ERZURUM’UN KUZEY İLÇELERİNDE KERAMİK TARİHLENDİRMELERİ

Year 2016, Volume: 1 Issue: 1, 1 - 28, 30.12.2016

Ayşe Nur Morkoç

Abstract

Erzurum, önemli yolları, akarsuları, tarım alanlarını ve otlakları barındırması nedeniyle Eskiçağ tarihi boyunca yerleşim görmüştür. Erzurum, Doğu Anadolu Bölgesi’nin kuzeydoğusunda yer almaktadır.

Erzurum’un Kuzeyinden geçen ve Kafkasları Anadolu’ya bağlayan ana yol güzergâhı Erzurum-Tortum-Narman-Oltu-Artvin üzerinden Doğu Karadeniz’e ulaşmaktadır. Bu yol güzergâhında bulunan ilçeler Eskiçağ boyunca ticari yönden ve ulaşım açısından bölgedeki önemli merkezleri oluşturmaktadır.

M.Ö. 2. binde bölgede, Azzi-Hayaşa adı verilen toplulukların yaşadığı bilinmektedir. M.Ö. 9-6. yüzyıllar içerisinde ise bölgede Urartu hâkimiyeti görülmektedir. Urartular, Doğu Anadolu’nun siyasi, ekonomik ve sosyal yapısını değiştirmiştir.

1998 yılından itibaren Doğu Anadolu Bölgesinde hocamız Alpaslan Ceylan başkanlığında yürütülen yüzey araştırmaları aralıksız devam etmektedir. Bu çalışmalar sayesinde Doğu Anadolu Bölgesinin Eskiçağ Tarihi hakkında birçok şey ortaya çıkarılmıştır.

Keywords

Erzurum, Çoruh Havzası, Keramik.

