Investigation of Social Studies Teachers’ Naturel Disaster Literacy Levels in Terms of Various Variables (The Case of Ankara Province)

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 36 - 64, 31.05.2025

Adem Karaca , Tevfik Palaz

https://doi.org/10.53047/josse.1701837

Abstract

Bu çalışmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin doğal afet okuryazarlığını çeşitli açılardan incelemektir. Çalışma nicel araştırma yöntemi ve tarama modeli kullanılarak tasarlanmıştır. Örneklem Ankara ili merkez ilçelerindeki 306 sosyal bilgiler öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak "Doğal Afet Okuryazarlığı Anketi" kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 22.00 paket programı kullanılarak istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin doğal afet okuryazarlığına ilişkin davranışları ve duyuşsal eğilimleri "Orta" düzeyde, başarı düzeyleri ise "Çok Yüksek" düzeyde bulunmuştur. Ayrıca okulunun afet planından haberdar olanların, doğal afetlerle ilgili eğitimlere katılanların ve doğal afetlerle ilgili katılmak istedikleri etkinlikler arasında "Yangın Tatbikatı"nı seçenlerin doğal afet okuryazarlığı davranışları daha yüksektir. Ayrıca okullarının afet planından haberdar olan sosyal bilgiler öğretmenlerinin doğal afet okuryazarlığı konusunda daha yüksek düzeyde duygusal eğilimlere sahip olduğu ve doğal afetlerle ilgili istenen faaliyetler arasında "Arama ve kurtarma"yı seçenlerin doğal afet okuryazarlığında yüksek düzeyde başarıya sahip olduğu belirlenmiştir. Doğal afet eğitiminde pratik uygulamaya vurgu yapmak, davranış ve duygusal eğilimlerin düzeylerini artırmak için önemlidir. Ayrıca okulların sosyal bilgiler öğretmenlerine afet tatbikatlarına katılma ve okullarının afet planından haberdar olma gibi alanlarda yardımcı olması, afet okuryazarlığı konusunda farkındalık yaratmak için gereklidir.

Keywords

sosyal bilgiler, sosyal bilgiler öğretmenleri, doğal afet, okuryazarlık

Investigation of Social Studies Teachers’ Naturel Disaster Literacy Levels in Terms of Various Variables (The Case of Ankara Province)

Abstract

The aim of this study is to examine the natural disaster literacy of social studies teachers from various perspectives. The study is designed using a quantitative research method and a survey model. The sample consists of 306 social studies teachers from in the central districts of Ankara. The data collection tool used in the research is the "Natural Disaster Literacy Questionnaire." The obtained data were statistically analyzed using the SPSS 22.00 software package. As a result of the study, it was found that social studies teachers' behaviors regarding natural disaster literacy and their affective tendencies are at a "Medium" level, while their achievement levels are at a "Very High" level. Additionally, those who are aware of their school's disaster plan, those who have participated in training related to natural disasters, and those who chose "Fire drill" among the activities they wish to participate in regarding natural disasters have higher levels of natural disaster literacy behavior. It was also determined that social studies teachers who are aware of their school's disaster plan have higher levels of affective tendencies regarding natural disaster literacy, and those who selected "Search and rescue" among the desired activities related to natural disasters have high achievement levels in natural disaster literacy. Emphasizing practical application in natural disaster training is important for increasing the levels of behavior and affective tendencies. Furthermore, it is essential for schools to assist social studies teachers in areas such as participating in disaster drills and being aware of their school's disaster plan, as this is necessary for creating awareness of disaster literacy.

Keywords

social studies, social studies teachers, natural disaster, literacy

References

• Ajar, S.B. (2023). Identification of geography teacher competency in the disaster literacy. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, Vol. 1190, 1-7. 25.07.2024 tarihinde https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/1190/1/012048 sayfasından erişilmiştir.
• Demirdelen, S. (2020). Osmaniye ili merkez ilçesinde görev yapan ilkokul/ortaokul öğretmenlerinin doğal afet okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dikmenli, Y. & Gafa, İ. (2017). Farklı Eğitim Kademelerine Göre Afet Kavramı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 21-36. 08.08.2023 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/321976233_Farkli_Egitim_Kademelerine_Gore_Afet_Kavrami#fullTextFileContent sayfasından erişilmiştir.
• Genç, F.Z., Yıldız, S., Kaya, E. & Bilgili, N. (2022). Disaster literacy levels of individuals aged 18–60 years and factors affecting these levels: A web-based cross-sectional study. International Journal of Disaster Risk Reduction, 76, 1-9.
• Karaca, H. (2018). Örgütlerde personel güçlendirme ve milli eğitim örgütünde personel güçlendirme yaklaşımının belirlenmesine yönelik bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Lathifa, E. & Putra, R. D. (2022). Disaster Literacy Level of Indonesian College Students in Izmir, Turkiye. Social Science Research Network,1-14. https://ssrn.com/abstract=4211467 veya http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4211467. Logayah, D.S., Maryani, E., Ruhimat, M. & Wiyanarti, E. (2023). Investigating natural disaster literacy levels. Earth And Environmental Science, 1314, 1-10. 12.07.2024 tarihinde https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/1314/1/012008 sayfasından alınmıştır.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi, 2. Baskı, Anı Yayıncılık
• Sözcü, U. (2019). Öğretmen adaylarının doğal afet okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sucu, H. (2021). 11. sınıf öğrencilerinin doğal afetlere yönelik bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi yoluyla incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tabachnick B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson, Boston. Tekindal, S. (2021). Nicel, nitel, karma yöntem araştırma desenleri ve istatistik. Nobel Akademik yayıncılık.
• Torlak, V. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının afetlere yönelik farkındalıklarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Türker, A. & Sözcü, U. (2021). Examining natural disaster literacy levels of pre-service geography teachers. Journal of Pedagogical Research, 5(2), 207-221.
• Uygun Seven, B. (2022). Fen bilgisi öğretmen adaylarının doğal afet okuryazarlığı ile afet bilinci algı düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Uzunyol, B. (2013). 8. sınıf öğrencilerinin doğal afetler hakkındaki bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Üstündağ, Y. (2022). Bitlis ilinde görev yapan özel eğitim okul öğretmenlerinin doğal afet okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bitlis Eren Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Vu, B.D., Nguyen, H.T., Dinh, H.V.T., Nguyen, Q.A.N. & Ha, X.V. (2023). Natural disaster prevention literacy education among vietnamese high school students. Education Sciences, 13(262), 1-17.
• Yalçın, E. (2016). Ofis çalışanlarının işletmelerin uyguladıkları sosyal sorumluluğa ilişkin algı düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Zengin, S. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afetlere yönelik görüşlerinin incelenmesi: Amasya Üniversitesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.