SAĞLIK ZİNDELİK VE İYİ OLUŞ KAVRAMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 11, 30.06.2024

Hakan Kuru

Öz

Çalışmanın amacı sağlık, zindelik ve iyi oluş kavramlarının sıklıkla birbirlerinin yerine kullanılmalarından dolayı ortaya çıkan karışıklığı ve yanlış yorumlamaları gidermektir. Araştırma bu üç kavramın tanımlarını, bileşenlerini ve ayırt edici faktörlerini keşfederek kapsamlı bir anlayış sağlamayı ve akademik ve pratik bağlamlarda doğru kullanımları teşvik etmeyi amaçlamaktadır. İlgili literatür gözden geçirilerek sağlık, zindelik ve iyi oluş kavramları için en yaygın kullanılan tanımlar bir araya getirilmiştir. Bu kavramlar arasındaki benzerlikleri ve ayrımları vurgulayan tanımları belirlemeye odaklanılmıştır. Yapılan analiz sağlık kavramının temel olarak tıbbi ve fiziksel unsurlarla ilişkilendirildiğini ortaya koymuştur. Diğer yandan zindelik kavramının sağlığa yönelik davranışları kapsadığı ve fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal boyutları içerdiği ortaya çıkmıştır. Zindelik düzenli egzersiz yapma, sağlıklı beslenme, stresle başa çıkma becerileri, pozitif düşünce ve sosyal ilişkiler gibi faktörlere vurgu yapmaktadır. İyi oluş kavramı ise bireyin genel memnuniyet, mutluluk ve doyum düzeyini ifade etmekte ve iş, ilişkiler ve kişisel hedefler gibi yaşamın farklı alanlarında doyum sağlama yeteneğini içermektedir. İyi oluşun bireyin yaşam doyumu, olumlu duygular, anlamlı ilişkiler ve kişisel gelişim gibi faktörleri içerdiği ortaya konmuştur. Çalışma sağlık, zindelik ve iyi oluş kavramlarını açıklığa kavuşturmanın ve doğru anlamlarını belirlemenin önemini vurgulamaktadır. Kavramsal karışıklıkları önlemek ve sağlık, eğitim ve araştırma ortamlarında bilinçli tartışma ve müdahaleler yürütmek, bu üç kavram için açık ve net tanımlar, bileşenler ve faktörler sunulması ile mümkündür. Çalışma daha sağlıklı ve doyum verici bir yaşam oluşturmak için sağlık, zindelik ve iyi oluş arasındaki ilişkilerin ve ayrımların anlaşılmasına katkıda bulunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, zindelik, iyi oluş

