Main Macroeconomic And Sectoral Effects of Coronavirus Disease in Turkey

Year 2022, Volume: 3 Issue: 2, 169 - 194, 26.12.2022

Mustafa Akal Ecem Bayram

Abstract

This study aims to reveal the main macroeconomic and sectoral effects of Covid-19 on the Turkish economy. Covid-19 created a shock effect on health sector in Turkey, causing more than an hundred thousand deaths; It left damage to people who survived the disease. It had a shock effect on the economy; the economic growth contracted by 9% in the second quarter of 2020. In 2020, the inflation trended upwards and realized as 14.6%, the inflation difference between the targeted inflation and the realized inflation in 2021 exceeded 30%, and the increasing inflation negatively affected the purchasing power of wage earners. Despite the restrictions and measures taken to maintain employment and workforce, the employment rate was 42.8%, the lowest level of the last 11 years, and the unemployment rate was close to 12%. The change in the ratio of exports to imports decreased by 9 points in 2020 compared with 2019, but the country's proximity to the European market turned into an advantage and increased by 5.8 points in 2021.
Sectorally, there was a 2.2% shrinkage in agricultural sector production in 2021, agricultural production costs increased a lot as of 2022, and D-PPI food inflation was 127.88% as of May 2022 according to TURKSTAT. There was no contraction in the industrial sector, but the production of transportation vehicles contracted by 19.1% in 2022. With the effect of the pandemic, the mining and quarrying sector production index decreased by 1.7% in 2020 compared to the previous year, and the coal and lignite production index decreased by 19.8%. The growth rate of the services sector decreased by 0.5% in 2020, and its share in employment decreased by 1.2 points from 2019 to 2021. Although the pandemic does not seem to have a serious impact on education expenditures and the number of people employed in education due to the compulsory nature of education, the transition to distance education has reduced the quality of education. The pandemic has affected the tourism sector the most. In 2020, tourism income decreased by 65.1% compared to 2019 and became 12.1 billion dollars, and in 2021 it decreased by 60% to 24.5 billion dollars. The health sector was caught unprepared for Covid-19. Budget plans calculated every year have been unpredictable in 2020 due to the pandemic, and difficulties have been experienced in obtaining expense items. The Covid-19 outbreak has increased the demand for health services in Turkey, as in other countries. Total health expenditures increased by 24.3% in 2020 compared to 2019 and reached 249,932 million TL, and the ratio of total health expenditures to GDP increased by 0.3 points and became 5%.

