Ehl-i Sünnet?in Siyâsî Temâyülü Olarak Osmâniyye ve Osmânîler

Yıl 2015, Cilt: 13 Sayı: 1, 91 - 119, 13.02.2015

Mücahid Dündar

https://doi.org/10.18317/kader.22859

Cited By: 3

Öz

 The diversification after Caliph Othm?n’s murder during his caliphate has crucial importance for being the prelude of first political manifestation of Ahl al-Sunna which will be called later as the mass crowd (saw?d al-a?zam) of Islamic society. In this study, what has been examined is the transformation of early Othm?niyya which means “to believe that Othm?n was murdered outrageously and this must be avenged” to latter Othm?niyya which means “to believe that the caliphate of Ab? Bakr, Omar, Othman and Al? are valid and legitimate”. This study, in which Othm?nis in primary cities of Islamic world and their thoughts attempted to be projected, concludes with the statement of Othm?niyya that J?hiz systematised. Hence the conception of Othm?niyya did not have the features to become an independent sect, it melted into Ahl al-Sunna and totally disappeared in the fourth century of Hegira.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Abdülhüseyin Şerefüddîn el-Mûsevî, en-Nass ve’l-ictihâd (nşr. Ebû Müctebâ), Matbaatü Seyyidi’ş-şühedâ, Kum 1404.
• Bâkır, Abdülhâlik, “Basra”, DİA, V, 108-111.
• Belâzürî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Yahyâ b. Câbir, Ensâbü’l-eşrâf (nşr. S. D. F. Goitein), V, The Hebrew University, Kudüs 1936.
• ---------- Ensâbü’l-eşrâf (nşr. Mahmûd el-Ferdûs el-’Azm), I-XXV, Dâru’l- Yakazati’l-Arabiyye, Dımaşk 1996-2004. ---------
• Ensâbü’l-eşrâf (nşr. Muhammed Bâkır el-Mahmûdî), II,
• Müessesetü’l-A‘lemî li’l-Matbûât, Beyrut 1974.
• ---------- Ensâbü’l-eşrâf, IV, (nşr. Max Schloessinger), The Hebrew University, Kudüs 1971.
• Bilge, Mustafa L. “Ahsenü’t-Tekâsîm”, DİA, II, 179-180.
• Câhız, Ebû Osman Amr b. Bahr b. Mahbub el-Kinânî el-Leysî, el-Beyân ve’t- tebyîn (nşr. Abdüsselâm Muhammed Hârûn), I-IV, Mektebetü’l-Hâncî, Kahire 1975.
• ---------- el-Osmâniyye (nşr. Abdüsselâm Muhammed Hârûn), Dâru’l-Kitâbi’l- Arabî, Kahire 1955.
• Charles Pellat, “le Culte de Mu’âwiya au III Siécle de l’Hégire”, Stvdia Islamica, Paris 1956.
• Çubukçu, Asri, “Mesleme b. Muhalled”, DİA, XXIX, 319-320.
• Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, Ali b. Hüseyin b. Muhammed, el-Egânî, (nşr. Abdülemîr Ali Mühennâ ve dgr.), I-XXIV, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1986.
• Fazl b. Şâzân en-Nîsâbûrî, el-Îzâh (nşr. Celâleddin el-Hüseynî el-Ürmevî), İntişârât-ı Dânişgâh-ı Tehrân, Tehrân 1395.
• Habîb Zeyyât, “et-Teşeyyu’ li Muâviye fî ahdi’l-Abbâsiyyîn”, el-Meşrik, Beyrut 1928, XXVI/1.
• Hassân b. Sâbit, Ebü’l-Velîd el-Münzir el-Hazrecî el-Ensârî, Dîvân, (nşr. Velîd Arafât), I-II, Dâru Sâdır, Beyrut 1974.
