GUSTAVO GUTIÉRREZ, THE PIONEER OF LIBERATION THEOLOGY AND HIS METHODOLOGY

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 37 - 60, 03.07.2025

Alparslan Emin Öztürk , Süleyman Turan

https://doi.org/10.24013/jomelips.1285244

Abstract

By synthesizing the local religious experiences of impoverished communities in Latin America with the reformist orientation of the Second Vatican Council—particularly its endeavor to open Christian theology to diverse cultures and belief systems—Liberation Theology instigated a profound paradigm shift within contemporary Christianity. By employing methodological tools derived from the social sciences and incorporating controversial sociological frameworks such as Marxist analysis, this theological movement deliberately departed from traditional Christian orthodoxy. Similar to the Protestant Reformation, it forged a novel trajectory within Christian thought and exerted a transformative influence upon other religious and theological traditions. Furthermore, in the context of the post-colonial era, wherein formerly colonized regions have exhibited remarkable religious, political, social, and economic dynamism, it has become imperative to scrutinize the intellectual currents that have contributed to their evolution. Accordingly, Liberation Theology emerges as a theological phenomenon of critical significance, whose influence upon the Third World necessitates careful scholarly attention within the field of contemporary theological studies. In accordance with the foregoing considerations, this study undertakes an examination of Gustavo Gutiérrez—the principal architect of Liberation Theology, which originated in Latin America during the 1960s and attained particular prominence within the nations of the so-called Third World—and his theological contributions. The first section investigates Gutiérrez’s life and his conceptualization of the notion of "liberation," while the second section analyzes his theological methodology and the foundational tenets of Liberation Theology.

Keywords

Theology, Liberation Theology, Poverty, Methodology, Gustavo Gutiérrez, Gustavo Gutiérrez, Gustavo Gutiérrez, Gustavo Gutiérrez, Histort of Religions

Supporting Institution

Scientific Research Projects Coordination of Recep Tayyip Erdoğan University

Project Number

SDK – 2019 - 1044

ÖZGÜRLÜK TEOLOJİSİ’NİN ÖNCÜSÜ GUSTAVO GUTİÉRREZ VE METODOLOJİSİ

Abstract

Özgürlük Teolojisi, Latin Amerika’daki yoksul kitlelerin yerel dinî deneyimlerini, İkinci Vatikan Konsili’nin Hıristiyan teolojisini farklı kültür ve inançlara açma yönündeki reformist eğilimleriyle birleştirerek, çağdaş Hristiyanlık içerisinde köklü bir paradigma değişimine zemin hazırlamıştır. Sosyal bilimlerin yöntemlerinden ve Marksist analiz gibi dönemin tartışmalı sosyolojik araçlarından yararlanarak geleneksel Hıristiyan teolojisinden ayrılan bu yaklaşım, Protestan Reformu’nda olduğu gibi, Hıristiyanlık düşüncesinde yeni bir açılım yapmış; aynı zamanda diğer dinî ve teolojik yapılar üzerinde de belirgin etkiler bırakmıştır. Öte yandan, sömürgecilik sonrası dönemde dikkat çekici bir dinî, siyasî, sosyal ve ekonomik dinamizm kazanan bölgelerin anlaşılabilmesi için, bu bölgeleri etkileyen düşünsel akımların da analiz edilmesi zorunlu hâle gelmiştir. Bu bağlamda Özgürlük Teolojisi, Üçüncü Dünya üzerindeki etkileri dolayısıyla, modern teoloji araştırmaları açısından ihmal edilemeyecek bir önem arz etmektedir. Konunun önemine binaen bu çalışma, 1960’lı yıllarda Latin Amerika’da ortaya çıkan ve özellikle Üçüncü Dünya ülkelerinde etkili olan Özgürlük Teolojisi’nin kurucusu Gustavo Gutiérrez’i ve onun teolojik yaklaşımlarını iki ana boyutta ele almaktadır. İlk bölümünde, Gutiérrez’in hayatı ve “özgürlük” kavramına yüklediği anlam incelenmekte; ikinci bölümde ise geliştirdiği teoloji yöntemi ve Özgürlük Teolojisi’nin temelleri analiz edilmektedir.

