (2009). Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi:Türkiye İçin Bir Uygulama, Yönetim ve Ekonomi, 16(2), 95-105.
• Terzi, H. (2004). Türkiye’de Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(3), 59-75.
• Totonchi, J. (2011). Macroeconomic Theories of Inflation, International Conference on Economics and Finance Research. IPEDR IACSIT Press, Singapore. (4). 459-462.