Research Article
BibTex RIS Cite

Akyayla Dağı’nın Heyelan Morfolojisi ve Heyelan Duyarlılığının CBS Tabanlı Frekans Oranı (FO) Yöntemi ile Analizi (Doğubayazıt / Ağrı)

Year 2025, Volume: 49 Issue: 2, 23 - 54, 11.12.2025
https://doi.org/10.24232/jmd.1704248

Abstract

Akyayla Dağı, Ağrı Dağı’nın güneyinde Ağrı ilinin Doğubayazıt ilçesinin sınırlarında kalan sedimanter kökenli dağlık bir ünitedir. Türkiye-İran sınırını oluşturan dağlık kütlede litolojik, topoğrafik, tektonik ve antropojenik süreçlerden dolayı heyelan gelişimleri oldukça yaygın şekilde görülmektedir. Kütlede 141 heyelan belirlenirken bunların 121’i aktif heyelan, 20’si ise paleoheyelan karakterindedir. Aktif heyelanların 40’ı akma karakterinde heyelan oluşumlarıdır. Dağlık kuşağın yakın çevresinin sismik anlamda oldukça aktif olması, fliş ve karasal kırıntılar gibi heyelana oldukça duyarlı litolojilerin varlığı, topoğrafik eğimin kuzeye doğru yüksek değerler sunması, gelişkin flüvyal drenaj ve antropojenik müdahaleler gibi parametreler heyelan morfolojisinden sorumlu temel etmenlerdir. Yaklaşık 325 km2 alana sahip dağlık alanın topoğrafik peyzajının yaklaşık 44,15 km2’sinin heyelanlar tarafından şekillendirildiği hesaplanmıştır. Çalışmada, heyelana etki eden parametreler modelleme sürecine girdi değişkenleri olarak dâhil edilerek, Frekans Oranı (FO) yöntemi kullanılmış ve CBS tabanlı heyelan duyarlılık analizi ile sınıflandırması gerçekleştirilmiştir. Sınıflandırma sonuçlarına göre çalışma alanının %9,5’i çok düşük, %22,8’i düşük, %35,7’si orta, %23,5’i yüksek ve %8,5’i çok yüksek heyelan duyarlılığı sınıfında yer almaktadır. Bölgedeki kültürel-doğal jeositlerin heyelan duyarlılığının yüksek-çok yüksek olduğu bölgelerde konumlandığı görülmektedir. Örneğin Nuh’un Gemisi, İshakpaşa Sarayı, Urartu Kalesi, Selçuklu Camii gibi turistik kaynak değerleri heyelan duyarlılığı yüksek bölgelerde bulunmaktadır. Bu ilişki, mekânsal planlama ve korumada heyelan duyarlılığının dikkate alınmasının gerekliliğini göstermektedir.

Thanks

Bu çalışmanın ilk bulguları, 7. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu’nda sözlü bildiri olarak sunulmuştur. Yazarlar, makalenin akademik gelişimine katkıda bulunan editör kuruluna ve hakemlere teşekkür ederler.

