Ресурсы позднеимперской «русификации»: опыт Центрального Кавказа [Resources of the Late Imperial “Russification”: The Case of the North Caucasus]

Year 2016, , 115 - 145, 30.09.2016

Elena I. Kobakhidze

https://doi.org/10.21488/jocas.28571

Abstract

The problem of relationships between the center and outlying regions of the Russian Empire had always particular acuteness. Both historically determined ethno‐cultural and socio‐political mosaicity of Russia and nature of the Russian statehood defined priorities of governmental national policy, aimed at preserving unity and integrity of the country. An ideological basis for forming the imperial universe was the idea of “Russification”. The article discusses the issues of fulfillment of Russification purposes of the Russian government in the Central Caucasus in administrative, educational and colonizational aspects. It is emphasized that administrative practice in general was oriented to unification of the local social structures and standardization of the variety of forms of self-management. As it follows from the documents, an educational sphere gave patterns of positive motivation for Russification among local population as the very education and its basis – the Russian language – promoted quite successful integration of local societies in other civilization. The resettlement policy also had considerable Russifying potential as the Russian colonists not only changed the regional socio-demographic background, but brought with them a certain “imperial complex”.

Keywords

Russian Empire, Central Caucasus, Russification, unification, administrative practice, education, resettlement policy

Ресурсы позднеимперской «русификации»: опыт Центрального Кавказа [Geç İmparatorluk Döneminde “Ruslaştırma”nın Uygulama Alanları: Merkezi Kafkasya Deneyimi]

Abstract

    Rusya İmparatorluğu’nun merkez ve kenar bölgelerinin ilişkileri her zaman sorunlu bir alan olmuştur. Rusya’nın etnik, kültürel, sosyal ve politik çeşitliliği, Rus devlet yapısının doğasını olduğu kadar, ülkenin birliğini ve bütünlüğünü korumaya yönelik ulusal hükümet politikasının önceliklerini de belirliyordu. “Ruslaştırma” düşüncesi imparatorluk yapısının oluşmasında ideolojik temel olarak hizmet ediyordu. Makalede Rusya hükümetinin Merkezi Kafkasya’da yönetim, eğitim ve kolonizasyon alanlarında Ruslaştırma çabaları ele alınıyor. Yönetim pratiğinin genel olarak yerel toplumsal yapıların merkezileştirilmesine ve bütün toplumsal özyönetim biçimlerinin standart hale getirilmesine yönelik olduğunun altı çiziliyor. Belgeler yerel çevrede Ruslaştırmanın en büyük motivasyona eğitim alanında sahip olduğunu gösteriyor. Çünkü eğitim ve onun temeli olan Rus dili yerel toplulukların başka bir uygarlığa nispeten başarılı şekilde entegre olmasını sağlıyordu. Kolonizasyon politikası da Ruslaştırmada önemli bir potansiyele sahipti. Rus kolonistler sadece bölgenin sosyal ve demografik yapısını değiştirmiyor, aynı zamanda beraberlerinde “imparatorluk kompleksi” denen düşünceyi getiriyorlardı.

Keywords

Rusya İmparatorluğu, Merkezi Kafkasya, Ruslaştırma, tektipleştirme, idari pratik, eğitim, iskan politikası

Ресурсы позднеимперской «русификации»: опыт Центрального Кавказа

Abstract

    Проблема взаимоотношений центра и окраинных регионов Российской империи всегда отличалась особой остротой. Этнокультурная и социально-политическая мозаичность Российского государства, как и природа российской государственности как таковой, определяли приоритеты в правительственной национальной политике, нацеленной на сохранение единства и целостности страны. Идеологическим основанием формирования имперского универсума служила идея «русификации». В статье обсуждаются вопросы реализации русификаторских устремлений правительства на Центральном Кавказе в административном, образовательном и колониза-ционном аспектах. Подчеркивается, что административная практика в целом была ориентирована на унификацию местных общественных структур и стандартизацию всего разнообразия форм общественного самоуправления. Документы свидетельст-вуют, что сфера образования дала образцы позитивной мотивации русификации в местной среде, поскольку именно образование и его база – русский язык – способствовали относительно успешной интеграции местных сообществ в иную цивилизацию. Значительный русифицирующий потенциал имела и переселенческая политика, поскольку русские колонисты не только меняли социально-демографический фон региона, но и несли с собой некий «имперский комплекс». 

Keywords

Российская империя, Центральный Кавказ, русификация, унификация, административная практика, образование, переселенческая политика