Onkoloji hastalarında E-sağlık okuryazarlığı ve kanser gereksinimlerinin değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 6 Issue: 6, 635 - 641, 27.12.2025

Büşra Nur Güven , Seda Başak

Abstract

Amaç: Bu araştırma, onkoloji hastalarının e-sağlık okuryazarlığı durumlarını ve kanser ihtiyaçlarını değerlendirmek amacıyla yürütülmüştür.
Gereç ve Yöntem: Bu araştırma, Erzurum Atatürk Üniversitesi Araştırma Hastanesi Ayaktan Kemoterapi Merkezi'nde, araştırmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan 364 hasta ile yürütülmüştür. Veriler toplanırken "Kişisel Bilgi Formu, E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Kanser İhtiyaçları Ölçeği Kısa Formu" kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde parametrik testler, t-testi, tek yönlü varyans analizi ve Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular: E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği puan ortalaması 2,95±1,11 olarak bulunmuştur. Kanser İhtiyaçları Ölçeği puan ortalamaları; “Psikolojik” alt boyutta 39,01±13,07, “Kişilerarası İletişim” alt boyutta 42,08±14,36, “Sağlık Bilgisi” alt boyutta 38,24±14,06, “Hasta Bakımı ve Desteği” alt boyutta 34,65±13,23 ve “Fiziksel ve Günlük Yaşam” alt boyutta 33,79±13,47 olarak bulunmuş olup, ölçek toplamı 38,48±11,10 olarak bulunmuştur. Onkoloji hastalarının kanser gereksinimleri ile e-sağlık okuryazarlığı arasında “Kişilerarası İletişim” ve “Sağlık Bilgisi” alt boyut puan ortalamaları orta düzeydedir; "Psikolojik", "Hasta Bakımı ve Desteği" ve "Fiziksel ve Günlük Yaşam" alt boyut puan ortalamaları arasında düşük, negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır (p<0,05).
Sonuçlar: Araştırma sonucunda, çalışmaya dahil edilen onkoloji hastalarının e-sağlık okuryazarlığı düzeyinin orta düzeyde, kanser gereksinimlerinin ise orta düzeyde olduğu sonucuna varılmıştır. Onkoloji hastalarında e-sağlık okuryazarlığı düzeyi arttıkça kanser gereksinimlerinin azaldığı, onkoloji hastalarında e-sağlık okuryazarlığı düzeyi arttıkça kanser gereksinimlerinin azaldığı belirlenmiştir. Kanser hastalarının ihtiyaç ve gereksinimlerinin sürekli olarak değerlendirilmesi ve ihtiyaçlarını karşılamak için diğer müdahalelerle birlikte e-sağlık okuryazarlıklarının iyileştirilmesi önerilmektedir.

Keywords

ihtiyaç değerlendirmesi , e-sağlık okuryazarlığı , hemşire , onkoloji , hasta

Ethical Statement

Bu çalışma için etik kurul onayı Erzurum Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurul Başkanlığı'ndan alınmıştır (01.06.2023/B.30.2.ATA.0.01.00/454)

Thanks

Araştırmamıza katılan hastalara ve destek olan klinik çalışanlarına teşekkür ederiz.

Evaluation of e-health literacy and cancer needs in oncology patients

Abstract

Aims: This research was conducted to evaluate the e-health literacy status and the cancer needs of the oncology patients.
Methods: This research was conducted in Erzurum Atatürk University Research Hospital Outpatient Chemotherapy Centre with 364 patients who met the inclusion criteria. “Personal Information Form, E-Health Literacy Scale and Cancer Needs Scale Short Form” were used while collecting the data.
Results: The mean score of the E-Health Literacy Scale was determined as 2.95±1.11. Mean scores from the Cancer Needs Scale: 39.01±13.07. It was found that there was a statistically significant difference in the mean scores of the E-Health Literacy Scale and Cancer Needs Scale according to the patients' age, education level, place of residence, presence of chronic disease, time to diagnosis, and online research about their disease status (p<0.05). The simple linear regression analysis performed to assess the level of prediction of cancer needs by patients' e-health literacy was found to be a significant predictor (β=-0.347; p>0.001). Patients' e-health literacy was found to explain 12% of cancer needs (p<0.05).
Conclusion: As a result of the research, it was concluded that the e-health literacy level of the oncology patients included in the study was at a medium level and cancer needs were at a moderate level. It has been determined that as the level of e-health literacy increases in oncology patients, their cancer needs decrease.