References

  • Abay, A., Mulugeta, A., & Mebrahtu, G. (2025). GIS-based Landslide Susceptibility Mapping Using Frequency Ratio Method: A Case Study From Adigrat-Mugulat Mountain Chains, Northern Ethiopia. Scientific African, 28. https://doi.org/10.1016/j.sciaf.2025.e02661.
  • Aleotti, P. & Chowdhury, R. N. (1999). Landslide hazard assessments: summary review and new perspectives. Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 58, 21-44.
  • Ambraseys, N. N. & Melville, C. P. (1982). A history of Persian earthquakes. Cambridge University Press.
  • Arca, D., & Kutoğlu, Ş. H., (2017). Frekans oranı metodu ile heyelan duyarlılık haritasının üretilmesi. 16. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Türkiye.
  • Atalay, İ. (1974-1977). Muş-Palu arasındaki murat vadisi boyunca oluşan kütle hareketleri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 20-21, 263-279.
  • Avcı, M. (2001). Ağrı Dağı’nda karmaşık bir yer akması Nuh’un Gemisi. Mavi Gezegen, 4, 32-36.
  • Avcı, V., & Sunkar, M. (2018). The relationship of landslides with lithological units and fault lines occurring on the East Anatolian Fault Zone, between Palu (Elâzığ) and Bingöl, Turkey. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 157 (157), 23-38. https://doi.org/10.19111/bulletinofmre.428277
  • Aydoğan, E., & Dağ, S. (2023). İstatistiksel yöntemlerle Yukarı Karasu Havzası'nın kuzeydoğu bölümünün (Erzurum) heyelan duyarlılık analizi, Turkish Journal of Remote Sensing and GIS, 64-82. https://dx.doi.org/10.48123/rsgis.1202140
  • Basso, A., Bruno, E., Parise, M., & Pepe, M. (2013). Morphometric analysis of sinkholes in a karst coastal area of southern Apulia (Italy). Environmental Earth Science, 70, 2545–2559. https://doi.org/10.1007/s12665-013-2297-z
  • Başalan, A. & Demir, G. (2022). İstatistiksel yöntemler uygulanarak Tokat il merkezinin heyelan duyarlılık haritalarının üretilmesi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 11 (3), 260-273.
  • Başara, A. C., & Şişman, Y. (2022). Frekans oranı, kanıt ağırlığı ve lojistik regresyon yöntemleri kullanılarak heyelan duyarlılık haritalarının CBS tabanlı karşılaştırılması. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11 (3), 647-660. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1065284
  • Bayraktutan, M. S. (2019). Telçeker Heyelanı; Durupınar Sit Alanı jeofizik etüdü, Doğubayazıt: Nuh’un Gemisi Projesi 1985- 87. Ağrı, 5. Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu Bildiriler Özeti Kitabı, 84-85.
  • Becer, M. M., Çan, T. & Tekin, S. (2017). Gümüşhacıköy (Amasya)- Osmancık (Çorum) dolaylarının frekans oranı yöntemi ile heyelan duyarlılık değerlendirmesi, Ulusal Mühendislik Jeolojisi - Jeoteknik Sempozyumu, 12-14 Ekim 2017, ÇÜ, Adana.
  • Bozdoğan, M., & Canpolat, E. (2022). Analitik hiyerarşi süreci (AHS) ile Delibekirli (Kırıkhan/Hatay) Havzası’nın kütle hareketleri duyarlılık analizi. Ege Coğrafya Dergisi, 31(1), 33-53. https://doi.org/10.51800/ecd.1054815
  • Canpolat, E., & Turoğlu, H. (2019). Isparta güneyi ve güneybatısındaki volkanik sahanın jeomorfolojik gelişiminin çizgisellik ve dairesellik analizleri ile yorumlanması. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, (2), 23-36.
  • Choi, J., Oh, H., Lee, H., Lee, C. & Lee, S. (2021). Combining landslide susceptibility maps obtained from frequency ratio, logistic regression, and artificial neural network models using ASTER images and GIS. Engineering Geology, (124), 12-23, https://doi.org/10.1016/j.enggeo.2011.09.011.
  • Chung, C.J.F. & Fabbri, A.G. (2003). Validation of spatial prediction models for landslide hazard mapping. Natural Hazards, 30(3), 451-472. https://doi.org/10.1023/B:NHAZ.0000007172.62651.2
  • Cihangir, M. E. (2024). Aras Nehri havzasında lojistik regresyon yöntemiyle kayma ve akma tip heyelan duyarlılığı değerlendirmesi. Türk Coğrafya Dergisi (85), 55-68. https://doi.org/10.17211/tcd.1475065
  • Çakar, S. (2023). Doğubayazıt Fayı'nın (Ağrı) Segmentasyonu ve Tektonik Jeomorfolojisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Çan, T., Duman, T. Y., Olgun, Ş., Çörekçioğlu, Ş., Karakaya-Gül¬mez, F., Elmacı, H., Hamzaçebi, S., & Emre, Ö. (2013, Kasım, 1-13). Türkiye heyelan veri tabanı [Konferans sunum özeti]. TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, Ankara, Türkiye. https://obs.hkmo.org.tr/show-media/resimler/ekler/85a47f65233d5d0_ek.pdf
  • Çellek, S. (2024). Effect of the curvature parameter and its classification on landslides. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 12 (1), 49-63. https://doi.org/10.21923/jesd.1391818
  • Çellek, S., Bulut, F., & Ersoy, H. (2015). AHP yöntemi’nin heyelan duyarlılık haritalarının üretilmesinde kullanımı ve uygulaması (Sinop ve yakın çevresi). Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 39 (2), 59-90. https://doi.org/10.24232/jeoloji-muhendisligi-dergisi.295366
  • Çetinkaya, G., Şimşek, M. & Öztürk, M. Z. (2023). Doğu Toroslar’daki çözünme dolinlerinin morfometrik özellikleri. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 10, 20-33. https://doi.org/10.46453/jader.1201290.
  • Dağ, S., & Bulut, F. (2012). Coğrafi bilgi sistemleri tabanlı heyelan duyarlılık haritalarının hazırlanmasına bir örnek: Çayeli (Rize, KD Türkiye). Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 36 (1), 35-62.
  • Dağ, S., Akgün, A., Kaya, A., Alemdağ, S. & Boztancı, H.T. (2020). Medium scale earthflow susceptibility modelling by remote sensing and geographical information systems based multivariate statistics approach: an example from Northeastern Turkey. Environmental Earth Sciences, 79, 468, 1-21. https://doi.org/10.1007/s12665-020-09217-7
  • Dağdelenler, G. (2020). İki farklı örneklem tekniği kullanılarak oluşturulan heyelan duyarlılık haritalarının frekans oranı (FO) yöntemi ile karşılaştırılması. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 44(1), 19-38. https://doi.org/10.24232/jmd.740509
  • Dalkes, M., & Korkmaz, M. S. (2023). Analitik hiyerarşi süreci ve frekans oranı yöntemlerinin heyelan duyarlılık analizinde karşılaştırılması: Trabzon ili Akçaabat ve Düzköy ilçeleri örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 9 (1), 16-38. https://doi.org/10.21324/dacd.1105000
  • Demirbilek, S. & Turoğlu, H. (2024) Frekans oranı yöntemi kullanılarak Arsuz Çayı Havzası heyelan duyarlılık analizi. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 13, 23-39. https://doi.org/10.46453/jader.1496249
  • Deng, X., Li, L. & Tan, Y. (2017) Validation of spatial prediction models for landslide susceptibility mapping by considering structural similarity. ISPRS International Journal of Geo-Information, 6(4), 103. doi:10.3390/ijgi6040103
  • Deniz, O., & Sındır, R. (2011). Çayırbaşı Heyelanı. Doğu Coğrafya Dergisi, 7 (5) 82-97.
  • Denizman, C. (2003). Morphometric and spatial distribution parameters of karstic depressions, Lower Suwannee River Basin, Florida. Journal of Cave and Karst Studies, 65 (1), 29–35.
  • Dóniz-Páez, J. (2015). Volcanic geomorphological classification of the cinder cones of Tenerife (Canary Islands, Spain). Geomorphology, 228, 432-447. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2014.10.004