• ---------- Dîvân (nşr. Seyyid Hanefî Haseneyn), Dâru’l-Maârif, Kahire 1973.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr el-Hatîb Ahmed b. Ali b. Sâbit, Târîhu Bağdâd, I-XIV, Dâru’l-Fikr/Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut ts.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Cemaleddin Yûsuf b. Abdullah b. Muhammed el- Kurtubî en-Nemerî, el-İstî‘âb fî ma‘rifeti’l-ashâb, (nşr. Ali Muhammed Mu’avvaz- Âdil Ahmed Abdülmevcûd), I-IV, Daru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1995.
• İbn Asâkir, Ebü'l-Kâsım Sikatüddîn Ali b. Hasan b. Hibetullah, Târîhu Medîneti Dımaşk (nşr. Muhibbüddîn Ebû Saîd Ömer b. Ğarâme el-‘Amrevî), Dâru'l- Fikr, I-LXXIV, Beyrut 1995-2001.
• İbn Ebû Bekr el-Endelüsî, Ebû Abdullah Muhammed b. Yahyâ b. Muhammed, et-Temhîd ve’l-beyân fî makteli’ş-şehîd Osmân b. ‘Affân (nşr. Kerem Hilmî Ferhât Ahmed), Dâru’l-Âfâki’l-Arabiyye, Kahire 2002.
• İbn Ebü’l-’Izz, Ebü’l-Hasan Sadreddin Ali b. Ali b. Muhammed el-Hanefî ed- Dımaşkî, Şerhu’l-Akîdeti’t-Tahâviyye (nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî- Şua’yb el-Arnavût), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1993.
• İbn Ebü’l-Hadîd, Ebû Hâmid İzzüddin Abdülhamîd b. Hibetullah, Şerhu Nehci’l-Belâga (nşr. Hüseyin el-A‘lemî), I-XX, Müessesetü’l-A‘lemî li’l-Matbûât, Beyrut 1995.
• İbn Hacer el-Askalanî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddin Ahmed, el-İsâbe fî temyîzi’s- sahâbe (nşr. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Mu‘avvaz), I-VIII, Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.
• İbn Hilâl es-Sekafî, Ebu İshak İbrahim b. Muhammed, el-Gârât (nşr. Abdüzzehrâ el-Hüseynî el-Hatîb), Dâru’l-Edvâ’, Beyrut 1987.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddin İsmail b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye (nşr. Abdullâh b. Abdülmuhsin et-Türkî), I-XXI, Hicr li’t-tıbâa ve’n-neşr Cîze/Kahire 1997-1999.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim el-Maârif (nşr. Servet Ukkâşe), Dâru’l-Maârif, Kahire 1969.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa‘d b. Meni‘ ez-Zührî, Kitâbü’t- Tabakâti’l-kebîr (nşr. Ali Muhammed Ömer), I-XI, Mektebetü’l-Hâncî, Kahire 2001.
• İbn Tağriberdî, Ebü’l-Mehâsin Cemâlüddin Yûsuf, en-Nücûmü’z-Zâhire fî mülûki Mısr ve’l-Kâhire, I-XVI, Vizâretü’s-Sekâfe ve’l-İrşad, Kâhire ts.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddin Abdurrahman b. Ali, el-Hasenü’l- Basrî (nşr. Hasan es-Sendûbî), Kahire 1931.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasan İzzüddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim, el- Kâmil fi’t-târîh, (nşr. Carolus Johannes Tornberg), I-XIII, Dâru Beyrût, Beyrut 1992.
• İbnü’l-Fakîh, Ebû Bekr Ahmed b. Muhammed b. İshak el-Hemedâni, Kitâbü’l-Büldân (nşr. Yûsuf el-Hâdî), Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1996.
• Kummî, Sa‘d b. Abdullah el-Eş‘arî Ebû Halef, Kitâbü’l-Makâlât ve’l-fırak (nşr. Muhammed Cevâd Meşkûr), Müessese-i Matbûât-ı Atâî, Tahrân 1963.
• Makdisî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, Ahsenü’t-Tekâsîm fî ma‘rifeti’l-ekâlîm (nşr. M. J. De Goeje), E. J. Brill, Leyden 1906.
• Makdisî, Mutahhar b. Tâhir, el-Bed’ ve’t-Târîh (nşr. Clement Huart), I-VI, Paris 1916.