Keywords

Covid-19, macroeconomics, sectors, effects, Turkish economy

Koronavirüs Hastalığının Türkiye’de Temel Makroekonomik ve Sektörel Etkileri

Abstract

Bu çalışma Covid-19’un Türkiye ekonomisine temel makroekonomik ve sektörel etkilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Covid-19 Türkiye’de sağlık sektöründe şok etkisi yaratmış, yüz bini aşkın ölüme yol açmış; hastalığı atlatan kişilerde hasarlar bırakmıştır. Ekonomide şok etkisi yaratmış; ekonomik büyüme 2020’nin 2.çeyreğinde %9 daralmıştır. 2020 yılında enflasyon yukarı yönlü eğilime geçerek %14,6 oranında gerçekleşmiş, 2021’de hedeflenen enflasyon ile gerçekleşen enflasyon farkı %30’ların üzerine çıkmış, artan enflasyon ücretlilerin alım gücünü olumsuz etkilemiştir. İstihdamı ve işgücünü korumak için uygulamaya koyulan kısıtlama ve tedbirlere rağmen istihdam oranı %42,8 olarak son 11 yılın en düşük seviyesinde, işsizlik oranı ise %12’ye yakın gerçekleşmiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2020’de bir önceki yıla göre 9 puan gerilemiştir fakat ülkenin Avrupa pazarına yakınlığı bir avantaja dönüşerek 2021’de 5,8 puan yükselmiştir.
Sektörel olarak, tarım sektörü üretiminde 2021’de %2,2 daralma olmuş, 2022 itibariyle tarımsal üretim maliyetleri çok artmış, TÜİK’e göre 2022 Mayıs ayı itibariyle de Yİ-ÜFE gıda enflasyonu %127,88 olmuştur. Sanayi sektöründe daralma görülmemiş, ancak 2022’de ulaşım araçları imalatı %19,1 daralmıştır. Pandeminin etkisiyle 2020 yılında madencilik ve taşocakçılığı sektörü üretim endeksi bir önceki yıla göre %1,7 azalmış, kömür ve linyit üretim endeksi %19,8 düşmüştür. Hizmetler sektörü büyüme oranı 2020’de % -0,5, istidamdaki payı da 2019’dan 2021’e 1,2 puan gerilemiştir. Pandeminin eğitimin zorunlu olmasından dolayı eğitim harcamalarında ve eğitimde istihdam edilen sayılarında etkisi ciddi olarak gözükmese de, uzaktan eğitime geçiş eğitimde kaliteyi düşürmüştür. Pandemi en çok turizm sektörünü etkilemiştir. 2020 yılında turizm geliri 2019’a göre %65,1 azalarak 12,1 milyar dolar, 2021’de ise %60 azalarak 24,5 milyar dolar olmuştur. Sağlık sektörü Covid-19’a hazırlıksız yakalanmıştır. Her yıl hesaplanan bütçe planları 2020 yılında pandemiden dolayı öngörülemez olmuş, gider kalemleri temininde zorluklar yaşanmıştır. Covid-19 salgını diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de sağlık hizmetleri talebini artırmıştır. Toplam sağlık harcamaları 2020 yılında 2019’a göre %24,3 artarak 249,932 milyon TL’ye yükselmiş, toplam sağlık harcamalarının GSYH’ye oranı 0,3 puan artarak %5 olmuştur.