  • Dölek, İ., Uzelli, T., Ege, İ., & Çelik, Ö. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş depremleri ile oluşan kütle hareketlerine bir örnek: Tepehan Heyelanı. Türk Coğrafya Dergisi, (83), 73-86. https://doi.org/10.17211/tcd.1307166
  • Dönmez, Y. (1979). Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayın No.2506, Coğrafya Enstitüsü Yayın No.102.
  • Dunham, A. M., Kiser, E., Kargel, J. S., Haritashya, U. K., Watson, C. S., Shugar, D. H., et al. (2022). Topographic controlon ground motions and landslides fromthe 2015 Gorkha earthquake. Geophysical Research Letters, 49, https://doi.org/10.1029/2022GL098582
  • Emre, Ö., Duman, T. Y., Özalp, S., Elmaci, H., Olgun, Ş., & Şaroğlu, F. (2013). Açıklamalı Türkiye Diri Fay Haritasi, Ölçek 1: 1.250.000. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Özel Yayın Serisi, 30, 89.
  • Ercanoğlu, M., & Avcı, P. (2024). Heyelan duyarlılığı değerlendirmelerinde akarsulara uzaklık parametresinin kullanımına yönelik yeni bir yaklaşım. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 26(2), 594-614. https://doi.org/10.25092/baunfbed.1425508
  • Ercanoğlu, M. (2003). Bulanık Mantık ve İstatistiksel Yöntemlerle Heyelan Duyarlılık Haritalarının Üretilmesi: Batı Karadeniz Bölgesi (Kumluca Güneyi-Yenice Kuzeyi), [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Erinç S., (2001). Jeomorfoloji Cilt I, Der Yayınları.
  • Fidan, S. & Görüm, T. (2020). Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristik¬leri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların be¬lirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi (74), 123-134. https://doi.org/10.17211/tcd.731596
  • Goudie, A. S. (2003). Geomorphological Techniques. London, UK: Allen & Unwin.
  • Gökçeoğlu, C., & Ercanoğlu, M. (2001). Heyelan duyarlılık haritalarının hazırlanmasında kullanılan parametrelere ilişkin belirsizlikler. Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni, 23, 189-207.
  • Görüm, T. (2016). 23 Ekim 2011 Van depreminin tetiklediği heyelanlar. Türk Coğrafya Dergisi (66), 29-36. https://doi.org/10.17211/tcd.69854
  • Görüm, T., Fan, X., van Westen, C.J., H uang, R., Xu, Q., Tang, C. & Wang, G., (2011). Distribution pattern of earthquake-induced landslides triggered by the 12 May 2008 Wenchuan earthquake. Geomorphology 133, 152–167. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2010.12.030
  • Guzzettı, F. Carrara, A. Cardınalı, M. & Reıchenbach, P. (1999). Landslide Hazard Evaluation: A Review Of Current Techniques and Their Application in a Multi–Scale Study, Central Italy. Geomorphology, 31, 181-216.
  • Güner, Y. (1986). Nuh'un Gemisi Ağrı Dağı’nda mı? Gemi ile ilgili sanılan Doğubayazıt-Telçeker heyelanının jeomorfolojik evrimi. Jeomorfoloji Dergisi, (14), 27-37.
  • Günini, N., Ü., & Öztürk, D. (2021). Van İli Heyelan Duyarlılığının Frekans Oranı Yöntemiyle Analizi, Bursa Uludağ Üni. Mühendislik Fak. Dergisi 20 (3), 865-884. Doi:10.17482/uumfd.969246
  • Gürbüz, A. & Şaroğlu, F. (2019). Right-lateral strike-slip faulting and related basin formations in the Turkish–Iranian Plateau, Editor(s): Ali Farzipour Saein, Developments in Structural Geology and Tectonics, Elsevier, 3, 101-130. doi:10.1016/B978-0-12-815048-1.00007-X
  • Gürsoy, H., Tatar, O., Mesci, B. L., Canbaz, O., vd. (2024). Bir heyelanın anatomisi: 17 Mart 2005 Kuzulu (Koyulhisar - Sivas, Türkiye) Heyelanı Örneğinde Temel Jeolojik Araştırmaların Öneminin Değerlendirilmesi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 67(1), 51-70. https://doi.org/10.25288/tjb.1373825
  • Haque, U., Silva, P. S., Devoli, G., Pilz, J., Zhao, B., Khaloua, A., Wilopo, W., Andersen, P., Lu, P., Lee, J., Yamamoto, T., Keellings, D., Wu, J. & Glass, G.E. (2019). The human cost of global warming: Deadly landslides and their triggers (1995–2014), Science of The Total Environment, 682, 673-684, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.03.415.
  • Karakhanian, A. S., Trifonov, V. G., Philip, H., Avagyan, A., Hessami, K., Jamali, F., Bayraktutan, M. S., Bagdassarian, H., Arakelian, S., Davtian, V. & Adilkhanyan, A. (2004). Active faulting and natural hazards in Armenia, eastern Turkey and northwestern Iran. Tectonophysics, 380, 3–4, 189-219, https://doi.org/10.1016/j.tecto.2003.09.020.
  • Karakhanian, A., Djrbashian, R., Trifonov, V., Philip, H., Arakelian, S., & Avagian, A. (2002). Holocene-historical volcanism and active faults as natural risk factors for Armenia and adjacent countries. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 113 (1-2), 319-344. https://doi.org/10.1016/S03770273(01)00264-5
  • Karaman, M. O., Çabuk, S.N. & Pekkan, E. (2022). Utilization of frequency ratio method for the production of landslide susceptibility maps: Karaburun Peninsula case, Turkey. Environ Sci Pollut Res., 29, 91285–91305. https://doi.org/10.1007/s11356-022-21931-2
  • Kasai, M. & Yamada, T. (2019). Topographic effects on frequency-size distribution of landslides triggered by the Hokkaido Eastern Iburi Earthquake in 2018. Earth Planets Space 71, 89. https://doi.org/10.1186/s40623-019-1069-8
  • Kaya, F. (1996). Doğubeyazıt İlçe Merkezinin Coğrafi Etüdü (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum.
  • Kaya, C., Öztürk, Y., Karataş, A., Sayın, H. & Balcıoğlu, Y. E. (2025). Ağrı Dağı Volkanik Kütlesi’nde lahar oluşumları ve lahar duyarlılığının CBS tabanlı analizi (Doğu Anadolu-Kuzeybatı İran). Geomatik, 10 (1), 15-33. https://doi.org/10.29128/geomatik.1508315
  • Keskin, M. (2007). Eastern Anatolia: A hotspot in a collision zone without a mantle plume, In: Foulger, G.R., and Jurdy, D.M., eds., Plates, plumes, and planetary processes: Geological Society of America Special Paper 430, 693–722. https://doi.org/10.1130/2007.2430(32)
  • Kılıçoğlu, C. (2020). Frekans oranı metodu ve bayesyen olasılık modeli kullanılarak Samsun ili Vezirköprü ilçesinin heyelan duyarlılık haritasının üretilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(1), 138-154. https://doi.org/10.35414/akufemubid.658662
  • Kilburn, C. R. J. & Petley, D.N. (2003). Forecasting giant, catastrophic slope collapse: lessons from Vajont, Northern Italy. Geomorphology, 54, 21– 32.
  • Köküm, M. (2021). Landslides and lateral spreading triggered by the 24 January 2020 Sivrice earthquake (East Anatolian Fault). Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(3), 751-760. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.877544
  • Li, L., Lan, H., Guo, C. et al. (2017). A modified frequency ratio method for landslide susceptibility assessment. Landslides 14, 727–741. https://doi.org/10.1007/s10346-016-0771-x
  • Liu, S., Yin, K., Du, J. et al. (2024). Landslides triggered by the extreme rainfall on July 4, 2023, Wanzhou, China. Landslides. https://doi.org/10.1007/s10346-024-02296-8
  • Luino, F. (1999). The flood and landslide event of November 4-6 1994 in Piedmont Region (Northwestern Italy): Causes and related effects in Tanaro Valley. Physical and Chemical Earth (A), 24 (2), 123-129.
