Türkiye Borat Yataklarının Minerolojisi

Yıl 1983, Cilt: 7 Sayı: 2, 37 - 54, 15.05.1983

Cahit Helvacı

Öz

Doğada az bulunan ve duraysız elementlerden birisi olan bor, yerkabuf unda ortalama 10 ppm'deo ai
olarak bilinmektedir. Buna karım bor, her türlü jeolojik ortamlarda olugan minerallerde bulunur. Sor eleış«ıu
fnin yerkabuf undaki dağılımı çok az olmasına kargın, belli ortamlardaki bor konsantrasyonunun çok Ifczla
orandaki artığı, ekonomik bor yataklarının oluşumunu sonuçlar,
Türkiye'nin bilinen borat yatakları, Tersiyer'de bağlayan ve Kuvaterner'ln baflanpcma kadar devam
eden volkanik aktivitelerln yer aldığı dönemlerde, Terslyer'in gölsel (laküstrin) ortamlarmda depolaıunıgtır,
Türkiye borat yataklarının tümü, volkanik aktlvite ile ilgili yataklar olarak sınıflandırılır.
Yaygm bir kalsiyum borat olan kolemanltln, Kırka dışındaki bütün borat yataklarında eg emen mineral
olmasına kargın, Türkiye borat yataklarının ayrıntılı mmerolojileri önemli derecelerde farklılıklar göstermektedirler,
Ulçksit {sodyum kalsiyum borat) ve boraks (sodyum borat) önemli borat mineralleridir, Be«
raks yalnızca Kırka'da gözlenmektedir, Tereit, Bigadiç yataklarında bulunur. Pandermit'e İse yalnızca Biga«
diç ve Bultançayırı yataklarında rastlanır,
Türkiye, borat üretiminde önder ülke olabilmek amacıyla son yıllarda, ABD ile rekabet etmede büyük
adımlar atmıştır. Bor ve borat mineralleri, bugünün modern endüstrisinde geniş kullanım alanları bul.
maktadır.

Anahtar Kelimeler

Borat, Türkiye, Mineraloji

Kaynakça

• Aristarain, L.F. ve Hurlbut, O.S. Jnr., 1S72, Boron mi. . neraÎB and deposits. Part I-Uses, distribution and economic minerals of boron. Part H-Geological environments and classification of boron deposits : Mln. Record, 8, 165.220
• Baysal, O., 1972a, Sankaya (Kırka) borat yataklarının mmerolojik ve jenstik incelenmesi* Hacettepe Ünlv. doçentlik tezi, 157 a.
• Baysal, O., 1072b, Tunelllte, a new hydrous strontium borate from the Sankaya borate deposits in Turkey: Bull. Min. Res. Expl. Inst. Turkey, 79, 22.29
• Baysal, O,, 1973, New hydrous magnesium-borate ml. nerals In Turkey; kurnakovlte, Inderite, Inderborite: Bull, Mm, Res, Expl, Inst. Turkey, 80. 93-103
• Baysal, O., 1976, Türkiye bor tuzlan; Hacettepe Üniv. Fen ve Müh, Bil, Derg., 6, 207.226
• Braitech, O,, 1959, Über p-veatchlt, eine neue veatehitevarietat aus den Zechsteinsalz: Beitrage zue Mineralogie Und Pétrographie, 6, 352-356
• Brown, W.W, ve Jones, K.D., 1971, Borate deposits of Turkey in Geology and History of Turkey: The Petroleum Exploration Society of Libya, Tripoli, Campbell, A.S. (ed.)
• Bugge, Jens A,W„ 1951, Minerals from the skarn iron are deposits at Arendal, Norway, Cahnlte from Klodeberg mine: K. Norske Vldenak. Splskab. Porh., 24, 79-81
• Embrey, P.G., 1960, Cahnlte from Capo dl Bove, Rome : Min, Mag,, 32, 866-668
• Helvacı, G„ 1974, Contribution to discussion of a paper by Inan, K, Dunham, A.C. and Esaon, J. : Trans, Inst. Min, Metall, (Section B), 83, B. 88
• Helvacı, C„ 1977, Geology, mineralogy and geochemistry of the borate deposits and associated rocks at the Emet Valley, Turkey: F3i. D. Thesis, University of Nottingham
• Helvacı, O„ 1978, A review of the mineralogy of the Turkish borate deposits: Mercian Geol,, 6,
• 257-270
• Helvacı, C, ve Firman, R.J., 1976, Geological setting and mineralogy of Emet borate deposits, Turkey: Trans. Inst, Mining Metall, (Section B), 85, B, 142-152
• Helvacı, C.ve Firman, R.J., 1977, Emet borat yatak, larının jeolojik konumu ve mineralojisi: Jeo, Müh, Derg., 2, 17-28
• tnan, K., 1972, New borate district, Esklşehir-Kırka province, Turkey: Trans. Inst. Mining and
• Metall., 81, B163-165
• Irian, K,, 1973, The mineralogy Mid geochemistry of the Kırka borate deposit, Turkey: Ph. D, Thesis, University of Manchester.
• İnan, K,, Dunham, A.C. ve Esson, J., 1978, The mineralogy, geochemistry and origin of the Kırka borate deposit, Eskişehir province, Turkey: Trans, Inst, Min, Metall, (Section B), 82, B114-123
• Kumbasar, I,, 1979, Veatchite.A, a new modification of veatchite: Amer, Mineral., 64, 362-366
• Malinko, S.V., 1966, Fist find of eahnite in the U,S,S,R,: Dokl, Acad. Scl, U.8.S.R., Earth Scl. Sect,, 166, 116.120. Transi. 695-679
• Meixner, H., 1952, Einige Boratminerale (Colemanit und Tertschit, ein neues Mineral) aus der Türkei: Fortschr. Mineralogie, 31, 39-42
• Murdock, T.Ö., 1958, The boron industry in Turkey: Minerals Trade Notes: Special supplement, 46
• Negro, A.D., Kumbasar, t. ve Ungaretti, t i , İ973, The crystal structure of terugglte- Amer, Mineral,, 58, 1034-1043
• Özpeker, I., 1969, Batı Anadolu borat yataklarinm mukayeseli ve jene tik etüdü; Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 116 s
• Öapeker, ve inan, K,, 1978, Batı Anadolu borat yatak, larmda izlenen minerai birliklerinin yatak evrimiyle İlişkileri; Türkiye Jeol. Kur. Bült,, 21, 1-10
• Palaohe, C. ve Bauer, L..H,, 1972, Cahnite, a new boro. arsenate of calcium from Fraklln, New Jersey: Amer, Mineral,, 12, 149.183
• Shabynin, Lı,1, 1987, Distribution and formation conditions for boron concentration in endogenetio bo.rates of skarn deposits: Izvestiya Akad Nauk S,S.S.R, Ser. Geol,, 63.70
• Watanabe, T,, 1964, Geochemical cycle and concentra, tion of boron in the earth's crust: V.l. Verdenkii Inst. Geochlm, and Anal, Chem, U.S.SR,, 2, 167-177
• Wendel, C.A., 1962, Boron in Turkey: Mineral Trade Notes, 54, No. 6