Keywords

Teoloji, Özgürlük Teolojisi, Yoksulluk, Metodoloji, Gustavo Gutiérrez, Gustavo Gutiérrez, Gustavo Gutiérrez, Gustavo Gutiérrez, Dinler Tarihi

Supporting Institution

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Project Number

SDK – 2019 - 1044

References

• Alıcı, M. (2018). Dinler Tarihinin Batılı Öncüleri (3. bs). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Ashley, B. M. (1990). The Dominicans. Collegeville, Minn: Liturgical Press.
• Aydın, M. (2000). Bir Hıristiyan Kurtuluş Teolojisinden Dinlerin Bir Kurtuluş Teolojisine Doğru. Dîvân, (9), 133-150.
• Aydın, M. (2003). Özgürlük Teolojisinin İslami İzdüşümleri Latin Amerika Kökenli Özgürlük Teolojisi Perspektifinden Kur’an’a Yeni Bir Yaklaşım. Tezkire Dergisi, (31-32), 137-156.
• Bacik, J. J. (1989). Contemporary Theologians. Chicago: Thomas More Press.
• Betto, F. (2016). Fidel ve Din (Ö. Erman, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Blue, J. R. (1989). Origins of Gustavo Gutiérrez “A Theology of Liberation” (Ph.D Thesis). The University of Texas at Arlington.
• Brackley, D. (1996). Divine Revolution: Salvation & Liberation in Catholic Thought. Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Brown, H. O. J. (1984). What is Liberation Theology? Within Liberation Theology (ss. 3-16). Milford, Mich: Mott Media.
• Brown, R. M. (1980). Makers of Contemporary Theology: Gustavo Gutiérrez. Atlanta: John Knox Press.
• Brown, R. M. (1993). Liberation Theology: An Introductory Guide. Louisville, Ky: Westminster/John Knox Press.
• Brown, R. M. (2013). Gustavo Gutiérrez: An Introduction to Liberation Theology. Eugene, Oregon: Wipf and Stock Publishers.
• Campbell, J., & Moyers, B. (2015). Mitolojinin Gücü: Kutsal Kitaplardan Hollywood Filmlerine Mitoloji ve Hikayeler (Z. Yaman, Çev.). İstanbul: MediaCat Kitapları.
• Crespo, L. F. (1982). Presentacion. Within Cuadernos de Teología: C. 1. El Dios de la Vida (s. I-V). Lima, Perú: Departamento de Teología Pontificia Universidad Católica del Perú.
• Cubells, V. B. (2011). Gustavo Gutiérrez, Padre de la Teología de la Liberación. Facultad de Teología, Valencia, 1-21.
• Cussiánovich, A. (1979). Religious Life and The Poor: Liberation Theology Perspectives. Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Duncan, W. B., A, B., & A, M. (1995). The Political Philosophy of Gustavo Gutiérrez (PhD Thesis). Texas Tech University.
• Dussel, E. (1987). Exodus as A Paradigm in Liberation Theology. Within B. M. F. van Iersel, A. G. Weiler, & M. Lefébure (Ed.), Exodus, A Lasting Paradigm (ss. 83-92). Edinburgh: T. & T. Clark.
• Eagleson, J. (1987). Gustavo Gutiérrez. Within J. Eagleson (Ed.), Against Machismo: Rubem Alves, Leonardo Boff, Gustavo Gutiérrez, José Miguez Bonino, Juan Luis Segundo ... And Others Talk About the Struggle of Women: Interviews (ss. 39-48). Yorktown Heights, NY: Meyer-Stone Books.
• Echeverría, J. I. (2002). Development and Freedom in Sen and Gutiérrez. Religious and Secular Common Grounds. Pontificia Universidad Católica del Perú. Departamento de Economía. http://repositorio.pucp.edu.pe/index/handle/123456789/46850
• Elizondo, V. (2009). Jesus the Galilean Jew in Mestizo Theology. Theological Studies, 70, 262-280.
