Gıda Coğrafyası Perspektifinden Niğde Yöresi Gastronomi Potansiyeline Yönelik Bir Araştırma

Year 2024, Issue: 6, 33 - 50, 15.12.2024

Elif Kahya Yıldırım

https://doi.org/10.58606/jwgdp.1505468

Abstract

Bu çalışma, Niğde yöresinde gıda sistemlerinin anlaşılması ve coğrafi bağlamının değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Çalışma, coğrafi belirleyicilerin insanların beslenme tercihleri ve yemek kültürü üzerindeki etkilerine odaklanmıştır. Beslenme alışkanlıkları, geleneksel mutfaklar, yemek ile ilgili festival ve şenlikler, gıdanın kültürel ifade ve sosyal etkileşimde önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Niğde kenti ve çevresinde coğrafi etkiler, kültürün çoğu bileşeninde olduğu gibi gıda ile ilgili gelenek ve uygulamalarda da belirleyici olmuştur. Coğrafi konum ile iklim ve toprak özelliklerinin yörede yetiştirilen tarım ürünlerine olan etkisi; tarım ürünlerinin geleneksel mutfaklarda nasıl kullanıldığı çalışmada detaylı bir şekilde incelenmiştir. Ayrıca bu çalışmada tarım ve hayvancılığın halkın gıda tercihlerine olan etkisi de vurgulanmaktadır. Literatür taraması sonucu ilgili dokümanların analizi ve gözlem çalışmalarıyla mevcut durumun saptandığı bu çalışmanın veri kaynakları, çeşitli dönemlerde yapılan alan araştırmaları sonucu elde edilmiştir. Elde edilen veriler ışığında SWOT analizi yapılmış; bu analiz yöntemiyle coğrafi faktörlerin yörenin gastronomisine etkisi değerlendirilmiştir. Niğde yöresinin gıda coğrafyasını kültürel değerlendirmeler göz ardı edilmeden ele alan bu çalışma, Niğde mutfağını anlamak, korumak ve tanıtmak amacıyla gerçekleştirilen bir araştırmayı temsil etmektedir.

Keywords

Gıda, Gıda Coğrafyası, Gastronomi, Niğde Yöresi

Socio-Spatial and Psychological Placelessness in The Modern World

Abstract

The concept of environment has an increasing importance in psychology as in other sciences. In addition to natural events such as environmental pollution and global warming, which have become a problem that cannot be ignored in recent years, an increasing number of international migration phenomena have a high impact on the emergence of this situation. The role of the concept of environment in psychology is important but controversial. Based on the history of psychology, the understanding of the environment, which is not holistic and does not allow mutual interaction, has been changing in recent years as a result of studies in the field of environmental psychology. Variables such as place attachment and place identity, which are emphasized by environmental psychologists, have played a major role in changing this perception. As the phenomenologists, geographers and philosophers who focus on these concepts have jointly expressed, there have been differences in the place experience of human beings with modern times. In the modern world, which does not provide a permanent aesthetic satisfaction and does not allow individuals to take root, people are becoming more and more out of place. In addition to being an objective and socio-spatial reality that human beings live as a result of increasing numbers of refugees and migration activities, placelessness also points to a psychological and emotional experience of a lost place. This situation is seen as an important problem that should be addressed by the science of psychology both at the social and clinical level. This study attempts to trace the problem of placelessness experienced by human beings in the modern world.