  • Lutgens, F. K., & TarBuck, E. J. (2013). Genel Jeoloji Temel İlkeleri Kavramlar (C. Helvacı, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Maclachlan, J. C. & Eyles, C. H. (2013). Quantitative geomorphological analysis of drumlins in the Peterborough drumlin field, Ontario, Canada. Geografiska Annaler: Series A, Physical Geography, 95(2), 125-144, https://doi.org/10.1111/geoa.12005
  • Mandrekar, J.N. (2010). Receiver operating characteristic curve in diagnostic test assessment. Journal of Thoracic Oncology, 5 (9), 1315-1316. doi:10.1097/JTO.0b013e3181ec173d
  • Mas, J.F., Soares Filho, B., Pontius, R.G., Farfán Gutiérrez, M. & Rodrigues, H. (2013). A suite of tools for ROC analysis of spatial models, ISPRS International Journal of GeoInformation, 2(3), 869-887. doi:10.3390/ijgi2030869
  • MGM. Meteoroloji Genel Müdürlüğü.
  • MTA. 1:500.000 Ölçekli Van Paftası.
  • Mutlu, S. (2022). Balık Gölü Fay Zonu'nun Paleosismolojik Özellikleri ve Segmentasyonu [Doktora Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Nurduhan, M., & Taga, H. (2023). Silifke‐Mut (Mersin) karayolunda meydana gelen kargıcak heyelanının değerlendirilmesi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 46 (2), 139-156. https://doi.org/10.24232/jmd.1230612
  • Öz, T. & Günek, H. (2021). Landslide susceptibility and settlement risk analysis of Solaklı Basin (Trabzon). International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 44, 396-412.
  • Öz, T. (2025). Heyelan duyarlılığının analitik hiyerarşi süreci (AHS) ve Frekans Oranı (FR) ile belirlenmesi: Kürk Çayı Havzası (Elâzığ) örneği. Fırat University Journal of Social Sciences, 35(2), 467-485. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1572408
  • Özgül, N., Seymen, İ. & Arpat, E. (1983). Horasan Narman Depreminin Makrosismik ve Tektonik Özellikleri. Yeryuvarı ve İnsan, 8 (3), 21-25.
  • Öztürk, K. (2002). Heyelanlar ve Türkiye'ye etkileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 35-50.
  • Öztürk, M. Z. (2018). Karstik kapalı depresyonların (dolinlerin) morfometrik analizleri. Coğrafya Dergisi, 36, 1-13. https://doi.org/10.26650/JGEOG371149
  • Öztürk, Y. (2020). Aktif fayların tanımlanmasında jeomorfik belirteçlerin rolü: Balıkgöl Fay Zonu örneği. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (5), 101-117. https://doi.org/10.46453/jader.771204
  • Perinçek, D. (2016). Çetin baraj gövdesi ve dolayının jeolojisi ve heyelan araştırması. Türkiye Jeoloji Bülteni, 59 (2), 167-210. https://doi.org/10.25288/tjb.298224
  • Safaei, M., Omar, H., Huat, B. K. & Yousof, Z. B. M. (2012). Relationship between Lithology Factor and landslide occurrence based on Information Value (IV) and Frequency Ratio (FR) approaches — Case study in North of Iran. Electronic Journal of Geotechnical Engineering, 17, 79-90.
  • Samia, J., Temme, A., Bregt, A., Wallinga, J., Guzzetti, F., Ardiz¬zone, F., & Rossi, M. (2017). Characterization and quantifi¬cation of path dependency in landslide susceptibility. Geomorphology, 292, 16-24. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2017.04.039
  • Savcı., G. (1980). Doğu Anadolu volkanizmasının neotektonik önemi, Yeryuvarı ve İnsan, 46-49.
  • Schuster, R. L &, Fleming, R. W. (1986). Economic losses and fatalities due to landslides. Bulletin of the Association of Engineering Geologists, 23(1), 11– 28.
  • Seven, M., Öztürk, Y., Gürgöze, S., Ege, İ. & Tonbul, S. (2025). Engizek Dağı’nda karstik depresyonların jeomorfik özellikleri ve morfotektonik gelişimleri (Kahramanmaraş, Doğu Toroslar). Türkiye Jeoloji Bülteni, 68 (2), 259-286. https://doi.org/10.25288/tjb.1647807
  • Sheng M, Zhou J, Chen X, Teng Y, Hong A & Liu G (2022) Landslide susceptibility prediction based on frequency ratio method and C5.0 decision tree model. Front. Earth Sci., 10, https://doi.org/10.3389/feart.2022.918386
  • Shirzadi, A., Chapi, K., Shahabi, H., Solaimani, K., Kavian, A., & Ahmad, B. Bin. (2017). Rock fall susceptibility assessment along a mountainous road: an evaluation of bivariate statistic, analytical hierarchy process and frequency ratio. Environmental Earth Sciences, 76(4), 1–17. https://doi.org/10.1007/s12665-017-6471-6
  • Şaroğlu, F. & Güner, Y. (1981) Doğu Anadolu'nun jeomorfolojik gelişimine etki eden ögeler: jeomorfoloji, tektonik, volkanizma ilişkileri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 24, 39-50.
  • Şaroğlu, F. & Yılmaz, Y. (1986) Doğu Anadolu'da neotektonik dönemdeki jeolojik evrim ve havza modelleri. Maden Tetkik Arama Dergisi, 107, 73-94.
  • Şaroğlu, F. (1986). Doğu Anadolu’nun neotektonik dönemde jeolojik ve yapısal evrimi [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Fakültesi.
  • Şengör, A. M. C., Özeren, S. Genç, T. & Zor, E. (2003). East Anatolian high plateau as a mantle-supported, north-south shortened domal structure. Geophysıcal Research Letters, 30 (24), doi:10.1029/2003GL017858, 2003.
  • Taşdemiroğlu, M. (1970). Türkiye' de kütle hareketleri. Türkiye Jeoloji Bülteni, 13 (2), 26 – 35.
  • Tian, N., Lan, H., Li, L., Peng, J. Fu, B. & Clague, J. J. (2025). Human activities are intensifying the spatial variation of landslides in the Yellow River Basin, Science Bulletin, 70, 2, 263-272. https://doi.org/10.1016/j.scib.2024.07.007.
  • Toprak, A., & Sunkar, M. (2022). Ağrı ilinde meydana gelen doğal afetlerin mekânsal ve zamansal analizi. Coğrafya Dergisi. 44, 97-113. https://doi.org/10.26650/JGEOG2022-978387
  • Türkmen, S. (2024). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depreminde tetiklenen Değirmencik Heyelanı (Gaziantep – İslâhiye). Geosound (60), 1-21. https://doi.org/10.70054/geosound.1525383
  • Ullah, K., Zhang, J. (2020). GIS-based flood hazard mapping using relative frequency ratio method: A case study of Panjkora River Basin, eastern Hindu Kush, Pakistan. PLoS ONE 15(3): e0229153. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0229153
  • Vakov, A. (1996). Relationships between earthquake magnitude, source geometry and slip mechanism. Tectonophysics, 261 (1-3), 97-113. https://doi.org/10.1016/0040-1951(96)82672-2
  • Van Westen, C. J., Castellanos, E., & Kuriakose, S. L. (2008). Spa¬tial data for landslide susceptibility, hazard, and vulnerabil¬ity assessment: An overview. Engineering Geology, 102(3), 112-131. https://doi.org/10.1016/j.enggeo.2008.03.010
  • Varnes, D.J. (1984). Landslide hazard zonation: a review of principles and practice, Commission of landslides of the IAEG, UNESCO, Natural Hazards, 3, 61.
  • Wilson, J.P. & Gallant, J.C. 2000. Digital terrain analysis, Chapter 1. Terrain analysis: Principles and applications. New York.
  • Yılmaz, O. S. (2023). Frekans oranı yöntemiyle coğrafi bilgi sistemi ortamında heyelan duyarlılık haritasının üretilmesi: Manisa, Demirci, Tekeler Köyü örneği. Geomatik, 8(1), 42-54. https://doi.org/10.29128/geomatik.1108735
  • Zhao, B., Zhang, L., Gu, X., Luo, W., Yu, Z., Yuan, L. (2025). How is the occurrence of rainfall-triggered landslides related to extreme rainfall? Geomorphology, 475. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2025.109666.
  • https://yerbilimleri.mta.gov.tr/
  • http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/zeqdb/
  • https://land.copernicus.eu/en/products/corine-land-cover/clc2018?tab=download
  • https://earthexplorer.usgs.gov/