Ceramic Dating in North Towns of Erzurum

Abstract

References

• Arınç, K. (2004). Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. Arınç, K. (2016). Doğal, Beşeri, İktisadi ve Siyasal Yönleriyle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri. Erzurum: Biyosfer Araştırmaları Merkezi. Atalay, İ. - M. Tetik vd. (1984). Kuzeydoğu Anadolu’nun Ekosistemleri. Ankara: Ormancılık Araştırmaları Enstitüsü Yayınları. Belli, O. (2001). “1999 Yılında Doğu Anadolu Bölgesinde Urartu Baraj, Gölet ve Sulama Kanallarının Araştırılması”. 18. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, 205-210. Burney, C. A. (1966). “First season of excavation of the Urartian citadel of Kayalıdere”. Anatolian Studies 16, 55-111. Ceylan, A. (2002). “2000 yılı Erzincan ve Erzurum İlleri Yüzey Araştırması”. 19. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, 165-178. Ceylan, A. (2005). “2003 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları”. 22. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, 189-200. Ceylan, A. (2007a). “2005 Yılı Erzincan, Erzurum-Kars-Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları”. 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1, 163-182. Ceylan, A. (2007b). “Kuzeydoğu Anadolu Yüzey Araştırmalarının Bir Değerlendirilmesi”. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/39, 103-117. Ceylan, A. (2008). Doğu Anadolu Araştırmaları, Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır (1998-2008). Erzurum: Güneş Vakfı Yayınları. Ceylan, A. (2015). Doğu Anadolu Araştırmaları, Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır (2009-2015). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. Ceylan, A.- A. Bingöl (2008). “2006 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları”. 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı 3, 2008, 129-148. Ceylan, A.- A. Bingöl (2009). “2007 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları”. 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, 133-150. Ceylan, A.- Y. Günaşdı (2011). “2009 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları”. 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, 1-20. Ceylan, N.- Y. Günaşdı (2014). “2013 Yılı Erzincan - Erzurum İlleri Yüzey Araştırmaları”. 32. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, 71-92. Doğan, İ. (2000). Kafkasya’daki Göktürk-Runik İşaretli Yazılar. Ankara: Türk Dil Kurumu. Doğanay, H. - Güner, İ. vd. (1998). “Coğrafya”. Erzurum İl Yıllığı. Garstang, J- O. Gurney (1959). The Geography of the Hittite Empire. London: British Institute of Archaeology at Ankara. Günaşdı, Y. (2011). “Eskiçağ’da Şenkaya”. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4, 473-492. Gündoğdu, H. (2002). Tarihi ve Arkeolojik Yönleri ile Oltu. Ankara. Herzfeld, E. (1968). The Persian Empire: Studies in Geography and Ethnography of the Ancient Near East. Wiesbaden: F. Steiner. Meyer, E. (1954). Geschichte des Altertums. Stutgart: J.G. Cotta. Koşay, H.- H. Vary (1967). Güzelova (Tufanç) Erzurum Kazısı 1961. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Morkoç, A. N. (2013). Doğu Anadolu Araştırmaları Işığında Narman Bölgesi Keramiklerinin Değerlendirilmesi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi). Özey, R. (1994). “Bayburt ve Çevresinin Coğrafi Özelliklerine Bir Bakış”. Türk Tarihinde ve Kültüründe Bayburt Sempozyumu (23–25 Mayıs 1988), 437–487. Özgül, O. (2011). “Eskiçağda Narman Havzası”. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7, 97-114. Özgül, O. (2015a). “Erzurum Bölgesi Kaya Panoları”. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 5/10, 169-198. Özgül, O. (2015b). “2014 Yılı Erzincan - Erzurum İlleri Yüzey Araştırmaları”. 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1, 447-472. Özgül, O. (2015c). “Erzurum Tortum’da Önemli Bir Urartu Kalesi: Kapıkaya”. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 5/9, 69-92. Özgül, O. (2016). “Erzurum/Şenkaya Petrogliflerindeki At/Geyik ve Güneş Kursu”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 39, 371-390. Pehlivan, M. (1984). En Eski Çağlardan Urartu’nun Yıkılışına Kadar Erzurum ve Çevresi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Pehlivan, M. (1991a). Daya (e) ni /Diau(e)hi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları. Sagona, A. G. (2000). “Sos Höyük and the Erzurum Region in Late Prehistory: A Provisional Chronology for Northeast Anatolia”. Chronologie des Pays du Caucase et de l’Euphrate aux IVème-IIIème Millénaires. Actes du Colloque d’İstanbul, (16-19 décembre 1998). Varia Anatolica XI, İstanbul: Institut Français d’Études Anatoliennes-Georges Dumézil, 329-373. Sagona, A. G. - C. Sagona (1995). “Excavations at Sos Höyük-1995 First Preliminary Report”. Anotilian Studies 45, 193-218. Sagona, A. G. - M. Erkmen - C. Sagona (1997). “Excavations Sos Höyük 1995”. 18. Kazı Sonuçları Toplantısı 1, 137-143. Sagona, A. G. - M. Erkmen - C. Sagona (1998). “Excavations Sos Höyük 1996”. 19. Kazı Sonuçları Toplantısı 1, 245-250. Sagona, A. G. - C. Sagona (2000). “Excavations at Sos Höyük, 1998”. 21. Kazı Sonuçları Toplantısı 1, 143-144. Sagona, A. G. - P. Zimansky (2009). Ancient Turkey. London: Routledge World Archaeology. Sağlamtimur, H. (2000). Urartu Krallığı’nın Ekonomik Yapısı), İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Salvini, M. (1967). Nairi e Ur(u)atri: Contributa alla Storia della Formazione del Regnodi Urartu. Roma: Edizioni dell’Ateneo. Salvini, M. (2006). Urartu Tarihi ve Kültür. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Tarhan, M. T. (1978). M.Ö. XIII. Yüzyılda “Uruatri” ve “Nairi” Konfederasyonları, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, (Yayınlanmamış Doçentlik Tezi). Tarkan, T. (1974). “Ana Çizgileriyle Doğu Anadolu Bölgesi ve Çevresi”. Atatürk Üniversitesi 50. Yıl Armağanı, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. Üngör, İ. - A. Bingöl vd. (2014). “2012 Yılı Erzincan-Erzurum İlleri Yüzey Araştırmaları”. 31. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1, 61-78. Yalçınlar, İ. (1951). “Soğanlı Kaçkar ve Mescit Dağı Silsilelerinde Glasiyasyon Şekilleri”. Coğrafya Enstitüsü Dergisi 2, 20-55. Yılmaz, A. (2003). Türk Dünyasında Balbalların Dağılımı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).