Watson İnsan Bakım Modelinin Palyatif Bakım Hasta Yakınlarının Stres Düzeyi ve Bakım Yükünde Kullanımı

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 64 - 71, 30.05.2025

Gamze Durmuş , Fatma Nevin Şişman

Öz

Palyatif bakım, yaşamı tehdit eden hastalıklarla mücadele eden bireylerin ve ailelerinin yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen bütüncül bir yaklaşımdır. Watson'ın İnsan Bakım Modeli’nin (İBM) kullanılması bu bütüncül yaklaşımın uygulanmasında hasta ve yakınlarının akıl-beden-ruh ekseninde iyileşmesine katkıda bulunur. Yazarlar tarafından geliştirilen Dr. Jean Watson’ın öneri ve onayı doğrultusunda hazırlanan Watson İBM temelli stresle başa çıkma programının, palyatif bakımda hasta yakınlarının stresle baş etme becerilerini geliştirmeyi ve hasta bakımı sırasında karşılaştıkları yükü azaltmayı amaçlayan dört oturumluk bir programdır. Bu makalenin amacı; Watson İnsan Bakım Modeli’nin, bakım verenlerin uygulamalarında nasıl kullanılabileceği hakkında bir yol haritası sunmak ve sağlık profesyonellerinin bakım verenlerin psikolojisi konusunda farkındalık kazanmalarını sağlamaktır. Sonuç olarak; Watson İBM temelli uygulamaların, hasta yakınlarının fiziksel ve psikolojik sağlıklarını desteklemek için önemli olduğu vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Palyatif Bakım , Watson İnsan Bakım Modeli , Stresle Baş Etme , Bakım Yükü

Use of Watson Human Care Model on Stress Levels and Care Burden of Palliative Care Patient Relatives

Öz

Palliative care is a holistic approach that aims to improve the quality of life of individuals and their families struggling with life-threatening illnesses. The use of Watson's Human Caring Model (HCM) contributes to the healing of patients and their relatives in the mind-body-spirit axis in the application of this holistic approach. The Watson HCM-based stress coping program, developed by the authors with the suggestion and approval of Dr. Jean Watson, is a four-session program that aims to develop the stress coping skills of patients' relatives in palliative care and to reduce the burden they face during patient care. The purpose of this article is to provide a roadmap on how the Watson Human Caring Model can be used in caregiver practices and to ensure that health professionals gain awareness of the psychology of caregivers. As a result; It is emphasized that Watson HCM-based applications are important for supporting the physical and psychological health of patients' relatives.

Anahtar Kelimeler

Palliative Care , Watson's Theory of Human Caring , Coping with Stress , Care Burden

Kaynakça

• [1] Adelman, R.D., Tmanova, L., Delgado, D., Dion, S., Lachs, M.S. (2014). Caregiver burden: A clinical review. Journal of American Medical Assocation, 311(10), 1052-1059.
• [2] Adib-Hajbaghery, M., Bolandianbafghi, S., & Nabizadehgharghozar, Z. (2020). Implementation of Watson’s theory in a patient with breast cancer: a case study. Advances in Nursing & Midwifery, 29(1), 1-7.
• [3] Aghaei, M. H., Vanaki, Z., & Mohammadi, E. (2020). Watson’s human caring theory-based palliative care: a discussion paper. International Journal of Cancer Management, 13(6).
• [4] Arslan-Özkan, İ., & Okumuş, H. (2012). Bakım Ve İyileşmenin Kesiştiği Bir Model: Watson’ın İnsan Bakım Modeli. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 14(2), 61-72.
• [5] Bilgin, A, Özdemir, L. and Öksüzoğlu, O. B. (2022). ‘‘Examination of Family Caregivers of Advanced Cancer Patients Within the Scope of the Cancer Family Caregiving Experience Model: An Embedded Mixed-Methods Design’’. European Journal of Cancer Care, 31 (6), e13659. https://doi.org/10.1111/ ecc.13659
• [6] Blasdell, N. D. (2017). The meaning of caring in nursing practice. Int J Nurs Clin Pract, 4(238), 2.
• [7] Chiao, C. Y., Wu, H. S., & Hsiao, C. Y. (2015). Caregiver burden for informal caregivers of patients with dementia: A systematic review. International nursing review, 62(3), 340-350.
• [8] Costello, M. (2018). Watson’s Caritas Processes® as a framework for spiritual end of life care for oncology patients. International Journal of Caring Sciences, 11(2), 639-644.
• [9] Dağcan, N., & Arslan, G. G. (2022). Covid-19 Geçirmiş, Açık Kalp Cerrahisi Uygulanan Hastanın Watson İnsan Bakım Modeli’ne Göre Hemşirelik Yaklaşımı: Olgu Sunumu. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 38(2), 154-164.
• [10] Devi, B., Pradhan, M. S., Giri, M. D., & Lepcha, M. N. (2022). Watson’s Theory of Caring in Nursing Education: Challenges To İntegrate İnto Nursing Practice. Journal Of Positive School Psychology, 1464-1471.
• [11] Dias, T. K. C., Reichert, A. P. D. S., Evangelista, C. B., Batista, P. S. D. S., Buck, E. C. D. S., & França, J. R. F. D. S. (2023). Nurses assistance to children in palliative care: a study in the light of Jean Watson’s theory. Escola Anna Nery, 27, e20210512.
• [12] Evangelista, C. B., Lopes, M. E. L., Costa, S. F. G. D., Batista, P. S. D. S., Duarte, M. C. S., Morais, G. S. D. N., ... & Gomes, B. D. M. R. (2021). Nurses’ performance in palliative care: spiritual care in the light of Theory of Human Caring. Revista brasileira de enfermagem, 75(01), e20210029.