Landslide Morphology and Susceptibility Analysis of Mount Akyayla Using GIS-Based Frequency Ratio Method (Doğubayazıt / Ağrı)

Year 2025, Volume: 49 Issue: 2, 23 - 54, 11.12.2025
https://doi.org/10.24232/jmd.1704248

Abstract

Mount Akyayla is located on the borders of Doğubayazıt district in Ağrı province, south of Mount Ağrı. Landslides are quite common in the mountainous mass forming the Türkiye-Iran border due to lithological, topographic, tectonic and anthropogenic processes. A total of 141 landslides were identified on the mountain, of which 121 are active landslides and 20 are paleo-landslides. Forty of the active landslides are flow-type landslide formations. The seismically-active mountain environment, the presence of highly landslide-susceptible lithologies such as flysch, high topographic slope values, fluvial drainage and anthropogenic interventions are the main factors responsible for landslide morphology. Approximately 44.15 km2 of the topographic landscape of the mountainous area with an area of 325 km2 was calculated to be shaped by landslides. In the study, GIS-based landslide susceptibility analysis and classifications were carried out using the Frequency Ratio Method by determining the proxies for parameters causing landslides. According to the classification, landslide susceptibility is very low for 9.5% of the mass, low for 22.8%, moderate for 35.7%, high for 23.5% and very high for 8.5%. Cultural and natural geosites in the region are located in areas with high to very high landslide hazard. For example, touristic assets such as Noah’s Ark, İshakpaşa Palace, Urartu Castle, and Selçuklu Mosque are located in areas with high landslide susceptibility. This indicates the necessity to consider landslide hazards during spatial planning and protection.