Keywords

Covid-19, makroekonomi, sektörler, etkiler, Türkiye ekonomisi

References

• Acar, Y. (2020). Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgını ve Turizm Faaliyetlerine Etkisi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1): 7-21. DOI: 10.32572/guntad.703410.
• Akder, A.H.; Çakmak, E. H; Sürmeli, B., Veziroğlu, S. (2020). Piyasa Yapısı, Aracılık Faaliyetleri ve Tarımsal Örgütlenme. Yayın No: TÜSİAD-T/2020-03/614. TÜSİAD. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022.
• Buruk, K., & Özlü, T. (2020). New Coronavirus: SARS-CoV-2. Mucosa, 3(1):1-4. DOI: 10.33204/mucosa.706906.
• Cartwright, M. (2020, Mart 28). Veba (Kara Ölüm) [Black Death]. (Gorgon Dergisi, Çev. Ansı Ersoy).World History Encyclopedia. https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-17097/veba-kara-olum/, Erişim tarihi: 23 Haziran 2022.
• Çolak, K. (2011). Tuna Gazetesi Perspektifinden Tuna Vilayeti’ndeki 1873 Tarihli Kolera Salgını. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 25: 71-88. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61802/924482, Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
• Gaffeo, E. (2003). The Economics of HIV/AIDS: A Survey. Development Policy 21(1): 27-49.
• Garrett, T. A. (2007). Economic effects of the 1918 influenza pandemic: Implications for a Modern-day Pandemic. Federal Reserve Bank of St. Louis, 1-25. https://www.stlouisfed.org/-/media/project/frbstl/stlouisfed/files/pdfs/community-development/research-reports/pandemic_flu_report.pdf, Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
• Gössling, S., Scott, D., & Hall, C. M. (2020). Pandemics, Tourism and Global Change: A Rapid Rssessment of COVID-19. Journal of Sustainable Tourism 29(1): 1-20. DOI:10.1080/09669582.2020.1758708.
• İklim Haber (13.9.2021) Pandemi Kömür Üretimine Darbe Vurdu (13.9.2021). https://www.iklimhaber.org/pandemi-komur-uretimine-darbe-vurdu/ Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. Kaan, E. O. (2020). Salgın Hastalık Döneminde Alınan Tedbirlerin Fıkhî Analizi. Kocaeli İlahiyat Dergisi 4(1): 5-24.
• Yıldırım, K, Kahraman, D., &Taşdemir, M. (2013). Makro Ekonomi, 11. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• KPMG (2021). Madencilik Sektöründeki Risk ve Fırsatlar. Küresel Görünüm 2021. https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/tr/pdf/2021/05/madencilik-sektorundeki-risk-firsatlar-2021.pdf, Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
• Pamuk, Ş. (2020). Tarihte Küresel Salgınlar ve İktisadi Etkileri (ss:33-50), Salgın Ekonomisi (Ed: Ö. F. Çolak), Ankara: Efil Yayınevi.
• Sertkaya, B. ve Baş, S. (2021). COVID-19 Salgınının Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri: Riskler ve Olası. Senaryolar. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 11 (21): 147-167 . DOI: 10.53092/duiibfd.911378.
• Suntur, B. M., Kaya, H., & Kuşçu, F. (2018). Bir Mevsimsel İnfluenza Epidemisi Deneyimi. Ege Tıp Dergisi 57(1): 46-50. https://doi.org/10.19161/etd.414458.
• Şahin, O. N. (2022). Covid-19’un Ekonomik ve Finansal Etkileri: Finansal Raporlara İlişkin Öneriler. Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi 4(1): 62-89.
• Şanlı, K. (2010). İnfluenza Virüsü ve Domuz Gribi. JOPP Dergisi, 2(1): 4-12.
• TCMB Veri Tabanı. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/ Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Fiyat+Istikrari+ve+Enflasyon/Enflasyonun+Hedefleri.
• Tekin, A. (2021). Tarihten Günümüze Epidemiler, Pandemiler ve Ekonomik Sonuçları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40: 330-355.
• TOBB (2020). Türkiye Madencilik Sektörü ve Gelişim Raporu. TOBB Yayın No :2021/25. https://enerji.gov.tr//Media/Dizin/TKDB/tr/Belgeler/TMSGR2020.pdf, Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.
• Turna, N. (2011). İstanbul’un Veba İmtihanı: 1811-1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum ve Ekonomi, Studies of Ottoman domain, 1(1):1-36. DOI:10.19039/sotod.2011114133.
• Tursab Veri Tabanı: https://www.tursab.org.tr/e-dergi?pdf=/assets/assets/uploads/turizm-istatistik/tursab-istatistik-ocak-nisan-2022.pdf.
• TÜİK Veri Tabanı. https://data.tuik.gov.tr.
• Türk, A., Bingül, B. A., & Ak, R. (2020). Tarihsel Süreçte Yaşanan Pandemilerin Ekonomik ve Sosyal Etkileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı 614-615. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1194024, Erişim tarihi: 23 Nisan 2022.
• Türkiye Taşkömürü Kurumu (2022). 2021 Taşkömürü Sektör Raporu. http://taskomuru.net/tr/whiseezu/2022/05/2021yilisektor.pdf. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.
• WHO (2020, Mayıs 12). HIV/AIDS. World Health Organization: https://www.who.int/, Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
• Worldometers (2022, Haziran 22). Covid-19 Vaka, Ölü Sayıları. Worldometers: https://www.worldometers.info/coronavirus, Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
• Yıldırım, N. (2012). Osmanlı Devletinde Gıda Kontrolüne Bakış. 14. Yüzyıldan Cumhuriyet'e Hastalıklar-Hastaneler-Kurumlar Sağlık Tarihi Yazıları I: 54-69.
• Yıldırım, N., Ertin, H. (2020). 1893-1895 İstanbul Kolera Salgınında Avrupalı Uzmanlar ve Osmanlı Devleti’nde Sağlık Modernizasyonuna Katkıları. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, Cilt 25, Özel Sayı 1: 85-110. DOI: 10.21673/anadoluklin.716142.