Kaynakça

• Andrews F. M., Withey S. B. (2012). Social indicators of well-being: Americans’ perceptions of life quality. Springer Science & Business Media.
• Bart R., Ishak W. W., Ganjian S., Jaffer K. Y., Abdelmesseh M., Hanna S., Gohar Y., Azar G., Vanle B., Dang J. (2018). The assessment and measurement of wellness in the clinical medical setting: A systematic review. Innovations in clinical neuroscience, 15(09-10), 14.
• Bircher J. (2005). Towards a dynamic definition of health and disease. Medicine, Health Care and Philosophy, 8, 335-341.
• Bodeker G., Pecorelli S., Choy L., Guerra R., Kariippanon, K. (2020). Well-being and mental wellness. Oxford Research Encyclopedia of Global Public Health. Brown C., Applegate E. B., Yıldız, M. (2014). Structural Validation of the Holistic Wellness Assessment. Journal of Psychoeducational Assessment. https://doi.org/10.1177/0734282914564037
• Corbin C. B., Pangrazi R. P. (2001). Toward a Uniform Definition of Wellness: A Commentary. https://doi.org/10.1037/e603472007-001
• Diener E., Oishi S., Tay L. (2018). Advances in subjective well-being research. Nature Human Behaviour, 2(4), 253-260.
• Dodge R., Daly A. P., Huyton J., Sanders, L. (2012). The Challenge of Defining Wellbeing. International Journal of Wellbeing. https://doi.org/10.5502/ijw.v2.i3.4
• Dunn H. L. (1959). What high-level wellness means. Canadian Journal of Public Health/Revue Canadienne de Sante’e Publique, 50(11), 447-457.
• Estes M. E. Z., Calleja P., Theobald K., Harvey T. (2019). Health assessment and physical examination. Cengage AU.
• Farrell A., Geist-Martin, P. (2005). Communicating Social Health. Management Communication Quarterly. https://doi.org/10.1177/0893318904273691
• Frey B. S., Stutzer A. (2010). Happiness and economics: How the economy and institutions affect human well- being. Princeton University Press.
• Healey-Ogden M., Austin W. (2010). Uncovering the Lived Experience of Well-Being. Qualitative Health Research. https://doi.org/10.1177/1049732310379113
• Kirkland A. (2014). What is wellness now? Journal of Health Politics, Policy and Law, 39(5), 957-970.
• Klagholz S. D., Peterson C. T., Weiss L., Chopra D., Mills, P. J. (2019). Psychosocial Effects of a Holistic Ayurvedic Approach to Well-Being in Health and Wellness Courses. Global Advances in Health and Medicine. https://doi.org/10.1177/2164956119843814
• Linton M.J., Dieppe P., Medina-Lara A. (2016). Review of 99 self-report measures for assessing well-being in adults: Exploring dimensions of well-being and developments over time. BMJ open, 6(7).
• Maccagnan A., Wren-Lewis S., Brown H., Taylor T. (2019). Wellbeing and society: Towards quantification of the co-benefits of wellbeing. Social Indicators Research, 141, 217-243.
• Mayer C., Boness C. M. (2011). Concepts of Health and Well-Being in Managers: An Organizational Study.
• International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-Being. https://doi.org/10.3402/qhw.v6i4.7143 Melnyk B. M., Neale S. (2018). Emotional wellness. American Nurse Today, 13(3), 61-64.
• Miller J. W. (2005). Wellness: The history and development of a concept. Heft 1/2005.
• National Wellness Institute. (2020). Six Dimensions of Wellness. https://nationalwellness.org/resources/six- dimensions-of-wellness/ Ohrt J. H., Clarke P. B., Conley A. H. (2018). Wellness counseling: A holistic approach to prevention and intervention.
• Plianbangchang S. (2018). Health and Disease Concepts: An Approach to Health Development. Journal of Health Research. https://doi.org/10.1108/jhr-08-2018-045
• Ryff C. D., Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of personality and social psychology, 69(4), 719.
• Sarvimäki, A. (2006). Well-Being as Being Well—A Heideggerian Look at Well-Being. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-Being. https://doi.org/10.1080/17482620500518101
• Scaria D., Brandt M. L., Kim E., Lindeman, B. (2020). What is wellbeing? Wellbeing, 3-10.
• Schickler P. (2005). Achieving Health or Achieving Wellbeing? Learning in Health and Social Care. https://doi.org/10.1111/j.1473-6861.2005.00100.x
• Svensson O., Hallberg L. R. M. (2011). Hunting for Health, Well-Being, and Quality of Life. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-Being. https://doi.org/10.3402/qhw.v6i2.7137
• Swarbrick M. (2006). A wellness approach. Psychiatric rehabilitation journal, 29(4), 311. Tappolet C., Rossi M. (2015). Emotions and wellbeing. Topoi, 34, 461-474.
• World Health Organization. (1948). Preamble to the Constitution of the World Health Organization, as adopted by the International Health Conference, New York, pp. 19-22 (June 1946): Signed on 22 July 1946 by the Representatives of 61 States (Official Records of the World Health Organization. http://www. who. int/abouwho/en/definition. html.
• Zissi A., Barry M. M. (2006). Well-Being and Life Satisfaction as Components of Quality of Life in Mental Disorders. John Wiley & Sons Ltd.