References

  • Abay, A., Mulugeta, A., & Mebrahtu, G. (2025). GIS-based Landslide Susceptibility Mapping Using Frequency Ratio Method: A Case Study From Adigrat-Mugulat Mountain Chains, Northern Ethiopia. Scientific African, 28. https://doi.org/10.1016/j.sciaf.2025.e02661.
  • Aleotti, P. & Chowdhury, R. N. (1999). Landslide hazard assessments: summary review and new perspectives. Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 58, 21-44.
  • Ambraseys, N. N. & Melville, C. P. (1982). A history of Persian earthquakes. Cambridge University Press.
  • Arca, D., & Kutoğlu, Ş. H., (2017). Frekans oranı metodu ile heyelan duyarlılık haritasının üretilmesi. 16. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Türkiye.
  • Atalay, İ. (1974-1977). Muş-Palu arasındaki murat vadisi boyunca oluşan kütle hareketleri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 20-21, 263-279.
  • Avcı, M. (2001). Ağrı Dağı’nda karmaşık bir yer akması Nuh’un Gemisi. Mavi Gezegen, 4, 32-36.
  • Avcı, V., & Sunkar, M. (2018). The relationship of landslides with lithological units and fault lines occurring on the East Anatolian Fault Zone, between Palu (Elâzığ) and Bingöl, Turkey. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 157 (157), 23-38. https://doi.org/10.19111/bulletinofmre.428277
  • Aydoğan, E., & Dağ, S. (2023). İstatistiksel yöntemlerle Yukarı Karasu Havzası'nın kuzeydoğu bölümünün (Erzurum) heyelan duyarlılık analizi, Turkish Journal of Remote Sensing and GIS, 64-82. https://dx.doi.org/10.48123/rsgis.1202140
  • Basso, A., Bruno, E., Parise, M., & Pepe, M. (2013). Morphometric analysis of sinkholes in a karst coastal area of southern Apulia (Italy). Environmental Earth Science, 70, 2545–2559. https://doi.org/10.1007/s12665-013-2297-z
  • Başalan, A. & Demir, G. (2022). İstatistiksel yöntemler uygulanarak Tokat il merkezinin heyelan duyarlılık haritalarının üretilmesi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 11 (3), 260-273.
  • Başara, A. C., & Şişman, Y. (2022). Frekans oranı, kanıt ağırlığı ve lojistik regresyon yöntemleri kullanılarak heyelan duyarlılık haritalarının CBS tabanlı karşılaştırılması. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11 (3), 647-660. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1065284
  • Bayraktutan, M. S. (2019). Telçeker Heyelanı; Durupınar Sit Alanı jeofizik etüdü, Doğubayazıt: Nuh’un Gemisi Projesi 1985- 87. Ağrı, 5. Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu Bildiriler Özeti Kitabı, 84-85.
  • Becer, M. M., Çan, T. & Tekin, S. (2017). Gümüşhacıköy (Amasya)- Osmancık (Çorum) dolaylarının frekans oranı yöntemi ile heyelan duyarlılık değerlendirmesi, Ulusal Mühendislik Jeolojisi - Jeoteknik Sempozyumu, 12-14 Ekim 2017, ÇÜ, Adana.
  • Bozdoğan, M., & Canpolat, E. (2022). Analitik hiyerarşi süreci (AHS) ile Delibekirli (Kırıkhan/Hatay) Havzası’nın kütle hareketleri duyarlılık analizi. Ege Coğrafya Dergisi, 31(1), 33-53. https://doi.org/10.51800/ecd.1054815
  • Canpolat, E., & Turoğlu, H. (2019). Isparta güneyi ve güneybatısındaki volkanik sahanın jeomorfolojik gelişiminin çizgisellik ve dairesellik analizleri ile yorumlanması. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, (2), 23-36.
  • Choi, J., Oh, H., Lee, H., Lee, C. & Lee, S. (2021). Combining landslide susceptibility maps obtained from frequency ratio, logistic regression, and artificial neural network models using ASTER images and GIS. Engineering Geology, (124), 12-23, https://doi.org/10.1016/j.enggeo.2011.09.011.
  • Chung, C.J.F. & Fabbri, A.G. (2003). Validation of spatial prediction models for landslide hazard mapping. Natural Hazards, 30(3), 451-472. https://doi.org/10.1023/B:NHAZ.0000007172.62651.2
  • Cihangir, M. E. (2024). Aras Nehri havzasında lojistik regresyon yöntemiyle kayma ve akma tip heyelan duyarlılığı değerlendirmesi. Türk Coğrafya Dergisi (85), 55-68. https://doi.org/10.17211/tcd.1475065
  • Çakar, S. (2023). Doğubayazıt Fayı'nın (Ağrı) Segmentasyonu ve Tektonik Jeomorfolojisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Çan, T., Duman, T. Y., Olgun, Ş., Çörekçioğlu, Ş., Karakaya-Gül¬mez, F., Elmacı, H., Hamzaçebi, S., & Emre, Ö. (2013, Kasım, 1-13). Türkiye heyelan veri tabanı [Konferans sunum özeti]. TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, Ankara, Türkiye. https://obs.hkmo.org.tr/show-media/resimler/ekler/85a47f65233d5d0_ek.pdf
  • Çellek, S. (2024). Effect of the curvature parameter and its classification on landslides. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 12 (1), 49-63. https://doi.org/10.21923/jesd.1391818
  • Çellek, S., Bulut, F., & Ersoy, H. (2015). AHP yöntemi’nin heyelan duyarlılık haritalarının üretilmesinde kullanımı ve uygulaması (Sinop ve yakın çevresi). Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 39 (2), 59-90. https://doi.org/10.24232/jeoloji-muhendisligi-dergisi.295366
  • Çetinkaya, G., Şimşek, M. & Öztürk, M. Z. (2023). Doğu Toroslar’daki çözünme dolinlerinin morfometrik özellikleri. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 10, 20-33. https://doi.org/10.46453/jader.1201290.
  • Dağ, S., & Bulut, F. (2012). Coğrafi bilgi sistemleri tabanlı heyelan duyarlılık haritalarının hazırlanmasına bir örnek: Çayeli (Rize, KD Türkiye). Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 36 (1), 35-62.
  • Dağ, S., Akgün, A., Kaya, A., Alemdağ, S. & Boztancı, H.T. (2020). Medium scale earthflow susceptibility modelling by remote sensing and geographical information systems based multivariate statistics approach: an example from Northeastern Turkey. Environmental Earth Sciences, 79, 468, 1-21. https://doi.org/10.1007/s12665-020-09217-7
  • Dağdelenler, G. (2020). İki farklı örneklem tekniği kullanılarak oluşturulan heyelan duyarlılık haritalarının frekans oranı (FO) yöntemi ile karşılaştırılması. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 44(1), 19-38. https://doi.org/10.24232/jmd.740509
  • Dalkes, M., & Korkmaz, M. S. (2023). Analitik hiyerarşi süreci ve frekans oranı yöntemlerinin heyelan duyarlılık analizinde karşılaştırılması: Trabzon ili Akçaabat ve Düzköy ilçeleri örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 9 (1), 16-38. https://doi.org/10.21324/dacd.1105000
  • Demirbilek, S. & Turoğlu, H. (2024) Frekans oranı yöntemi kullanılarak Arsuz Çayı Havzası heyelan duyarlılık analizi. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 13, 23-39. https://doi.org/10.46453/jader.1496249
  • Deng, X., Li, L. & Tan, Y. (2017) Validation of spatial prediction models for landslide susceptibility mapping by considering structural similarity. ISPRS International Journal of Geo-Information, 6(4), 103. doi:10.3390/ijgi6040103
  • Deniz, O., & Sındır, R. (2011). Çayırbaşı Heyelanı. Doğu Coğrafya Dergisi, 7 (5) 82-97.
  • Denizman, C. (2003). Morphometric and spatial distribution parameters of karstic depressions, Lower Suwannee River Basin, Florida. Journal of Cave and Karst Studies, 65 (1), 29–35.
  • Dóniz-Páez, J. (2015). Volcanic geomorphological classification of the cinder cones of Tenerife (Canary Islands, Spain). Geomorphology, 228, 432-447. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2014.10.004
  • Dölek, İ., Uzelli, T., Ege, İ., & Çelik, Ö. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş depremleri ile oluşan kütle hareketlerine bir örnek: Tepehan Heyelanı. Türk Coğrafya Dergisi, (83), 73-86. https://doi.org/10.17211/tcd.1307166