Keywords

Place attachment, Place identity Place, Placelessness

References

• Abdurrezzak, A. O. (2014). İşlevsel Teori Bağlamında Yemek Kültürünün İletişimsel Yönü. Electronic Turkish Studies, 9 (11), 1-16.
• Altın, B. & Bayer Altın, T. (2008). Niğde’nin Fiziki Coğrafyası, Ahmet Karataş, Ayşegül Karataş, Mustafa Sözen (Ed.), Aladağlar’dan Bolkarlar’a Niğde’nin Biyolojik Çeşitliliği (El Kitabı) içinde (ss. 1-6), Hamle Gazetesi Matbaası, Niğde.
• Altın, B.N. (2022). “Niğde Kültür Envanteri”nin Topografik Dağılışı (Jeoarkeolojik - Sayısal Değerlendirmeler), İbrahim Öztürk, Sibel Yıldız Kısacık (Ed.), Niğde Araştırmaları içinde (ss.15-31), Soncağ Akademi, Ankara.
• Barrère, C., Bonnard, Q. & Chossat, V. (2012). Food, gastronomy and cultural commons. E. Bertacchini , G. Bravo, M. Marrelli and W. Santagata içinde, Cultural Commons A New Perspective on the Production and Evolution of Cultures (ss. 129-150). UK: Edward Elgar Publishing Limited.
• Baş, M. (2017). Medeniyetlerin Burcunda Bir Şehir Niğde, Niğde Valiliği İl Kültür Turizm Müdürlüğü, Niğde.
• Bosco, F. J. (2020). Geographies of Food: Place, Space, and Scale in Food Studies. The Geography Teacher, 17 (3), 73-76. Doı: 10.1080/19338341.2020.1796744.
• Cook, I., Jackson, P., Hayes-Conroy, A., Abrahamsson, S., Sandover, R., Sheller, M., Henderson, H., Hallett, L., Imai, S., Maye, D. & Hill, A. Forthcoming. (2013). Food’s cultural geographies: texture, creativity and publics, N. Johnson, R. Schein and J. Winders (Eds.), A new companion to cultural geography. Oxford: Blackwell.
• Göney, S. (2017). Şehir Coğrafyası I, Ed. Doç. Dr. Mehmet Bayartan, Yerleşme Coğrafyası Cilt I, 4. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Gray, N. (2014). Gastronomic Intervention Food as Vernacular Catalyst. Master thesis in Architecture and Interior Design, University of Cincinnati, Cincinnati.
• Grigg, D. (1995). The geography of food consumption: a review. Progress in Human Geography, 19(3), 338–354. https://doi.org/10.1177/030913259501900302
• Günay Aktaş, S (Ed.). (2018). Gıda Coğrafyası. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Günay Aktaş, E. & Yılmaz, E. (2022). Foodspace: Kavramsal Bir Bakış. VI. International Gastronomy Tourism Studies Congress, (Akyonkarahisar, 6-9 Octorber 2022), 538-546.
• Gürer, Ö. F. (2010). Kapadokya’nın Başkenti Niğde (Antik Çağdan Cumhuriyet’e), 2. Baskı, Maya Kitap.
• Kansız, N. & Akın Acuner, Ş. (2007). Rize İli Turizm Swot (Güçlü/Zayıf Yönler, Fırsatlar/ Tehditler) Analizi, Milli Prodüktive Merkezi. Rize.
• Kılıç, Ö.K. (2016). Niğde yöresinde patateste (Solanum tuberosum l.) sorun olan yabancı ot türlerinin yaygınlık ve yoğunluklarının belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 56 (4): 417-428.
• Kneafsey, M., Maye, D., Holloway, L. & Goodman, M. (2021). Geographies of Food: An Introduction. London: Bloomsbury Publishing.
• Kurtar Anlı, C., & Yavan, N. (2023). Tüketim mekânları olarak yerel ve küresel kafe zincirlerinin üçüncü yer kriterleri bakımından analizi. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 49, 133-157. http://dx.doi.org/10.32003/igge.1295563.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi, Çev. I. Ergüden, Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Nakiboğlu, A. & Balıbay, S. (2020). Investigation the Contributions of Niğde Gazozu (Soda-Pop) as Local Brand to City Brand. Journal of Emerging Economies And Policy, 5(1) 78–89.
• Ongan, H. (1959). Niğde’de Ekmek ve Kış Ekmeği Faaliyetleri. Türk Etnografya Dergisi, 3:67-70.
• Oussedik, S. (2012). Food and cuisine: part of the migration process. Quaderns de la Mediterrània, Vol. 17, 55-60. Pickton, D. W. & Wright, S. (1998). What’s SWOT in Strategic Analysis? Strategic Change, 7, 101-109.
• Selamoğlu, E. (2021). Fertek; Kasabanın Sırrı, NİĞDEmiz, Sayı: 117, s.10-11, Başkent Niğde Vakfı, Ankara.
• Shanahan, D. (2002). The Geography of Food. Journal for the Study of Food and Society, 6:1, 7-9, DOI: 10.2752/152897902786732716
• Tanrıkulu, M. (2018). Coğrafya ve Kültür (Mekan-Kültür-Tarih-Coğrafi İşaret). Pegem Akademi Yayınları 2. Baskı, Ankara.
• Toroğlu, E. & Ceylan, S. (2013). Niğde Yöresi Kaplıca, İçmece ve Doğal Mineralli Suları, Sorunlar ve Öneriler. Doğu Coğrafya Dergisi, 18 (30), s.47-70.
