Türkiye ile Yunanistan’ın Batı Trakya Politikalarının Karşılaştırmalı Analizi

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 181 - 201, 30.06.2025

Murat Derin

Abstract

Batı Trakya, Türkiye ile Yunanistan arasındaki tarihsel ve diplomatik ilişkilerin önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Lozan Antlaşması’ndan günümüze uzanan süreçte her iki ülkenin Batı Trakya politikaları; uluslararası hukuk, kimlik inşası, azınlık hakları ve güvenlik dinamikleri çerçevesinde şekillenmiştir. Bu çalışma, Türkiye ve Yunanistan’ın Batı Trakya’ya yönelik politikalarının tarihsel gelişimini ve günümüzdeki dönüşümünü, diplomatik yaklaşımlar, uluslararası hukuk normları ve azınlık hakları bağlamında karşılaştırmalı olarak analiz etmektedir. Resmî belgeler, diplomatik söylemler, uluslararası raporlar ve Batı Trakya Türk basını temel alınarak yapılan incelemelerde; Türkiye’nin politikalarının, azınlık haklarını koruma, uluslararası platformlarda bu meseleleri gündeme taşıma ve kültürel kimliği destekleme üzerine inşa edildiği; Yunanistan’ın ise Batı Trakya Türklerini “Yunan Müslümanları” olarak tanımlama eğilimini sürdürdüğü gözlemlenmiştir. Bu farklı yaklaşımlar, iki ülkenin politikalarının tarihsel süreçte birbirini karşılıklı olarak şekillendirdiğini ve günümüzde de bölgesel ve küresel dinamikler doğrultusunda gelişmeye devam ettiğini ortaya koymaktadır. Çalışmanın bulguları, Batı Trakya’daki azınlık meselesinin yalnızca ikili ilişkiler bağlamında değil, aynı zamanda uluslararası hukuk ve insan hakları perspektifinden de ele alınması gerektiğini göstermektedir.

Keywords

Türkiye-Yunanistan İlişkileri, Batı Trakya Türkleri, Azınlık Politikaları, Uluslararası Siyaset

A Comparative Analysis of Türkiye and Greece’s Policies on Western Thrace

Abstract

Western Thrace constitutes a significant dimension of the historical and diplomatic relations between Türkiye and Greece. Since the Treaty of Lausanne, both countries’ policies on Western Thrace have been shaped by the dynamics of international law, identity construction, minority rights, and security concerns. This study comparatively analyzes the historical evolution and contemporary transformation of Türkiye’s and Greece’s policies toward Western Thrace within the frameworks of diplomatic approaches, international legal norms, and minority rights. By examining official documents, diplomatic discourses, international reports, and the Western Thrace Turkish press, the study finds that Türkiye’s policies are primarily structured around protecting minority rights, raising the issue on international platforms, and supporting cultural identity. In contrast, Greece tends to define the Western Thrace Turks as “Greek Muslims,” reflecting a divergent approach. These contrasting positions have historically influenced each other and continue to evolve within the context of regional and global dynamics. The findings suggest that the minority issue in Western Thrace should be addressed not only within the framework of bilateral relations between Türkiye and Greece but also from the broader perspectives of international law and human rights.

Keywords

Türkiye-Greece Relations, Western Thrace, Minority Policies, International Politics