  • Dönmez, Y. (1979). Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayın No.2506, Coğrafya Enstitüsü Yayın No.102.
  • Dunham, A. M., Kiser, E., Kargel, J. S., Haritashya, U. K., Watson, C. S., Shugar, D. H., et al. (2022). Topographic controlon ground motions and landslides fromthe 2015 Gorkha earthquake. Geophysical Research Letters, 49, https://doi.org/10.1029/2022GL098582
  • Emre, Ö., Duman, T. Y., Özalp, S., Elmaci, H., Olgun, Ş., & Şaroğlu, F. (2013). Açıklamalı Türkiye Diri Fay Haritasi, Ölçek 1: 1.250.000. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Özel Yayın Serisi, 30, 89.
  • Ercanoğlu, M., & Avcı, P. (2024). Heyelan duyarlılığı değerlendirmelerinde akarsulara uzaklık parametresinin kullanımına yönelik yeni bir yaklaşım. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 26(2), 594-614. https://doi.org/10.25092/baunfbed.1425508
  • Ercanoğlu, M. (2003). Bulanık Mantık ve İstatistiksel Yöntemlerle Heyelan Duyarlılık Haritalarının Üretilmesi: Batı Karadeniz Bölgesi (Kumluca Güneyi-Yenice Kuzeyi), [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Erinç S., (2001). Jeomorfoloji Cilt I, Der Yayınları.
  • Fidan, S. & Görüm, T. (2020). Türkiye’de ölümcül heyelanların dağılım karakteristik¬leri ve ulusal ölçekte öncelikli alanların be¬lirlenmesi. Türk Coğrafya Dergisi (74), 123-134. https://doi.org/10.17211/tcd.731596
  • Goudie, A. S. (2003). Geomorphological Techniques. London, UK: Allen & Unwin.
  • Gökçeoğlu, C., & Ercanoğlu, M. (2001). Heyelan duyarlılık haritalarının hazırlanmasında kullanılan parametrelere ilişkin belirsizlikler. Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni, 23, 189-207.
  • Görüm, T. (2016). 23 Ekim 2011 Van depreminin tetiklediği heyelanlar. Türk Coğrafya Dergisi (66), 29-36. https://doi.org/10.17211/tcd.69854
  • Görüm, T., Fan, X., van Westen, C.J., H uang, R., Xu, Q., Tang, C. & Wang, G., (2011). Distribution pattern of earthquake-induced landslides triggered by the 12 May 2008 Wenchuan earthquake. Geomorphology 133, 152–167. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2010.12.030
  • Guzzettı, F. Carrara, A. Cardınalı, M. & Reıchenbach, P. (1999). Landslide Hazard Evaluation: A Review Of Current Techniques and Their Application in a Multi–Scale Study, Central Italy. Geomorphology, 31, 181-216.
  • Güner, Y. (1986). Nuh'un Gemisi Ağrı Dağı’nda mı? Gemi ile ilgili sanılan Doğubayazıt-Telçeker heyelanının jeomorfolojik evrimi. Jeomorfoloji Dergisi, (14), 27-37.
  • Günini, N., Ü., & Öztürk, D. (2021). Van İli Heyelan Duyarlılığının Frekans Oranı Yöntemiyle Analizi, Bursa Uludağ Üni. Mühendislik Fak. Dergisi 20 (3), 865-884. Doi:10.17482/uumfd.969246
  • Gürbüz, A. & Şaroğlu, F. (2019). Right-lateral strike-slip faulting and related basin formations in the Turkish–Iranian Plateau, Editor(s): Ali Farzipour Saein, Developments in Structural Geology and Tectonics, Elsevier, 3, 101-130. doi:10.1016/B978-0-12-815048-1.00007-X
  • Gürsoy, H., Tatar, O., Mesci, B. L., Canbaz, O., vd. (2024). Bir heyelanın anatomisi: 17 Mart 2005 Kuzulu (Koyulhisar - Sivas, Türkiye) Heyelanı Örneğinde Temel Jeolojik Araştırmaların Öneminin Değerlendirilmesi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 67(1), 51-70. https://doi.org/10.25288/tjb.1373825
  • Haque, U., Silva, P. S., Devoli, G., Pilz, J., Zhao, B., Khaloua, A., Wilopo, W., Andersen, P., Lu, P., Lee, J., Yamamoto, T., Keellings, D., Wu, J. & Glass, G.E. (2019). The human cost of global warming: Deadly landslides and their triggers (1995–2014), Science of The Total Environment, 682, 673-684, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.03.415.
  • Karakhanian, A. S., Trifonov, V. G., Philip, H., Avagyan, A., Hessami, K., Jamali, F., Bayraktutan, M. S., Bagdassarian, H., Arakelian, S., Davtian, V. & Adilkhanyan, A. (2004). Active faulting and natural hazards in Armenia, eastern Turkey and northwestern Iran. Tectonophysics, 380, 3–4, 189-219, https://doi.org/10.1016/j.tecto.2003.09.020.
  • Karakhanian, A., Djrbashian, R., Trifonov, V., Philip, H., Arakelian, S., & Avagian, A. (2002). Holocene-historical volcanism and active faults as natural risk factors for Armenia and adjacent countries. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 113 (1-2), 319-344. https://doi.org/10.1016/S03770273(01)00264-5
  • Karaman, M. O., Çabuk, S.N. & Pekkan, E. (2022). Utilization of frequency ratio method for the production of landslide susceptibility maps: Karaburun Peninsula case, Turkey. Environ Sci Pollut Res., 29, 91285–91305. https://doi.org/10.1007/s11356-022-21931-2
  • Kasai, M. & Yamada, T. (2019). Topographic effects on frequency-size distribution of landslides triggered by the Hokkaido Eastern Iburi Earthquake in 2018. Earth Planets Space 71, 89. https://doi.org/10.1186/s40623-019-1069-8
  • Kaya, F. (1996). Doğubeyazıt İlçe Merkezinin Coğrafi Etüdü (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum.
  • Kaya, C., Öztürk, Y., Karataş, A., Sayın, H. & Balcıoğlu, Y. E. (2025). Ağrı Dağı Volkanik Kütlesi’nde lahar oluşumları ve lahar duyarlılığının CBS tabanlı analizi (Doğu Anadolu-Kuzeybatı İran). Geomatik, 10 (1), 15-33. https://doi.org/10.29128/geomatik.1508315
  • Keskin, M. (2007). Eastern Anatolia: A hotspot in a collision zone without a mantle plume, In: Foulger, G.R., and Jurdy, D.M., eds., Plates, plumes, and planetary processes: Geological Society of America Special Paper 430, 693–722. https://doi.org/10.1130/2007.2430(32)
  • Kılıçoğlu, C. (2020). Frekans oranı metodu ve bayesyen olasılık modeli kullanılarak Samsun ili Vezirköprü ilçesinin heyelan duyarlılık haritasının üretilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(1), 138-154. https://doi.org/10.35414/akufemubid.658662
  • Kilburn, C. R. J. & Petley, D.N. (2003). Forecasting giant, catastrophic slope collapse: lessons from Vajont, Northern Italy. Geomorphology, 54, 21– 32.
  • Köküm, M. (2021). Landslides and lateral spreading triggered by the 24 January 2020 Sivrice earthquake (East Anatolian Fault). Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(3), 751-760. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.877544
  • Li, L., Lan, H., Guo, C. et al. (2017). A modified frequency ratio method for landslide susceptibility assessment. Landslides 14, 727–741. https://doi.org/10.1007/s10346-016-0771-x
  • Liu, S., Yin, K., Du, J. et al. (2024). Landslides triggered by the extreme rainfall on July 4, 2023, Wanzhou, China. Landslides. https://doi.org/10.1007/s10346-024-02296-8
  • Luino, F. (1999). The flood and landslide event of November 4-6 1994 in Piedmont Region (Northwestern Italy): Causes and related effects in Tanaro Valley. Physical and Chemical Earth (A), 24 (2), 123-129.
  • Lutgens, F. K., & TarBuck, E. J. (2013). Genel Jeoloji Temel İlkeleri Kavramlar (C. Helvacı, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Maclachlan, J. C. & Eyles, C. H. (2013). Quantitative geomorphological analysis of drumlins in the Peterborough drumlin field, Ontario, Canada. Geografiska Annaler: Series A, Physical Geography, 95(2), 125-144, https://doi.org/10.1111/geoa.12005
  • Mandrekar, J.N. (2010). Receiver operating characteristic curve in diagnostic test assessment. Journal of Thoracic Oncology, 5 (9), 1315-1316. doi:10.1097/JTO.0b013e3181ec173d
