Müfide Ferit’e Özgü Feminizm

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 140 - 159, 15.03.2019

Sevim Karabela Şermet

Öz

Türk edebiyatında milliyetçi/feminist çizgide eserler veren Müfide Ferit verdiği eserler dışında siyasi, edebî, tarihî bir isim olarak da önemlidir. Millî Mücadele döneminde kalemi ile etkin bir figür olması onu aydın bir Türk kadını olarak ön plana çıkarır. Türk kültüründe ve Türk edebiyatında milliyetçi/feminist bir isim olarak belirginleşen Müfide Ferit’in feminizmi ve milliyetçiliği bir yönüyle hümanizme yaslanır. Bunun sebebi Müfide Ferit’in yerel kültürünü dünya kültürünün renklendirmesi ve zenginleştirmesidir. Çocukluk yıllarında babası hürriyet yanlısı seryaver Şevket Bey, eşi ünlü siyaset adamı Ahmet Ferit ve eniştesi ünlü Türk düşün adamı Yusuf Akçura, Müfide Ferit’in etkisi altında kaldığı ve öykündüğü isimlerdir. Özellikle II. Meşrutiyet ve Millî Mücadele dönemlerinde aktif yazın yaşamı sürmesi ve günün şartları ile ilişkili olarak milliyetçi kimliği baskındır. Ancak Müfide Ferit’in esin kaynakları salt yerel kaynaklardan oluşmaz. Farklı iklimlerden değişik esinler alarak kendini geliştiren Müfide Ferit’in dünyasında çocukluğundan beri olması muhtemel ırk sevicilik insan seviciliğe dönüşür. Bu yönü ile Müfide Ferit, imajlaşmış üslubundan çok da ödün vermeksizin hümanizme yönelen isimlerdendir. Ötekileştiren bir söylemi reddeden Müfide Ferit tüm dünya kadınlarını ilgi alanına alan Soroptimist topluluğunun Türkiye’deki kurucusudur. Bu çalışmada, Müfide Ferit’in düşün ürünü metinlerindeki verilerden hareketle dönemi üzerinde etkisi tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Müfide Ferit, Millî Edebiyat