References

• Abdurrahman, S. (2019). Lozan’dan günümüze Batı Trakya azınlık okulları. Türk Tarih Vakfı.
• Ahmet, S. (1990). Dr. Sadık Ahmet’in cezaevi günlükleri: 12 Mart 1990, Pazartesi (Cezaevindeki 46. gün) (Cilt 2).
• Aksu, F. (2021). Türkiye-Yunanistan ilişkilerinde deniz yetki alanı uyuşmazlıkları. Beta Yayınları.
• Allison, G. T., & Nikolaydis, K. (Eds.). (1999). Yunan paradoksu (B. Tanarar, Trans.). Doğan Kitap.
• Ankara Atina hattında diplomatik kriz. (1995, Şubat 15). Batı Trakya’nın Sesi.
• Atina, Türkiye’ye azınlıklar sorununun göç yoluyla çözümünü öneriyor. (1978b, Ağustos 15). Batı Trakya Dergisi, (136).
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi. (2007, Ekim 11). Bekir Ousta ve Diğerleri v. Yunanistan (Başvuru No. 35151/05) https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-216342
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi. (2008a, Mart 27). Tourkiki Enosi Xanthis ve Diğerleri v. Yunanistan (Başvuru No. 26698/05). https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-216111
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi. (2008b, Mart 27). Emin ve Diğerleri v. Yunanistan (Başvuru No. 34144/05). https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-215296
• Aykoç, E. (2009). Türkiye ve Yunanistan’ın azınlık politikaları: İkili ilişkiler, ulusçuluklar ve azınlık hakları ekseninde karşılaştırmalı bir inceleme (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Aykoç, E. (2012). 2000’li yıllarda Türkiye-Yunanistan ilişkileri. In F. Sönmezoğlu, N. Ö. Baklacıoğlu, & Ö. Terzi (Eds.), XXI. yüzyılda Türk dış politikasının analizi (pp. 457-501). Der Yayınları.
• Bahcheli, T. (1990). Greek-Turkish relations since 1955. Routledge.
• Barlas, D. (2010). Atatürk döneminde Türkiye’nin Balkan politikası. In Atatürk dönemi Türk dış politikası (pp. 279-284). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Batı Trakyalı gençler davanıza sahip çıkma zamanı gelmiştir. (1978a, Haziran 15). Batı Trakya Dergisi, (134).
• Borou, C. (2009). The Muslim minority of Western Thrace in Greece: An internal positive or an internal negative ‘Other’? Journal of Muslim Minority Affairs, 29(1), 5-26. https://doi.org/10.1080/13602000902726723
• Cin, T. (2003). Yunanistan’daki Müslüman Türk azınlığın din ve vicdan özgürlüğü (başmüftülük ve müftülükler sorunu). Seçkin Kitabevi.
• Clogg, R. (1997). Modern Yunanistan tarihi (D. Şendil, Trans.). İletişim Yayınları.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yunanistan Başbakanı Miçotakis ile ortak basın toplantısında konuştu. (2024b, Aralık 12). İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-yunanistan-basbakani-micotakis-ile-ortak-basin-toplantisinda-konustu
• Cumhurbaşkanı Erdoğan: Ege'yi barış ve işbirliği denizi haline getirelim istiyoruz. (2024a, Aralık 7). Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-egeyi-baris-ve-isbirligi-denizi-haline-getirelim-istiyoruz/3075855
• Dayıoğlu, A. (2017). Yunanistan ile ilişkiler. In B. Oran (Ed.), Türk dış politikası cilt III: 2001–2012 (pp. 565). İletişim Yayıncılık.
• Derin, M. (2021). Batı Trakya Türklerinin gür sesi: Dostluk Eşitlik ve Barış Partisi. BAKEŞ Yayınları.
• Derin, M. (2022). Türkiye-Yunanistan ilişkilerinde yakınlaşma dönemleri ve Batı Trakya Türkleri üzerine etkileri. In S. Y. Gömeç, F. Göher, & H. H. Şahin (Eds.), Balkanların Bozkurtu Sadık Ahmet’e armağan (pp. 65-86). Berikan Yayınevi.
• Derin, M. (2024). Lozan’dan günümüze Batı Trakya’da Türk sivil toplum kuruluşları ve faaliyetleri. Kriter Yayınevi.
• Erdem, N. (2010). Yunan tarihçiliği gözüyle Anadolu Harekâtı 1919-1923. Derlem Yayınları.
• Erdem, N. (2023, Ocak 3). Megali idea. Atatürk Ansiklopedisi. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/megali-idea/
• Erdoğan, Batı Trakya Türk azınlığının durumunun iyileştirilmesini istedi. (2024c, Aralık 15). Gündem Gazetesi. https://gundemgazetesi.com/news/detayh.php?id=17678
• Eren, E. (2019). Yunan milliyetçiliğinin tarihsel arka planı ve politik yansıma örneği olarak Batı Trakya sorunu. İzmir Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 77-85.
• Gürel, Ş. S. (2018). Tarihsel boyut içinde Türk-Yunan ilişkileri (1821-1993). İmge Kitabevi.
• Gürsel, M. (1977, Ekim 22). Batı Trakya’da bugünkü durum. Milliyet.
• Hale, W. (2000). Turkish foreign policy, 1774-2000. Routledge.
• Hatipoğlu, M. M. (1999). Yunanistan’da etnik gruplar ve azınlıklar. SAEMK.
• Helsinki Watch. (1990). Destroying Ethnic Identity: The Turks of Greece. New York: Helsinki Watch.
• Heraclides, A. (2003). Yunanistan ve “Doğu’dan gelen tehlike” Türkiye: Türk-Yunan ilişkilerinde çıkmazlar ve çözüm yolları (M. Vasilyadis & H. Millas, Trans.). İletişim Yayınları.
