A View on the Ancient History of Ardahan Posof

Year 2018, Volume: 3 Issue: 2, 71 - 93, 31.12.2018

Murat Çiftçi

Abstract

ARDAHAN POSOF’UN ESKİÇAĞ TARİHİNE BİR BAKIŞ

Abstract

Posof ilçesi,  Erzurum-Kars Platosu’nun en kuzeydoğu ucunda yer alır. Su kaynakları, hayvancılık ve çayırlık alanları bakımından zengin olan bölge, iklim olarak çevre coğrafyalarda görülen karasal iklim özelliklerinin aksine daha ılıman bir yapıya sahiptir. Posof tarihin her döneminde siyasi ve ticari amaçlı işlev görmüş Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars tarihi yolunun geçiş güzergâhında bulunmaktadır. Bu yol sistemi Kars-Ardahan üzerinden hareketle Kafkaslara açılmaktadır. Geçiş güzergâhında yer almasından dolayı Posof, Tunç Çağı’ndan itibaren yerleşim gören bir bölge olmuştur.  Kars-Ardahan Platosunda birkaç Paleolitik merkezle birlikte en erken yerleşmeler Tunç Çağ’ından itibaren ortaya çıkar. Tunç Çağ’ından sonra bölgede dağınık halde yaşayan boylar Uruatri-Nairi Konfederasyonları döneminden sonra Urartu Devleti adı altında birleşmişlerdir. Çalışmamızda bölgenin Tunç Çağ’ından itibaren yerleşim gören bir bölge olmasındaki sebepler çevre kültürler kapsamında tarihsel ve arkeolojik açıdan ele alınacaktır.