• Elizondo, V. P. (2000). The Future is Mestizo: Life Where Cultures Meet (Rev. ed). Boulder, Colo: University Press of Colorado.
• Groody, D. G. (2011). Gustavo Gutiérrez: Spiritual Writings. Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Gutiérrez, G. (1970). Notes for a Theology of Liberation. Theological Studies, 31(2), 243-261.
• Gutiérrez, G. (1977). Freedom and Salvation: A Political Problem. Within A. Gutterriez (Çev.), Liberation and Change (ss. 2-94). Atlanta: John Knox Press.
• Gutiérrez, G. (1978). The Voice of the Poor in the Church. Proceedings of the Catholic Theological Society of America, 30-34.
• Gutiérrez, G. (1979). Liberation Praxis and Christian Faith. Within R. Gibellini (Ed.), Frontiers of Theology in Latin America (ss. 1-33). Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Gutiérrez, G. (1982). El Dios de la Vida. Lima, Perú: Departamento de Teología Pontificia Universidad Católica del Perú.
• Gutiérrez, G. (1988). A Theology of Liberation: History, Politics and Salvation (S. C. Inda & J. Eagleson, Trans.). Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Gutiérrez, G. (1990a). The Truth Shall Make You Free: Confrontations. Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Gutiérrez, G. (1990b). Toward a Theology of Liberation. Within A. T. Hennelly (Ed.), Liberation Theology A Documentary History (ss. 62-76). Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Gutiérrez, G. (1991). The God of Life. Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Gutiérrez, G. (1992). Search for Identity (F. Murphy, Trans.). Latin American Perspectives, 19(3), 61-66.
• Gutiérrez, G. (1993). Option Pour les Pauvres: Bilan et Enjeux. Théologiques, 1(2), 121-134.
• Gutiérrez, G. (2003). We Drink from Our Own Wells: The Spiritual Journey of a People (M. J. O’connell, Trans.). Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Gutiérrez, G. (2011). Kurtuluş Teolojisinin Kapsamı ve Görevi. İçinde R. Christopher (Ed.), & M. F. Karakaya & S. Altınçekiç (Çev.), Kurtuluş Teolojisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gutiérrez, G. (2015a). The Situation and Tasks of Liberation Theology Today. Within J. B. Nickoloff (Trans.), On The Side of The Poor: The Theology of Liberation (ss. 32-53). Maryknoll, New York: Orbis Books.
• Gutiérrez, G. (2015b). Theology: An Ecclesial Function. Within J. B. Nickoloff (Trans.), On The Side of The Poor: The Theology of Liberation (ss. 1-10). Maryknoll, New York: Orbis Books.
• Gutiérrez, G. (2015c). Where will the Poor Sleep? Within J. B. Nickoloff (Trans.), On The Side of The Poor: The Theology of Liberation (ss. 83-133). Maryknoll, New York: Orbis Books.
• Güder, S. (2021). Kurtuluş Teolojisi ve Öze Dönüş: Hıristiyan ve İslami Perspektifler. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Gündüz, Ş. (1998). Teoloji. İçinde Din ve İnanç Sözlüğü (s. 366). Ankara: Vadi Yayınları.
• Güngör, A. İ. (2016). Cizvitler. İstanbul: İlgi Kültür Sanat.
• Huntington, S. P. (2018). Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması (H. Şarman, Ed.; C. Soydemir & M. Turhan, Çev.). İstanbul: Okuyan Us Yayın.