• Heraclides, A. (2011). The Greek-Turkish conflict in the Aegean: Imagined enemies. Palgrave Macmillan.
• Hraloğlu, A. (2021). Batı Trakya Müslüman Türk azınlığında inanç hürriyeti ve vakıflar sorunu. In Yunanistan (Batı Trakya), Bulgaristan ve Makedonya Türklerinin eğitim, basın ve dini durumları çalıştay metinleri (pp. 29-30). Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Iliadis, H. (2021). Trakya tehdit altında: Gizli yazışmalar, Türkiye stratejisi, gizli politikalar, azınlık grupları (L. Alatlı, Trans.). Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Iraklidis, A. (2001). I Ellada kai o ex Anatolon kindynos: Adiexoda kai diexodoi. Polis.
• Kamil, İ. (2017). Soğuk Savaş sonrasında Balkan devletleri (1945-1990). In İ. Kamil (Ed.), Soğuk Savaş sonrasında Balkan devletleri (1990–2015) (pp. 77–90). Nobel Yayıncılık.
• Kamil, İ. (2020). Bulgaristan diplomatik belgelerine göre Anadolu ve Trakya’da Millî Mücadele (1919-1922). Nobel Yayınları.
• Kantar, G. (2019). Milliyetçilik anlayışının; Atatürk dönemi Türk yönetim sistemine yansımaları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(3), 2141-2156. https://doi.org/10.15869/itobiad.555434
• Karamanlis de ‘Batı Trakya Türklerden temizlenmeli’ politikasını benimsedi. (1978c, Ağustos 15). Batı Trakya Dergisi, (136).
• Karamanlis’in beceriksizliğini Türkler de taşıyor. (1978d, Aralık 15). Batı Trakya Dergisi, (140).
• Kelağa Ahmet, İ. (2005). Yunanistan’da (Batı Trakya’da) ikidilli eğitim veren azınlık okullarında Türkçe ve Yunanca öğrenim gören öğrencilerin okuduğunu anlama ve yazılı anlatım becerilerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kelağa Ahmet, İ. (2014). Batı Trakya'da ikidilli azınlık eğitiminde kapanan bir sayfa: Selanik Özel Pedagoji Akademisi (SÖPA). In C. Eraslan, C. Bayram, N. Erdem, & P. Hayrullah (Eds.), Dünden bugüne Batı Trakya: Uluslararası Sempozyumu bildiriler (pp. 185-206). İ.Ü. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Türk Ocağı İstanbul Şubesi Yayınları.
• Keridis, D. (2001). Earthquake diplomacy: Turkey and Greece after the 1999 disaster. Hellenic Foundation for European & Foreign Policy.
• Ker-Lindsay, J. (2011). The Cyprus problem: What everyone needs to know. Oxford University Press.
• Kirişçi, K. (2001). Turkey and the EU: Domestic politics, economic integration and international dynamics. Routledge.
• Kitsikis, D. (1963). Yunan propagandası. Meydan Neşriyat.
• Kocabaş, S. (1988). Tarihte ve günümüzde Türk-Yunan mücadelesi. Vatan Yayınları.
• Oran, B. (1991). Türk-Yunan ilişkilerinde Batı Trakya sorunu. Bilgi Yayınevi.
• Öksüz, H. (2006). Batı Trakya Türkleri. Karam Yayıncılık.
• Özcan, D. (2019). Türkiye-Yunanistan ilişkilerinin Batı Trakya Müslüman-Türk ve Türkiye Ortodoks-Rum azınlığına yansımaları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Özkan, A. (2017). Türkiye-Yunanistan ilişkileri. In P. Yürür & A. Özkan (Eds.), Soğuk Savaş sonrası Türkiye’nin Balkanlar siyaseti (pp. 317-375). Detay Yayıncılık.
• Özlem, K. (2015). Türkiye’nin Balkan Türkleri politikasının analizi (1991-2014) (Yayımlanmamış doktora tezi). Trakya Üniversitesi, YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Özsüer, E. (2018). Türkokratia: Avrupa’da Türk imajı. Kronik Kitap.
• Özsüer, E. (2022). İki yüzüncü yılında Türk-Yunan ilişkilerini yeniden düşünmek. In E. Özsüer (Ed.), Tarih ve uluslararası ilişkiler perspektifinden Türk-Yunan ilişkileri 1821–2021 (pp. 4–17). Boyut Yayıncılık.
• Paçaman, H. (1999). Batı Trakya bu. Hakka Davet Yayınları.
• Pallis, A. A. (1995). Yunanlıların Anadolu macerası 1915–1922 (O. Azizoğlu, Trans., 2. basım). Yapı Kredi Yayınları.
• Pazarcı, H. (2015). Türk dış politikasının başlıca sorunları. Turhan Kitapevi.
• Rahmi Ali'nin kaleminden ‘29 Ocak olayı’: Türk’üz daha ölmedik. (2025, Şubat 9). Millet Gazetesi. https://www.milletgazetesi.gr/tarih/rahmi-alinin-kaleminden-29-ocak-olayi-turkuz-daha-olmedik
• Sönmezoğlu, F. (2005). İki savaş sırası ve arasında Türk dış politikası 1914-1945. Der Yayınları.
• Toraman, S. A. (2021). 1936’dan günümüze Batı Trakya Türk Öğretmenler Birliği ve Batı Trakya azınlık eğitimi. In Yunanistan (Batı Trakya), Bulgaristan ve Makedonya Türklerinin eğitim, basın ve dini durumları çalıştay metinleri (p. 11). Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Türkoğlu, S. (1980, Ocak 15). Yunan Parlamentosu’nda konuşma yapan Karamanlis’e zaruri cevap. Batı Trakya Dergisi, (153).
• Yıldız, S. (1980, Haziran 15). Tüm parlamenterlerimize açık mektup. Batı Trakya Dergisi, (158).
• YTB Başkan Yardımcısı Abdulhadi Turus’un Yunanistan’a girişine izin verilmedi. (2024, Aralık 25). Ülkü Gazetesi. https://www.ulkugazetesi.net/2022/07/15/ytb-baskan-yardimcisi-abdulhadi-turusun-yunanistana-girisine-izin-verilmedi