AHP Yöntemi ile Öncelikli İyileştirilmesi Gereken Sayaç Hatası Yönetim Bileşenlerinin Tespiti

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 119 - 129, 01.07.2025

Furkan Acar , Cansu Bozkurt , Mahmut Fırat

https://doi.org/10.56554/jtom.1592688

Abstract

Su temin ve dağıtım sistemlerinde meydana gelen su kayıpları Su idareleri için ekonomik kayıp oluşturması nedeniyle önemli bir sorundur. Su idareleri için doğrudan gelir kaybına sebep olan idari kayıplar yasal olmayan tüketimler, faturalama, veri işleme hataları ve sayaç hatalarından oluşmaktadır. Yasal olmayan tüketimler ve faturalama hataları doğrudan idare yönetimi ile ilişkilidir ve prosedürlerin iyileştirilmesi ile azaltılabilmektedir ancak sayaç hatalarından kaynaklanan kayıpların ölçülmesi ve yönetimi daha zordur. Bu çalışmada sayaç hatası yönetim bileşenlerini tespit etmek, ağırlık katsayılarını belirlemek, bileşenleri önceliklendirmek amacıyla çok kriterli karar verme yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi uygulanmıştır. Çalışma kapsamında 27 bileşen tespit edilmiş ve bu bileşenler İdare yönetim, Su dengesi bileşenleri, İdari kayıp yönetimi, Ekonomik analiz, Performans izleme ve Veri yönetimi ana başlıkları altında incelenmiştir. Sonuçlar sayaç hatası yönetim bileşenlerinden en etkili olanın 0,1224 ağırlık katsayısı ile “Sayaç hata oranlarının belirlenmesi-sayaçların izlenmesi” bileşeni olduğunu ve 0,0782 katsayı ile “İdari kayıplara etki eden faktörlerin analizi” ile 0,0770 katsayı ile “Abone sayaç hatasından kaynaklanan kayıplar” ın onu takip ettiğini göstermiştir. Yapılan çalışma strateji belirleme ve önceliklendirme kapsamında karar analiz yönteminin nasıl uygulanabileceğini göstermektedir.

Keywords

su kayıp yönetimi, idari su kayıpları, sayaç hataları, analitik hiyerarşi prosesi, önceliklendirme

Project Number

İÜ-BAP FYL-2024-3596

Determination of Meter Error Management Components that Need Priority Improvement with AHP Method

Abstract

Water losses in supply and distribution systems pose a significant problem for water utilities due to the economic losses they cause. Apparent losses, which directly result in revenue loss for utilities, arise from unauthorized consumption, billing and data processing errors, and meter inaccuracies. While unauthorized consumption and billing errors are directly linked to utility management and can be mitigated through procedural improvements, measuring and managing losses caused by meter inaccuracies is more challenging. This study applies the Analytic Hierarchy Process (AHP), a multi-criteria decision-making method, to identify the components of meter error management, determine their weight coefficients, and prioritize them. A total of 27 components were identified and analyzed under six main categories: Utility Management, Water Balance Components, Apparent Loss Management, Economic Analysis, Performance Monitoring, and Data Management. The results show that the most influential component in meter error management is "Determining meter error rates and monitoring meters," with a weight coefficient of 0.1224. This is followed by "Analyzing factors affecting apparent losses" (0.0782) and "Losses due to customer meter errors" (0.0770). This study illustrates how decision analysis methods can be utilized for strategy development and prioritization, offering a systematic approach to addressing challenges in meter error management.

Keywords

water loss management, apparent water losses, meter errors, analytic hierarchy process, prioritization