  • Mas, J.F., Soares Filho, B., Pontius, R.G., Farfán Gutiérrez, M. & Rodrigues, H. (2013). A suite of tools for ROC analysis of spatial models, ISPRS International Journal of GeoInformation, 2(3), 869-887. doi:10.3390/ijgi2030869
  • MGM. Meteoroloji Genel Müdürlüğü.
  • MTA. 1:500.000 Ölçekli Van Paftası.
  • Mutlu, S. (2022). Balık Gölü Fay Zonu'nun Paleosismolojik Özellikleri ve Segmentasyonu [Doktora Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Nurduhan, M., & Taga, H. (2023). Silifke‐Mut (Mersin) karayolunda meydana gelen kargıcak heyelanının değerlendirilmesi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 46 (2), 139-156. https://doi.org/10.24232/jmd.1230612
  • Öz, T. & Günek, H. (2021). Landslide susceptibility and settlement risk analysis of Solaklı Basin (Trabzon). International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 44, 396-412.
  • Öz, T. (2025). Heyelan duyarlılığının analitik hiyerarşi süreci (AHS) ve Frekans Oranı (FR) ile belirlenmesi: Kürk Çayı Havzası (Elâzığ) örneği. Fırat University Journal of Social Sciences, 35(2), 467-485. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1572408
  • Özgül, N., Seymen, İ. & Arpat, E. (1983). Horasan Narman Depreminin Makrosismik ve Tektonik Özellikleri. Yeryuvarı ve İnsan, 8 (3), 21-25.
  • Öztürk, K. (2002). Heyelanlar ve Türkiye'ye etkileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 35-50.
  • Öztürk, M. Z. (2018). Karstik kapalı depresyonların (dolinlerin) morfometrik analizleri. Coğrafya Dergisi, 36, 1-13. https://doi.org/10.26650/JGEOG371149
  • Öztürk, Y. (2020). Aktif fayların tanımlanmasında jeomorfik belirteçlerin rolü: Balıkgöl Fay Zonu örneği. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi (5), 101-117. https://doi.org/10.46453/jader.771204
  • Perinçek, D. (2016). Çetin baraj gövdesi ve dolayının jeolojisi ve heyelan araştırması. Türkiye Jeoloji Bülteni, 59 (2), 167-210. https://doi.org/10.25288/tjb.298224
  • Safaei, M., Omar, H., Huat, B. K. & Yousof, Z. B. M. (2012). Relationship between Lithology Factor and landslide occurrence based on Information Value (IV) and Frequency Ratio (FR) approaches — Case study in North of Iran. Electronic Journal of Geotechnical Engineering, 17, 79-90.
  • Samia, J., Temme, A., Bregt, A., Wallinga, J., Guzzetti, F., Ardiz¬zone, F., & Rossi, M. (2017). Characterization and quantifi¬cation of path dependency in landslide susceptibility. Geomorphology, 292, 16-24. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2017.04.039
  • Savcı., G. (1980). Doğu Anadolu volkanizmasının neotektonik önemi, Yeryuvarı ve İnsan, 46-49.
  • Schuster, R. L &, Fleming, R. W. (1986). Economic losses and fatalities due to landslides. Bulletin of the Association of Engineering Geologists, 23(1), 11– 28.
  • Seven, M., Öztürk, Y., Gürgöze, S., Ege, İ. & Tonbul, S. (2025). Engizek Dağı’nda karstik depresyonların jeomorfik özellikleri ve morfotektonik gelişimleri (Kahramanmaraş, Doğu Toroslar). Türkiye Jeoloji Bülteni, 68 (2), 259-286. https://doi.org/10.25288/tjb.1647807
  • Sheng M, Zhou J, Chen X, Teng Y, Hong A & Liu G (2022) Landslide susceptibility prediction based on frequency ratio method and C5.0 decision tree model. Front. Earth Sci., 10, https://doi.org/10.3389/feart.2022.918386
  • Shirzadi, A., Chapi, K., Shahabi, H., Solaimani, K., Kavian, A., & Ahmad, B. Bin. (2017). Rock fall susceptibility assessment along a mountainous road: an evaluation of bivariate statistic, analytical hierarchy process and frequency ratio. Environmental Earth Sciences, 76(4), 1–17. https://doi.org/10.1007/s12665-017-6471-6
  • Şaroğlu, F. & Güner, Y. (1981) Doğu Anadolu'nun jeomorfolojik gelişimine etki eden ögeler: jeomorfoloji, tektonik, volkanizma ilişkileri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 24, 39-50.
  • Şaroğlu, F. & Yılmaz, Y. (1986) Doğu Anadolu'da neotektonik dönemdeki jeolojik evrim ve havza modelleri. Maden Tetkik Arama Dergisi, 107, 73-94.
  • Şaroğlu, F. (1986). Doğu Anadolu’nun neotektonik dönemde jeolojik ve yapısal evrimi [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Fakültesi.
  • Şengör, A. M. C., Özeren, S. Genç, T. & Zor, E. (2003). East Anatolian high plateau as a mantle-supported, north-south shortened domal structure. Geophysıcal Research Letters, 30 (24), doi:10.1029/2003GL017858, 2003.
  • Taşdemiroğlu, M. (1970). Türkiye' de kütle hareketleri. Türkiye Jeoloji Bülteni, 13 (2), 26 – 35.
  • Tian, N., Lan, H., Li, L., Peng, J. Fu, B. & Clague, J. J. (2025). Human activities are intensifying the spatial variation of landslides in the Yellow River Basin, Science Bulletin, 70, 2, 263-272. https://doi.org/10.1016/j.scib.2024.07.007.
  • Toprak, A., & Sunkar, M. (2022). Ağrı ilinde meydana gelen doğal afetlerin mekânsal ve zamansal analizi. Coğrafya Dergisi. 44, 97-113. https://doi.org/10.26650/JGEOG2022-978387
  • Türkmen, S. (2024). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depreminde tetiklenen Değirmencik Heyelanı (Gaziantep – İslâhiye). Geosound (60), 1-21. https://doi.org/10.70054/geosound.1525383
  • Ullah, K., Zhang, J. (2020). GIS-based flood hazard mapping using relative frequency ratio method: A case study of Panjkora River Basin, eastern Hindu Kush, Pakistan. PLoS ONE 15(3): e0229153. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0229153
  • Vakov, A. (1996). Relationships between earthquake magnitude, source geometry and slip mechanism. Tectonophysics, 261 (1-3), 97-113. https://doi.org/10.1016/0040-1951(96)82672-2
  • Van Westen, C. J., Castellanos, E., & Kuriakose, S. L. (2008). Spa¬tial data for landslide susceptibility, hazard, and vulnerabil¬ity assessment: An overview. Engineering Geology, 102(3), 112-131. https://doi.org/10.1016/j.enggeo.2008.03.010
  • Varnes, D.J. (1984). Landslide hazard zonation: a review of principles and practice, Commission of landslides of the IAEG, UNESCO, Natural Hazards, 3, 61.
  • Wilson, J.P. & Gallant, J.C. 2000. Digital terrain analysis, Chapter 1. Terrain analysis: Principles and applications. New York.
  • Yılmaz, O. S. (2023). Frekans oranı yöntemiyle coğrafi bilgi sistemi ortamında heyelan duyarlılık haritasının üretilmesi: Manisa, Demirci, Tekeler Köyü örneği. Geomatik, 8(1), 42-54. https://doi.org/10.29128/geomatik.1108735
  • Zhao, B., Zhang, L., Gu, X., Luo, W., Yu, Z., Yuan, L. (2025). How is the occurrence of rainfall-triggered landslides related to extreme rainfall? Geomorphology, 475. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2025.109666.
  • https://yerbilimleri.mta.gov.tr/
  • http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/zeqdb/
  • https://land.copernicus.eu/en/products/corine-land-cover/clc2018?tab=download
  • https://earthexplorer.usgs.gov/
There are 104 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Geographic Information Systems, Physical Geography and Environmental Geology (Other)
Journal Section Research Article
Authors

Hasan Sayın 0000-0002-4214-7911

Yahya Öztürk 0000-0001-8639-7237

Submission Date May 22, 2025
Acceptance Date December 1, 2025
Publication Date December 11, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 49 Issue: 2

Cite

APA Sayın, H., & Öztürk, Y. (2025). Akyayla Dağı’nın Heyelan Morfolojisi ve Heyelan Duyarlılığının CBS Tabanlı Frekans Oranı (FO) Yöntemi ile Analizi (Doğubayazıt / Ağrı). Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 49(2), 23-54. https://doi.org/10.24232/jmd.1704248