• Mes‘ûdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, Mürûcü’z-zeheb ve meâdinü’l- cevher, (nşr. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd), I-III, Mektebetü’t-Ticâreti’l- Kübra, Kahire 1964.
• Minkarî, Ebü’l-Fazl et-Temîmî Nasr b. Müzahim, Vak‘atü Sıffîn (nşr. Abdüsselâm Muhammed Hârûn), el-Müessesetü’l-Arabiyye, Kahire 1981.
• Müberred, Ebü’l-Abbas Muhammed b. Yezîd b. Abdülekber el-Ezdî, el-Kâmil fi’l-edeb, (nşr. Muhammed Ahmed ed-Dâlî), I-IV, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1986.
• Nâşî el-Ekber, Ebü’l-Abbas Abdullah b. Muhammed, Mesâilü’l-İmâme (nşr. Josef van Ess), Franz Steiner Verlag, Beyrut 1971.
• Necefî, Muhammed Hasan el-Bâkır, Cevâhiru’l-kelâm fî şerh-i şerâi’i‘l-İslâm (nşr. Abbâs Kuçânî), I-VIIL, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut ts.
• Nevbahtî, Ebû Muhammed Hasan b. Musa b. Hasan, Fıraku’ş-Şîa (nşr. Hellmut Ritter), Matbaatü’d-Devle, İstanbul 1931.
• Özaydın, Abdülkerim, “Bündârî”, DİA, VI, 489-490.
• Özkuyumcu, Nadir, “Muâviye b. Hudeyc”, DİA, XXX, 334-335.
• Sâlim İbn Zekvân, Sîretü Sâlim bin Zekvân (nşr. Patricia Crone – Fritz Zimmermann), Oxford University Press, Oxford 2001.
• Seyf b. Ömer, ed-Dabbî el-Esedî, Kitâbü’r-Ridde ve’l-fütûh ve Kitâbü’l- Cemel ve mesîru ‘Â’işe ve ‘Alî, (nşr. Kâsım es-Sâmerrâî), I-II, Smitskamp Oriental Antiquarum, Leyden 1995.
• Şehristânî, Ebü’l-Feth Tâcüddin Muhammed b. Abdülkerim, el-Milel ve’n- Nihal, (nşr. Abdülazîz Muhammed Vekîl), I-III, Müessesetü’l-Halebî, Kahire 1968.
• Şemmâhî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Ebû Osmân Saîd b. Abdülvâhid, Kitâbü’s- Siyer, I-III, (nşr. Muhammed Hasan), Dâru’l-Medâri’l-İslâmî, Beyrut 2009.
• Taberî, Ebû Ca‘fer İbn Cerir Muhammed b. Cerîr b. Yezîd Târîhu’t-Taberî: Târîhu’r-rusül ve’l-mülûk (nşr. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim), I-XI, Dâru’l- Maârif/Dâru Süveydân, Kahire ts.
• Üzüm, İlyas, “Osmâniyye”, DİA, XXXIII, 480-482.
• Watt, William Montgomery İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri (trc. Ethem Ruhi Fığlalı) Şa-to, İstanbul 2001.
• Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdullah Şihâbüddin Yâkût b. Abdullah, Mu‘cemü’l- büldân (nşr. Ferdinand Wüstenfeld), I-XI, Institut für Geschichte der Arabisch- Islamischen Wissenschaften, Frankfurt 1994.
• ---------- Islamic Geography (nşr. Fuat Sezgin), CCX-CCXX, Institut für Geschichte der Arabisch-Islamischen Wissenschaften, Frankfurt 1994.
• ---------- Kitâbü İrşâdi’l-erîb ilâ ma’rifeti’l-edîb I-VII, (nşr. D. S. Margoliouth), Luzac and Company, I-VII, Londra-Leyden 1907-1926.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman, Târîhu’l- İslâm: ‘Ahdü’l-Hulefâi’r-Râşidîn (nşr. Ömer Abdüsselâm Tedmürî), Dâru’l-Kitâbi’l- Arabî, Beyrut 1987.
• ---------- Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ, (nşr. Şuayb el-Arnavût-Hüseyin el-Esed), I- XXIII, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1985.
• ---------- Tezkiretü’l-huffâz, I-IV, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1956.