ARCHITECT SINAN’S SPATIAL EXPLORATIONS AND URBAN “SCULPTURES” IN ISTANBUL

Year 2025, Volume: 2 Issue: 1, 30 - 38, 31.03.2025

Muzaffer Özgüleş

Abstract

Despite the prohibition of sculpture in Islamic art, the renowned Ottoman architect, Mimar Sinan, transcended this limitation through his architectural mastery. Over his tenure as chief architect of the Ottoman Empire, spanning half a century, Sinan's constructions attained a monumental sculptural quality. Viewing constraints as opportunities for creative innovation, he transformed structures ranging from modest buildings to grand architectural complexes, aqueducts, and bridges into sculptural entities. The aesthetic sophistication of his works not only surpassed those of his predecessors and contemporaries but also integrated innovative technical solutions with refined artistic expression. Through his novel spatial compositions and continuous architectural experimentation, Sinan positioned himself at the confluence of art and science. Architecture, in his hands, became a vehicle for expressing religious devotion, political authority, and artistic ingenuity. By the late sixteenth century, Istanbul had been reshaped by his interventions, earning the moniker "Sinan's Istanbul." This study aims to explore the intersections of art and science within his oeuvre, emphasizing the sculptural nature of his structures and their impact on the spatial organization of Istanbul.

Keywords

Architect Sinan, Ottoman Architecture, 16th century, site organization, urban sculptures

MİMAR SİNAN'IN İSTANBUL'DAKİ MEKANSAL ARAŞTIRMALARI VE KENT HEYKELLERİ

Abstract

İslam sanatında heykelin yasak olmasına rağmen, ünlü Osmanlı mimarı Mimar Sinan, bu sınırlamayı ustalıkla aşmayı bilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun baş mimarı olarak görev yaptığı yarım yüzyıl boyunca Sinan'ın yapıları anıtsal bir heykelsi nitelik kazanmıştır. Kısıtlamaları yaratıcı yenilikler için fırsatlar olarak gören Sinan, mütevazı yapılardan büyük mimari külliyelere, su kemerlerine ve köprülere kadar çeşitli yapıları heykelsi varlıklara dönüştürmüştür. Eserlerinin estetik inceliği sadece seleflerinin ve çağdaşlarınınkini aşmakla kalmamış, aynı zamanda yenilikçi teknik çözümleri rafine sanatsal ifadeyle bütünleştirmiştir. Yeni mekânsal kompozisyon arayışları ve sonu gelmeyen mimari deneyleri sayesinde Sinan, kendisini sanat ve bilimin kesiştiği noktada konumlandırmış; mimari, onun elinde dine bağlılığı, siyasi otoriteyi ve sanatsal yaratıcılığı ifade etmenin bir aracı haline gelmiştir. On altıncı yüzyılın sonlarına gelindiğinde, İstanbul onun katkılarıyla yeniden şekillenmiş ve “Sinan'ın İstanbul'u” görünümünü kazanmıştır. Dolayısıyla bu makale, Sinan'ın bu kenti birer kent heykeli gibi süsleyen çeşitli eserlerinde sanat ve bilimin kesişme noktalarını ortaya koymayı amaçlamakta ve Sinan'ın İstanbul siluetini dönüştüren ustalıklı mekânsal araştırmalarını, yapılarının plastik değeri, kent planlaması ve mekân organizasyonu üzerindeki etkileri bağlamında incelemektedir.

Keywords

Mimar Sinan, Osmanlı Mimarisi, 16. yüzyıl, alan düzenlemesi, kent heykelleri

References

• Bakırer, Ö. (1999). “The Story of Three Graffiti”, Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre.
• Batur, A. (1994). “Frej Apartmanı”, in Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Belge, M. (2020). İstanbul Gezi Rehberi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cerasi, M. (1987). “The Commerce of Forms and Types Between the West and the Ottoman East from the Sixteenth to the Eighteenth Century”, Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre.
• Egli, H. G. (1997). Sinan: An Interpretation. İstanbul: Ege Yayınları.
• Erzen, J. N. (1991). “Aesthetics and Aisthesis in Ottoman Art and Architecture”, Journal of Islamic Studies, Vol. 2, Issue 1. Oxford: Oxford University Press.
• Erzen, J. N. (2004). Sinan Ottoman Architect: An Aesthetic Analysis. Ankara: METU.
• Erzen, J. N. (2007). Mosque Elevations of Architect Sinan’s Era. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Fletcher, S. B. (1996). A History of Architecture. Oxford: Architectural Press.
• Gombrich, E. H. (2022). Sanatın Öyküsü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Goodwin, G. (1971). A History of Ottoman Architecture. London: Thames and Hudson.
• Goodwin, G. (1987). “Sinan and City Planning”, Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre.
• Goodwin, G. (1993). Sinan: Ottoman Architecture and its Values Today. London: Saqi Books.
• Guidoni, E. (1987). “Sinan's Construction of the Urban Panorama”, Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre.
• Günay, R. (2020). Sinan's Istanbul / A Guide to the Works of Sinan the Architect in Istanbul. Istanbul: YEM Yayın.
• Karaesmen, E. (2008). Sinan Teması Üzerine Çeşitlemeler. Ankara: İnşaat Mühendisleri Odası Yayınları.
• Kuban, D. (2007). Osmanlı Mimarisi. İstanbul: YEM Yayın.
• Kuban, D. (1987). “The Style of Sinan’s Domed Structures”, in Grabar, O. (ed.) Muqarnas: An Annual of Islamic Art and Architecture, Vol. 4. Leiden: E.J. Brill.
• Kuban, D. (2017). Sinan’s Art and Selimiye. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kuban, D. (2018). Mimarlık Kavramları. İstanbul: YEM Yayın.
• Kuran, A. (1986). Mimar Sinan. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Mainstone, R. (1999). Structure in Architecture: History, Design and Innovation. Norfolk: Ashgate Publishing.
• Necipoğlu-Kafadar, G. (1985). ‘The Süleymaniye Complex in İstanbul: An Interpretation’, in Muqarnas: An Annual on Islamic Art and Architecture. Leiden: E.J. Brill.
• Necipoğlu-Kafadar, G. (2005). The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
• Necipoğlu, G. (2017). Sinan Çağı: Osmanlı İmparatorluğu'nda Mimari Kültür. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özgüleş, M. (2008). Fundamental Developments of 16th Century Ottoman Architecture: Innovations in the Art of Architect Sinan. Ankara: METU.
• Rogers, J. M. (2006). Sinan. Oxford: Oxford Centre for Islamic Studies: I.B. Tauris.
• Tayla, H. (1996). “Sinan Minarelerinin Mimaride ve Şehircilikteki Yeri”, in Uluslararası Mimar Sinan Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.