Keywords

Posof, Kafkasya, Urartu, Kimmer, iskit

References

• Alp, N. vd. (2006). “Ardahan/Çıldır Akçakale Adası Kazısı Ön Çalışma Raporu”, 28. Kazı Sonuçları Toplantısı-I, Çanakkale, 375-390. Ardahan Valiliği Çed ve Çevre Hizmetleri Şube Müdürlüğü, (2017). Ardahan İli 2016 Yılı Çevre Durum Raporu, Ardahan. Belli, O. (1982). “Urartular”, Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi I, İstanbul, 139-208. Bingöl, A. (2003). En Eski Çağlardan Urartu’nun Yıkılışına Kadar Kars ve Çevresi, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış doktora Tezi). Ceylan, A. (2008). Doğu Anadolu Araştırmaları I Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır (1998-2008), Erzurum. Ceylan, A. (2011). “Çıldır Akçakale Kazıları”, (Ed. Şahin, H.-Konyar, E.- Ergin, G.), Özsait Armağanı, İstanbul, s. 85-96. Ceylan, A. (2015). Doğu Anadolu Araştırmaları II Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır (2008-2015), Erzurum. Ceylan, A. (2017). “Yeni Bulgular Işığında Kuzeydoğu Anadolu’da Diauehi Krallığı ve Urartular”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20, 517-568. Ceylan, A. Ceylan, N. (2018). Doğunun Sönmeyen Yıldızı Akçakale ve Çıldır Araştırmaları, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Yayınları No:1249. Ceylan, A. vd. (2018). Eskiçağda Kars Kaleleri, Erzurum. Ceylan, A.-Alp, N. (2004). “Akçakale 2004 Sezonu Ön Raporu”, Doğu Anadolu Yüzey Araştırmaları Projesi, Erzurum. Ceylan, N. (2016). “Pasin Ovasının Kuzeye Açılan İki Tarihi Yolu”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:9, Sayı: 43, 656-671. Çiftçi, M. (2014). Ardahan Posof’ta Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar, Kars, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi). Harmankaya, S.-Tanındı, O. (1996). Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri-I: Paleolitik/Epipaleolitik, İstanbul. Harmankaya, S.-Tanındı, O. (1997). Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri-II: Neolitik, İstanbul. Harmankaya, S.-Tanındı, O. (1998). Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri-III: Kalkolitik, İstanbul. Karpuz, H. (1977). “Camuşlu’da Yontma Taş Çağı Kaya Resimleri”, Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi 112/10, Ankara, 1-16. Kaya, G. (2004). Posof İlçesinin Coğrafyası, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. Kaya, G. (2005). “Posof Çayı Havzasında Yerleşmeler”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler enstitüsü Dergisi-1, 71-96. Kozbe, G.-Ceylan, A. (2008). Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri-6 Demir Çağları 1-2, İstanbul. Kökten, İ.K. (1943). “Kars’ın Tarih Öncesi Hakkında İlk Rapor”, Belleten VII/27, Ankara, 601-613. Kökten, İ.K. (1944). “Orta, Doğu ve Kuzey Anadolu’da Yapılan Tarih Öncesi Araştırmaları”, Belleten VIII/32, 659-680. Kökten, İ.K. (1948). “Kars’ın Tarih Öncesi”, TTKong 3, Ankara, 194-204. Kökten, İ.K. (1964). “Karain’in Türkiye Prehistoryasındaki Yeri”, Türk Coğrafya Dergisi 22-23, Ankara, 17-27. Kökten, İ.K. (1970). “Yazılıkaya’da ve Kurbanağa Mağarasında (Kars-Camuşlu) Yeni Bulunan Dip Tarih Resimleri”, Karseli 6/69, Kars, 2-156 Kökten, İ.K. (1975). “Kars ve Çevresinde Dip Tarih Araştırmaları ve Yazılıkaya Resimleri”, Atatürk Konferansları V, Ankara, 95-104. Köroğlu, K. (1996). “1995 Yılı Artvin-Ardahan İlleri Yüzey araştırması”, XIV. Araştırma Sonuçları Toplantısı-I, 369-398. Markovin, V.I.- Mungaev, R.M., (2003). Severny Kavkaz, Moskva. Mirtskhulava, G.- Chikovani, G. (2014). “Phase of Transition to the Kura-Araxes Culture in Eastern Georgia”, Environment and Dwelling in the Early and Middle Bronze Ages South Caucasus, Problems of Early Metal Age Archaeology of Caucasus And Anatolia, Proceedings of İnternational Conference, (Editors: Marine Kvachadze – Marina Puturidze – Nino Shanshashvili) Tbilisi, s.32-42. Narimanishvili, G.-Khimshiashvili, K. (2009). “The Bronze Age Settlements From Trialeti”, Vakhtang Bridze 1st İnternational Symposıum Of Georgian Culture, June 21-29, 2008, Georgıa. Özgül, O. (2015). “Çoruh ve Kür Vadisinde Kimmer-İskit Yer Adları”, Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Dergisi 2, 159-179. Özgül, O.-Ceylan, N. (2017). “Eskiçağ’da Kafkasya Geçitleri (Daryal ve Derbent)”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, Cilt: IV, Sayı: XIII, 24-62. Payne, M.R. (2006). Urartu Çivi Yazılı Belgeler Kataloğu, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Pehlivan, M. (1990). “Karaz Kültürü ve Hurriler”, Van Yüzüncü yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1, Cilt: 1. Sagona, A.- Zmansky, P. (2015). Arkeolojik Veriler Işığında Türkiye’nin En Eski Kültürleri, (M.Ö. 1.000.000-550), İstanbul. Sertkaya, O.F. (2014). “Kür Şad Adının Etimolojisi Veya Türk Tarihinde Kür Şad Adlı Bir Kişi Varmıdır?”,Gazi Üniversitesi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları dergisi, 14, 1-10. Tarhan, M. T. (1976). “Eskiçağ’da Kimmerler Problemi”, VIII. Türk Tarih Kongresi-1, Ankara, s. 355-369. Salvini, M. (2006). Urartu Tarihi ve Kültürü, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.