Kaynakça

• Aydemir, Ş. S. (1967). Suyu Arayan Adam. İstanbul: Remzi Kitabevi. Aydın, M. (2000). “Bir Hıristiyan Kurtuluş Teolojisinden Dinlerin Bir Kurtuluş Teolojisine Doğru”. Divan 2000/2, s.133-150. Balcı, H. (1997). “Müfide Ferit Tek ve Feminizm Üzerine Bir Konferans” Toplumsal Tarih, S.46, Ekim 1997. Belge, M. (2009). Sanat ve Edebiyat Yazıları. İstanbul: İletişim Yayınları. Bulut, M. (2005). “Bayan Ferit-Bey’in (Müfide Ferit Tek) Paris’te vermiş olduğu konferansın Fransızca’dan Türkçe’ye Çevrilmiş Tam Metni”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt/ Volume: IV Sayı / Issue: 11 Yıl: 2005, s. (249-269) Çetin, N. (2018). “Müfide Ferit Tek’in Pervaneler Romanına Divan Edebiyatına ve İslam Kültürüne Ait Kavramların Simgeselliğinde Bir Yaklaşım”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 22, 1 (2018) s. 26-41. Demircioğlu, C. (1998). Müfide Ferit Tek ve Romanlarındaki Milliyetçilik. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dirvana, N. (1972). “Önsöz”, Türk Soroptimisti. In Memoriam Müfide Ferit Tek Özel Sayı, İstanbul: Çeltüt Matbaacılık Kollektif Şirketi. Ertop, K. (2004). “Suyu Arayan Şevket Süreyya Aydemir”, Bütün Dünya, s.41-44 (https://core.ac.uk/download/pdf/38326108.pdf) Esin, E. (1972). “Annem Muharrir Müfide Ferit Tek”. Türk Soroptimisti. In Memoriam Müfide Ferit Tek Özel Sayı, İstanbul: Çeltüt Matbaacılık Koll. Şti. Fındıkoğlu, E. (1982). “Dünün Bugünün ve Yarının Soroptimist’i” Soroptimist Dünyası, Yıl 3, Sayı 5, Kasım 1982. Harman, Ö. F. (2001). “Kadın”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), C. XXIV, 85-86. Harman, Ö. F. (2013). “Yahudilik” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul, C. XLIII, s. 201-207. Kaplan, M., Enginün, İ., Emil, B., Birinci, N., Uçman, A. (1992). Devrin Yazarlarının Kalemiyle Millî Mücadele ve Gazi Mustafa Kemal I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Kerestecioğlu, İ. Ö. (2014). Feminizmin Milliyetçilikle İmtihanı, Heinrich Böll Stiftung, 28. (https://tr.boell.org/tr/2014/06/16/feminizmin-miliyetcilikle-imtihani) Kul, E. (2015). “Modern Türk Şiirinde Savaş Karşıtlığı, Akademik Bakış Dergisi” Sayı: 48, Mart – Nisan 2015. Kurnaz, Ş. (1996). “Millî Mücadele’de Türk Kadını”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi Cilt: XII / Mart 1996 / Sayı: 34, s.257-268. Lohânizâde Mustafa Nureddin (1340/1924). Gaziantep Müdafaası. İstanbul Moralı, N. (1972). “Claude Farrare’nin Bir Hatırası”, Türk Soroptimisti. In Memoriam Müfide Ferit Tek Özel Sayı, İstanbul: Çeltüt Matbaacılık Kollektif Şirketi. Özcan, H. ve ER, A. (2012). “Türk Ulusal Hareketi (Bayan Ferit-Bey’in Konferans Metni) Müfide Ferit Tek” (Çeviren: Ayten Er, Hidayet Özcan), Gazi Akademik Bakış, Cilt 6, Sayı 11 (2012), s.293-312 Özer, S. (2013). “Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkı Verilmesinin Türk Kamuoyundaki Yankıları”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2013, s.131-168 Sancar, S. (2014). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar. İstanbul: İletişim Yayınları. Sertel, S. Z. (1335) “Hanımlar Darülfunun’da Erkeklerle Aynı Dershanede Ders Yapmalı mı Yapmamalı mı?” Büyük Mecmua, Sayı 6, 24 Nisan 1335/1919 Spies, O. (1933). Die unverzeihliche Sünde (Affolunmayan Günah): ein Roman aus der Zeit der Turkischen Nationalen Erhebung. Krefeld: Gustav Hohns Verlag. Tek, M. F. (1335/1919). “Feminizm”. Türk Kadını Mecmuası, Yıl 1, Cilt 1, Sayı 20, 17 Nisan 1335/1919, s.305-308 Tek, M. F. (1335/1919). “Feminizm”. Türk Kadını Mecmuası, Yıl 1, Cilt 1, Sayı 21, 8 Mayıs 1335/1919, s.323-326 Tek, M. F. (1335). “Hanımlar Darülfunun’da Erkeklerle Aynı Dershanede Ders Yapmalı mı Yapmamalı mı?” Büyük Mecmua, Sayı 6, 24 Nisan 1335/1919 Tek, M. F. (1340). “Aydemir Müellifesi Müfide Ferit Hanımefendi ile Mülakat” (Osman Nuri), Firuze, 29 Eylül 1340, S. 3, s.4-5 ? (1972). “Müfide Ferit Tek Hanımefendi ve Gaziantep”, Türk Soroptimisti. In Memoriam Müfide Ferit Tek Özel Sayı, İstanbul: Çeltüt Matbaacılık Koll. Şti., s.30-31 Tek, M. F. (1972). “Hayat Hikâyem”, Türk Soroptimisti. In Memoriam Müfide Ferit Tek Özel Sayı, İstanbul: Çeltüt Matbaacılık Koll. Şti. Toros, T. Farrare Claude, İstanbul'da Müfide Hanım ve Ferid Bey Efendilere (Taha Toros Arşivi, Dosya No: 76) http://hdl.handle.net/11498/30855 Toros, T. (1995). “Bir Kara Gün Dostu Claude Farrare”. SkyLife 1995 Ocak Sayısı, s.58-66 Toros, T. (2002). “80 yıl Önce Paris'te Alkışlanan İki Türk Kadını Kontes Nuriye ile Müfide Ferit”. SkyLife 2002 Ağustos Sayısı, s.120-124 Uğurcan, S. “Tarih İle Edebiyat Arasında Şevket Süreyya Aydemir’in Kitaplarında Bütünlük”. (www.ayk.gov.tr) Sınar Uğurlu, A. (2014). “Hakimiyet i Milliye Sayfalarından İşgal Altındaki Antep”. Uludağ Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 16, Sayı: 27, 2014/2, s.307-315 Topaloğlu, Y. (2011). “Pervaneler Romanının Yapısı ve Anlamı Üzerine” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 Summer 2011, p. 1211-1228 Türk Kadını, 20 Mart 1335/1919, S.19, s. 304 www.academia.edu/19179394 https://incil.info/arama/Vaiz+7:26