• Iguíñiz, J. (1976). Statement by Javier Iguíñiz. Within S. Torres & J. Eagleson (Ed.), Theology in the Americas (ss. 284-286). Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Kim, S. C. (2012). An Immigration of Theology: Theology of Context as The Theological Method of Virgilio Elizondo and Gustavo Gutiérrez. Eugene, Or: Pickwick Publications.
• Löwy, M. (1996). Marksizm ve Din (İ. Cüre, Çev.). İstanbul: Belge Yayınları.
• McGovern, A. F. (1989). Liberation Theology and Its Critics: Toward an Assessment. Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Michel, T. (2012). Hristiyan Tanrı Bilimine Giriş-Dinler Tarihine Katkı. İstanbul: Sak Ofset Matbaacılık.
• Mong, A. (2017). A Tale of Two Theologians: Treatment of Third World Theologies. Cambridge, United Kingdom: James Clarke & Co.
• Murphy, R. (1987). Scripture and Church History. Within Concilium : Religion in the Eighties. Exodus, a Lasting Paradigm (ss. 3-8). Edinburgh: T. & T. Clark.
• Müller, G. L. (2009). Mis Experiencias con la Teología de la Liberación. Páginas: Centro de Estudios y Publicaciones, 34(213), 22-31.
• Müller, G. L. (2015). Liberating Experience: A Stimulus for European Theology. Within R. A. Krieg (Trans.), On The Side of The Poor: The Theology of Liberation (ss. 11-31). Maryknoll, New York: Orbis Books.
• Nickoloff, J. B. (Ed.). (2004). Gustavo Gutiérrez: Essential Writings. Manila, Philippines: St Pauls.
• Nouwen, H. J. M. (2003). Foreword. Within We Drink from Our Own Wells: The Spiritual Journey of a People (s. VII-XV). Maryknoll, N.Y: Orbis Books.
• Öztürk, A. E. (2024). Gustavo Gutiérrez’de Özgürlük Teolojisi. Eskiyeni Yayınları.
• Öztürk, A. E., & Turan, S. (2024). 'Teología De La Liberación’: Gustavo Gutiérrez’in Özgürlük Teolojisi ve Teolojik Yansımaları. Rize İlahiyat Dergisi, (26), 13-28.
• Rauschenbusch, W. (1917). A Theology for The Social Gospel. New York, Nashville: Abingdon Press.
• Regan, E., & Chopp, R. S. (2005). Latin American Liberation Theology. Within D. F. Ford (Ed.), The Modern Theologians: An Introduction to Christian Theology Since 1918 (ss. 469-484). Malden, MA: Blackwell Publishing.
• Rowland, C. (2011a). Giriş: Kurtuluş Teolojisi. İçinde C. Rowland (Ed.), & M. F. Karakaya & S. Altınçekiç (Çev.), Kurtuluş Teolojisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Rowland, C. (Ed.), Karakaya, M. F., & Altınçekiç, S. (Çev.). (2011b). Kurtuluş Teolojisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sayer, J. (2015). Foreword. Within On the Side of the Poor: The Theology of Liberation (s. VII-XIV). Maryknoll, New York: Orbis Books.
• Sayılgan, A. (1976). Ansiklopedik Marksist Sözlük. İstanbul: Otağ Yayınları.
• Sevillano, H. (2003). Mi Mejor Amigo, Gustavo Gutiérrez. El Ciervo, 52(628-629), 34-36. JSTOR.
• Stone, R. H. (1977). Introduction. Within Liberation and Change (s. VII-XIII). Atlanta: John Knox Press.
• Taşpınar, İ. (2019). Hıristiyanlık ve Mistik Semboller. İstanbul: MÜİFV.
• Veltmeyer, H. (2006). Latin Amerika ve Başka bir Kalkınma (Ö. Akpınar, Çev.). İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Yel, A. M. (1998). Geleneğin Bozulması: Kurtuluş Teolojisi ve Cizvitler. Dîvân, (2), 33-55.