Keywords

Needs assesment , e-health literacy , nurse , oncology , patient

Ethical Statement

Ethics committee approval for this study was received from the Ethics Committee of Erzurum Atatürk University Faculty of Medicine (01.06.2023/B.30.2.ATA.0.01.00/454)

Thanks

We would like to thank the patients who participated in our research and the clinical staff who supported us.

References

• World Health Organization. International agency for research on cancer. 2022. Accessed September 18, 2025. (https://gco.iarc.who.int/today/en/dataviz)
• Mansur F, Ciğerci K. Siberkondri ve e-sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişki. Gümüşhane Univ Sağlık Bilim Derg. 2022;11(1):11-21. doi:10.37989/gumussagbil.961457
• Sharma S, Oli N, Thapa B. Electronic health-literacy skills among nursing students. Adv Med Educ Pract. 2019;10:527-532. doi:10.2147/AMEP.S207353
• Norman CD, Skinner HA. eHealth literacy: essential skills for consumer health in a networked world. J Med Internet Res. 2006;8(2):e9. doi:10. 2196/jmir.8.2.e9
• Demirci Ş. Sağlığın dijitalleşmesi. Mehmet Akif Ersoy Univ Sosyal Bilimler Enstitüsü Derg. 2018;10(26):710-721. doi:10.20875/makusobed.383071
• Yoo SH, Sung JH, Lee K, et al. The needs for digital health and eHealth literacy of cancer patients, caregivers, and healthcare providers: a multicenter, descriptive correlational study. Eur J Oncol Nurs. 2024;70: 102581. doi:10.1016/j.ejon.2024.102581
• Fu M, Li A, Zhang F, et al. Assessing eHealth literacy and identifying factors influencing its adoption among cancer inpatients: a cross-sectional study in Guangdong population. Patient Prefer Adherence. 2023;17:1477-1485. doi:10.2147/PPA.S409730
• Zhang Y, Xu P, Sun Q, et al. Factors influencing the e-health literacy in cancer patients: a systematic review. J Cancer Surviv. 2023;17(2):425-440. doi:10.1007/s11764-022-01260-6
• Wang Y, Feng W. Cancer-related psychosocial challenges. Gen Psychiatry. 2022;35(5):e100871. doi:10.1136/gpsych-2022-100871
• Lewandowska A, Rudzki G, Lewandowski T, Stryjkowska-Gora A, Rudzki S. Risk factors for the diagnosis of colorectal cancer. Cancer Control. 2022;29:10732748211056692. doi:10.1177/10732748211056692
• Khoshnood Z, Dehghan M, Iranmanesh S, Rayyani M. Informational needs of patients with cancer: a qualitative content analysis. Asian Pac J Cancer Prev. 2019;20(2):557-562. doi:10.31557/APJCP.2019.20.2.557
• Naik KS, Lokanadham S, Gurushanthaiah M. Different gestational age related histogenesis of human foetal liver. Int J Anat Res. 2020;8(1.3): 7408-7411.
• Brørs G, Larsen MH, Hølvold LB, Wahl AK. eHealth literacy among hospital health care providers: a systematic review. BMC Health Serv Res. 2023;23(1):1144. doi:10.1186/s12913-023-10103-8
• Heiman H, Keinki C, Huebner J. E-health literacy in patients with cancer and their usage of web-based information. J Cancer Res Clin Oncol. 2018;144(9):1843-1850. doi:10.1007/s00432-018-2703-8
• Paltrinieri S, Cavuto S, Contri A, et al. Needs of breast cancer survivors: a systematic review of quantitative data. Crit Rev Oncol Hematol. 2024; 201:104432. doi:10.1016/j.critrevonc.2024.104432
• Gencer ZT. Norman ve Skinner’ın e-sağlık okuryazarlığı ölçeğinin kültürel uyarlaması için geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Univ Faculty Commun J. 2017;52:131-145. doi:10.17064/iuifd.333165