Project Number

İÜ-BAP FYL-2024-3596

References

• Alves, A., Gersonius, B., Sanchez, A., Vojinovic, Z., & Kapelan, Z. (2018). Multi-criteria Approach for Selection of Green and Grey Infrastructure to Reduce Flood Risk and Increase CO-benefits. Water Resources Management, 32(7), 2505–2522. https://doi.org/10.1007/s11269-018-1943-3
• Arregui, F. ., Cabrera, E., Cobacho, R., & García-Serra, J. (2006). Reducing Apparent Losses Caused By Meters Inaccuracies. Water Practice and Technology, 1(4). https://doi.org/10.2166/wpt.2006.093
• Boztaş, F., Özdemir, Durmuşçelebi, F. M., & Firat, M. (2019). Analyzing the effect of the unreported leakages in service connections of water distribution networks on non-revenue water. International Journal of Environmental Science and Technology, 16(8), 4393–4406. https://doi.org/10.1007/s13762-018-2085-0
• Chou, Y. C., Hsu, Y. Y., & Yen, H. Y. (2008). Human resources for science and technology: Analyzing competitiveness using the analytic hierarchy process. Technology in Society, 30(2), 141–153. https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2007.12.007
• Daǧdeviren, M., Akay, D., & Kurt, M. (2004). Analytical hierarchy process for job evaluation and application. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 19(2), 131–138. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/76125
• Fontanazza, C. M., Notaro, V., Puleo, V., & Freni, G. (2015). The apparent losses due to metering errors: a proactive approach to predict losses and schedule maintenance. Urban Water Journal. https://doi.org/10.1080/1573062X.2014.882363
• Hamilton, S., Mckenzie, R., & Seago, C. (2006). A Review of Performance Indicators for Real Losses from Water Supply Systems. Voda i sanitarna tehnika, 36(6), 15–24. Retrieved from: https://www.miyawater. com/fotos/artigos/a_review_of_performance_indicators_for_real_losses_from_water_supply_systems_594 0570895a325d5c3881c.pdf
• Hassoun Nedjar, N., Djebbar, Y., & Djemili, L. (2023). Application of the analytical hierarchy process for planning the rehabilitation of water distribution networks. Arab Gulf Journal of Scientific Research, 41(4), 518–538. https://doi.org/10.1108/AGJSR-07-2022-0110
• Helmecke, M., Fries, E., & Schulte, C. (2020). Regulating water reuse for agricultural irrigation: risks related to organic micro-contaminants. Environmental Sciences Europe, 32(1). https://doi.org/10.1186/s12302-019-0283-0 Lambert, A. O., Brown, T. G., Takizawa, M., & Weimer, D. (1999). A review of performance indicators for real losses from water supply systems. Içinde Journal of Water Supply: Research and Technology - AQUA (C. 48, Sayı 6, ss. 227–237). İstanbul Technical University. https://doi.org/10.2166/aqua.1999.0025
• McKenzie, R. S., Lambert, A., & Commission, S. A. W. R. (2002). ECONOLEAK: Economic Model for Leakage Management for Water Suppliers in South Africa : User Guide. WRC. Retrieved from: https://www.wrc.org.za/wp-content/uploads/mdocs/TT%20169-021.PDF
• Mokhtari, M., & Sarraf, A. R. A. (2023). Loss Management Strategies of Drinking Water in Water Distribution Network of Isfahan City. 34(1), 96–109. https://doi.org/10.22093/wwj.2022.345439.3262
• Mutikanga, H. E., Sharma, S. K., & Vairavamoorthy, K. (2011). Multi-criteria Decision Analysis: A Strategic Planning Tool for Water Loss Management. Içinde Water Resources Management. https://doi.org/10.1007/s11269-011-9896-9
• Ömürbek, N., & Şimşek, A. (2014). Analitik Hiyerarşi Süreci Ve Analitik Ağ Süreci Yöntemleri İle Online Alışveriş Site Seçimi. Journal of Management and Economics Research, 22(22), 306–306. https://doi.org/10.11611/jmer214
• Rizzo, A., & Cilia, J. (2005). Quantifying meter under-registration caused by the ball valves of roof tanks (for indirect plumbing systems). Leakage 2005, 1–12. Retrieved from: http://rash.apanela.com/tf/leakage/Quantifying%20Meter%20Under- Registration%20Caused%20by%20the%20Ball%20Valves%20of%20Roof%20Tanks.pdf
• Saaty, R. W. (1987). The analytic hierarchy process-what it is and how it is used. Mathematical Modelling, 9(3– 5), 161–176. https://doi.org/10.1016/0270-0255(87)90473-8
• Saaty, T. L. (2002). Decision making with the Analytic Hierarchy Process. Scientia Iranica, 9(3), 215–229. https://doi.org/https://doi.org/10.1007/s11269-008-9284-2
• Tüzemen, A., & Özdağoğlu, A. (2007). Doktora öğrencilerinin eş seçiminde önem verdikleri kriterlerin Analitik Hiyerarşi Süreci yöntemi ile belirlenmesi. İkdisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(21), 216–232. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/30139
• Wind, Y., & Saaty, R. W. (1980). Marketing Applications of The Analytic Hierarchy Process. Management Science, 26(7), 641–658. https://doi.org/DOI:10.1287/mnsc.26.7.641
• Xin, K., Tao, T., Lu, Y., Xiong, X., & Li, F. (2014). Apparent losses analysis in district metered areas of water distribution systems. Water Resources Management, 28(3), 683–696. https://doi.org/10.1007/S11269-013-0508-8
• Yilmaz, S., Firat, M., Bozkurt, C., & Özdemır, Ö. (2021). Identification of the priority regions in the customer water meters replacement using the AHP and ELECTRE methods. Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 39(4), 331–342. https://doi.org/10.14744/sigma.2021.00022
• Yılmaz, S. (2017). Müşteri Sayaçlarının Su Kayıplarına Etkisinin Araştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://abakus.inonu.edu.tr/items/2339ddad-57cb-4740-a9f8-105e12e307d3
• Zyoud, S. H., Kaufmann, L. G., Shaheen, H., Samhan, S., & Fuchs-Hanusch, D. (2016). A framework for water loss management in developing countries under fuzzy environment: Integration of Fuzzy AHP with Fuzzy TOPSIS. Expert Systems with Applications. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2016.05.016