Cevri Kalfa ve Mektebi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 331 - 347, 27.10.2019

Nurbike Ceylan

Öz

Tarih
boyunca Osmanlı Devleti’nde, Türk kadınlarımız ya bir olayla ya yazdıkları
eserlerle ya da bıraktıkları vakıflarla anılmıştır. Kültür tarihimizde, kadın
vakıflar arasında Cevri Kalfa Mektebinin de önemli yeri bulunmaktadır. Cevri
Kalfa 1808 yılındaki Yeniçeri isyanında, yeniçerilere karşı şehzade II.
Mahmud’u ölümden kurtaran bir cariyedir. II. Mahmud hayatını kurtaran Cevri
Kalfa adına 1819-1820 yıllarında bir mektep inşa ettirmiştir. Bu mektep,
Sultanahmet’te, Divanyolu caddesi üzerinde, Alman çeşmesinin karşısında bulunmaktadır.
Bu çalışmamın amacı; Sultanahmet meydanında her gün önünden geçtiğimiz,
günümüzdeki adıyla Türk Edebiyat Vakfı’nın, geçmişte mektep olarak nasıl
hizmetler verdiğini Türk toplumuna tanıtmaktır. 

Anahtar Kelimeler

Cevri Kalfa, Mektep, Eğitim, II. Mahmud

Kaynakça

• Ahmet, C. (1309). Cevdet Paşa Tarihi, 8.Cilt, İstanbul.
• Aksoy, Ö. (1968). Osmanlı Devri İstanbul Sıbyân Mektepleri Üzerine Bir İnceleme, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası
• Cunbur, M. (1985). “Cevri Kalfa Ve Hayratı”, Türk Edebiyatı Aylık Fikir Ve Sanat Dergisi,85.
• Çolak, Orhan M. (2009). “Sultan II. Mahmud’un Hazinedar Ustası Cevri Kalfa ve Vakıfları” Hidayet Yavuz Nuhoğlu Armağanı, İstanbul: Pamuk Yayıncılık
• Ergin, O. (1977). Türkiye Maarif Tarihi, C. 1, İstanbul.
• Eyice, S. (1993).” Cevri Kalfa Mektebi maddesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedi, C.7, İstanbul.
• Gövsa, İbrahim A. (1946). Türk Meşhurları Ansiklopedisi, Yedigün Neşriyat.
• Güzel, Hasan C. (2002). Türkler Ansiklopedisi, C.15, Yeni Türkiye Yayınları
• Kara, İ ve Birinci A. (2005). Bir Eğitim Tasavvuru Olarak Mahalle/ Sıbyan Mektepleri Hatıralar Yorumlar Tetkikler, İstanbul: Dergâh Yayınlar.
• Keçeci, Songül K. (2011). Harem’den Mektebe, İstanbul: Yitik Hazine Yayınları.
• Koçu, Reşat E. (1965), “Cevri Kalfa”, İslam Ansiklopedisi, 7.Cilt, İstanbul: İstanbul Ansiklopedisi Ve Neşriyat
• Konuk, N. (2013). Yanya Hamidiye Kız Rüşdiyesi, Ankara
• Kurnaz, Ş. (2013). Osmanlı Kadının Yükselişi, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Nirven, S. (1985). “Cevri Kalfa Suyu”. İstanbul Ansiklopedisi. (VII). İstanbul: İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat.
• Ünal, U. (2015), II. Meşrutiyet Öncesi Osmanlı Rüşdiyeleri (1897-1907), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), MF. MKT,901.62.5
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), MF. MKT, 1031.27.2
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), HAT, 1487.4.1
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), EV 8680
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), EV 889, v.8a
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA); EV 8897, v.13b
• Sabah Gazetesi (1895,2 Eylül)