• Tümertekin, E. (1965). Türkiye'deki şehirlerin fonksiyonel sınıflandırılması. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yay.No:43, İstanbul.
• Varol İnsel, S. (2020a). Unutulmaz Niğde Lezzetleri. (2. Baskı), T.C. Niğde Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Niğde.
• Varol İnsel, S. (2020b). Niğde’nin Adet ve Merasimleri. (2. Baskı), T.C. Niğde Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Niğde.
• Wahlqvist, M. L. & Lee, M.-S. (2007). Regional food culture and development. Asia Pac J Clin Nutr, s. 2-7.
• Yılmaz Çildam, S. (2021). Kültürel Coğrafya Denemesi Olarak Siirt Mutfak Kültürü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (1) , 305-325.
• Yiğit Özüdoğru, H., & Eren, E. (2022). Yemek ve coğrafya. M. Aksoy, İ. Çekiç, & G. S. Tahmaz (Ed.), Yemeğin Kültürel Temelleri (ss. 61-90). Detay Yayıncılık.
• Zoğal, V. & Emekli, G. (2017). Yaratıcı Turizme Kavramsal ve Coğrafi Bir Yaklaşım. Ege Coğrafya Dergisi, 26(1): 21-34.
• İnternet Kaynakları https://www.larendacheese.com/ (Erişim Tarihi: 20.10.2024)
• Bölükbaşı, A. A. (2018). “Amasya markasını Niğde'ye kaptırdı: Amasya elmasının yüzde 65'i Niğde'de üretiliyor”, https://tr.euronews.com/2018/10/16/amasya-markasini-nigde-ye-kaptirdi-amasya-elmasinin-yuzde-65-i-nigde-de-uretiliyor (Erişim Tarihi: 22.11.2023).
• Dinçer, F. (2007). “Fertek Rakısı ve Fertek Meyhanesi: İki eski İstanbul efsanesi”, https://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=51628 (Erişim Tarihi: 10.10.2023).
• Eryaman, M. (2013). Niğde’den Çıkan, Damağa İnen Lezzet: Söğüş Kelle, Dört Mevsim Niğde, s.58-61. https://www.academia.edu/32868950/Ni%C4%9Fdeden_%C3%A7%C4%B1kan_dama%C4%9Fa_inen_lezzet_S%C3%B6%C4%9F%C3%BC%C5%9F_Kelle (Erişim Tarihi: 24.10.2023).
• Koca, Y. (2014). “Niğde Gazozu’nun Türkiye’deki Gelişim Süreci ve Tarihi”, https://repository.bilkent.edu.tr/items/8fb07765-e82d-4505-bc56-c459a7b54e1b (Erişim Tarihi: 10.10.2023).
• Niğde Tarım Bülteni, 2020. “Niğde Kirazı Dünyanın Gözdesi”, T.C. Niğde Valiliği İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Niğde. https://nigde.tarimorman.gov.tr/Belgeler/2020%20Y%C4%B1l%C4%B1%201.Say%C4%B1.pdf (Erişim Tarihi: 28.11.2023).
• Oldenburg, R. (1996-97). Our Vanishing “Third Places”, Planning Commissioners Journal, 25, 6-10. https://plannersweb.com/wp-content/uploads/1997/01/184.pdf. (Erişim Tarihi: 28.09.2023).
• Oral, M.E. (2021). Tarihi Vefa Gazozcusu, https://www.istanbulgonulluleri.org/tarihi_vefa_gazozcusu (Erişim Tarihi: 10.10.2023).
• TAHİN/TAHİN HELVASI ÜRETİMİ, 2017, Gıda Teknolojisi, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara. file:///C:/Users/Asus/Desktop/Tahin-Tahin%20Helvas%C4%B1%20%C3%9Cretimi.pdf (Erişim Tarihi: 18.10.2023).
• TR71 Bölgesi Yöresel Ürünler, 2020, https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/tr71_bolgesi_yoresel_urunler_katalogu.pdf (Erişim Tarihi: 18.10.2023). TÜİK, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1 (Erişim Tarihi: 11.12.2023).
• Türk Patent ve Marka Kurumu, 2023. “Darboğaz Kirazı” Coğrafi İşaret Sicil Belgesi, https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/fdbe7655-7d0e-415d-8c4a-6f648231f603.pdf (Erişim Tarihi: 28.11.2023).
• Türk Patent ve Marka Kurumu, 2024. Niğde Kelle Söğüşü Coğrafi İşaret Sicil Belgesi, https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/e7483537-9238-4608-8d00-ea134a20d2ec.pdf (Erişim Tarihi: 18.10.2024).
• Türkiye ve Çevre Ülkeler Yerleşim Birimleri Envanteri (2023). Hançerli, https://nisanyanyeradlari.com/?yer=26382&haritasi=han%C3%A7erl i (Erişim Tarihi: 14.11.2023).
• Ulusal Kanal, (2021). “Dünyada ilk kez Niğde'de üretildi: Patatesten dondurma”, https://www.ulusalkanal.com.tr/yurt/dunyada-ilk-kez-nigde-de-uretildi-patatesten-dondurma-h274707.html. (Erişim Tarihi: 03.10.2023).
• UNESCO, (2006). “Stratégies pour le tourisme créatif”, https://unesdoc.unesco.org/. (Erişim Tarihi: 18.10.2024).
• UNESCO, (2024). “Creative Cities Network”, https://www.unesco.org/en/creative-cities?hub=365. (Erişim Tarihi: 18.10.2024).
• UNESCO, (2024). “Creative Cities List”, https://www.unesco.org/en/creative-cities/grid?hub=80094. (Erişim Tarihi: 20.10.2024).