• Dolu İ, Dönmez E, Yaranoğlu C. Kanser gereksinimleri ölçeği kısa formu: ayaktan tedavi alan hastalarda Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turk Klin J Nurs Sci. 2021;13(3):544. doi:10.5336/nurses.2020-79505
• George D, Mallery P. SPSS for Windows step by step: a simple study guide and reference. Boston, MA: Pearson Education; 2010.
• Cohen J. Statistical power analysis for the behavioral sciences. 2nd ed. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates; 1988.
• Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 16th ed. Ankara: Pegem Akademi; 2012.
• Penedo FJ, Natori A, Fleszar-Pavlovic SE, et al. Factors associated with unmet supportive care needs and emergency department visits and hospitalizations in ambulatory oncology. JAMA Netw Open. 2023;6(6): e2319352. doi:10.1001/jamanetworkopen.2023.19352
• Springer F, Mehnert-Theuerkauf A, Gebhardt C, Stolzenburg JU, Briest S. Unmet supportive care needs among cancer patients: exploring cancer entity-specific needs and associated factors. J Cancer Res Clin Oncol. 2024;150(4):190. doi:10.1007/s00432-024-05715-4
• Smith A, Hyde YM, Stanford D. Supportive care needs of cancer patients: a literature review. Palliat Support Care. 2015;13(4):1013-1017. doi:10.1017/S1478951514000959
• Harris C, Hammer MJ, Conley YP, et al. Impact of multimorbidity on symptom burden and symptom clusters in patients receiving chemotherapy. Cancer Med. 2025;14(3):e70418. doi:10.1002/cam4.70418
• Ryman C, Warnicke C, Hugosson S, Zakrisson AB, Dahlberg K. Health literacy in cancer care: a systematic review. Eur J Oncol Nurs. 2024;70: 102582. doi:10.1016/j.ejon.2024.102582
• Park S, Bristol AA, Mazanec SR, Wallace AS. Social risks and unmet needs in individuals with cancer living in metropolitan and nonmetropolitan areas. Oncol Nurs Forum. 2025;52(5):E93-E98. doi:10. 1188/25.ONF.E93-E98
• Thompson JA, Chollet-Hinton L, Keighley J, et al. The need to study rural cancer outcome disparities at the local level: a retrospective cohort study in Kansas and Missouri. BMC Public Health. 2021;21(1):2154. doi: 10.1186/s12889-021-12190-w
• Friis K, Lasgaard M, Osborne RH, Maindal HT. Gaps in understanding health and engagement with healthcare providers across common long-term conditions: a population survey of health literacy in 29,473 Danish citizens. BMJ Open. 2016;6(1):e009627. doi:10.1136/bmjopen-2015- 009627
• Öztürk SE, Canbolat Ö, Polat Ü. Internet use, eHealth literacy, and influencing factors in Turkish cancer patients: a descriptive and correlational study. Semin Oncol Nurs. 2023;39(4):151469. doi:10.1016/j.soncn.2023.151469
• Ritchie CS, Zhao F, Patel K, et al. Association between patients' perception of the comorbidity burden and symptoms in outpatients with common solid tumors. Cancer. 2017;123(19):3835-3842. doi:10.1002/cncr.30801
• Holmes MM. Why people living with and beyond cancer use the Internet. Integr Cancer Ther. 2019;18:1534735419829830. doi:10.1177/ 1534735419829830
• de Heus E, van der Zwan JM, Husson O, et al. Unmet supportive care needs of patients with rare cancer: a systematic review. Eur J Cancer Care (Engl). 2021;30(6):e13502. doi:10.1111/ecc.13502