SOCİAL STİGMATİZATİON: A QUALİTATİVE ANALYSİS ON DİVORCED FEMALE QURAN COURSE INSTRUCTORS

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 240 - 272, 31.12.2024

Selma Arici , Mehmet Akgül

Öz

This study aims to obtain the opinions of divorced female Quran
Course instructors about whether they experience stigma in their social lives.
In order to compensate for the problems caused by stigma on an individual
and social level, the conceptual and theoretical background of the concept of
stigma must be well known. For this reason, divorce and stigma issues were
discussed in the theory part of this research. In the application part of the
research, it was accepted that the most suitable method for the study was the
life history design, which is one of the qualitative research methods, and indepth interview was preferred as a technique. Data was collected from 20 S
(20) divorced female Quran Course instructors working in Konya and Izmir.
The data obtained were interpreted by telling stories. Considering the findings,
the effects of social stigma that female Quran Course instructors face due to
being divorced are grouped under the main themes of i) psychological effects,
ii) economic effects, iii) social effects. Based on these findings, some
suggestions are presented to prevent or minimize social stigma for Quran
Course instructors who are exposed to social stigma.

Anahtar Kelimeler

Women, divorce, social stigma

SOSYAL DAMGALAMA: BOŞANMIŞ KADIN KURAN KURSU ÖĞRETİCİLERİ ÜZERİNE NİTEL BİR ANALİZ

Öz

Bu çalışmada, boşanmış kadın Kuran Kursu öğreticilerinin sosyal
yaşamlarında damgalama yaşayıp yaşamadıklarına yönelik görüşlerinin
elde edilmesi amaçlanmaktadır. Damganın bireysel ve toplumsal
düzlemde ortaya çıkardığı sorunları telafi edebilmek için damga
kavramının kavramsal ve teorik alt yapısının iyi bilinmesi gerekmektedir.
Bu sebeple bu araştırmanın teori kısmında boşanma ve damga konuları
ele alınmıştır. Araştırmanın uygulama kısmında, çalışmaya en uygun
yöntemin nitel araştırma yöntemlerinden biri olan yaşam öyküsü deseni
olduğu kabul edilmiş, teknik olarak da derinlemesine görüşme tercih
edilmiştir. Konya ve İzmir’de görev yapan 20 adet S (20) boşanmış kadın
Kuran Kursu öğreticisinden veri toplanmıştır. Elde edilen veriler
hikayeleştirilerek yorumlanmıştır. Bulgular göz önüne alındığında kadın
Kuran Kursu öğreticilerinin boşanmış olmaları sebebiyle karşılaşmış
oldukları sosyal damgalamanın etkileri, i) psikolojik etkiler, ii) ekonomik
etkiler, iii) sosyal etkiler ana temaları altında gruplanmıştır. Bu
bulgulardan yola çıkılarak sosyal damgalamaya maruz kalan Kuran
Kursu öğreticilerine yönelik sosyal damgalamayı engellemek ya da en
aza indirmek için bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kadın Kuran Kursu Öğreticisi, boşanma, sosyal damgalama

Kaynakça

• 24721 Sayılı Türk Medenî Kanunu.
• Adalet Bakanlığı. (2002). Türk Medeni Kanunu, Türk Medeni Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun ve Gerekçeleri. Ankara Açık Ceza Evi Matbaası.
• Adikaram, A. (2019). At their wits’ end? How divorced women cope with workplace harassment in Sri Lanka. Gender in Management: An International Journal, 34(6), 489–509.
• Bilton, T., Bonnett, K., Jones, P., Skinner, D., Stanworth, M., & Webster, A. (1987). Understanding crime. In T. Bilton, K. Bonnett, P. Jones, D. Skinner, M. Stanworth, & A. Webster (Eds.), Introductory sociology (pp. 447–478). Palgrave. Boşanma Sebepleri (Bilimsel Araştırma Nihai Raporu). (2008). Proje Yürütücüsü: Prof. Dr. Ahmet Battal. Akademik Araştırma Dayanışma ve Geliştirme Vakfı. İstanbul.
• Corrigan, P. W., & Watson, A. C. (2002). Understanding the impact of stigma on people with mental illness. World Psychiatry, 1(1), 16–20.
• Corrigan, P. W., & Rao, D. (2012). On the self-stigma of mental illness: Stages, disclosure, and strategies for change. Canadian Journal of Psychiatry, 57(8), 464–469.
• Çiçek, Z. (2014). Boşanmanın sosyolojik analizi: Denizli kenti örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Çilek, N. Z., & Akkaya, C. (2022). A review on mental illness and stigma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 14(4), 545–554.
• Entman, R. M. (1993). Framing: Toward clarification of a fractured paradigm. Journal of Communication, 43(4), 51–58.
• Fiyakalı, N. C. (2008). Anne babası boşanmış ve boşanmamış lise öğrencilerinin sürekli öfke düzeyleri ve öfke ifade tarzlarının bazı değişkenler açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Gelgeç Bakacak, A. (2002). Modern dönemde Becker ve Goffman'ın yaklaşımlarında etiketlenmiş suçlu anlayışı ve günümüzdeki yansımaları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gerstel, N. (1987). Divorce and stigma. Social Problems, 34(2), 172–186.
• Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. Prentice-Hall. Göksu, T., & Karakaya, M. (2009). Polisin sapma davranışlarının etiketleme kuramı açısından değerlendirilmesi. Polis Bilimleri Dergisi, 11(4), 27–43.
• Guindon, M. H. (2009). What is self-esteem? In M. H. Guindon (Ed.), Self-esteem across the lifespan: Issues and interventions (pp. 3–24). Routledge Taylor & Francis Group.
• Hebl, M. R., & Dovidio, J. F. (2005). Promoting the “social” in the examination of social stigmas. Personality and Social Psychology Review, 9, 156–182.
• İlhan, Ü. D. (2020). 21. yüzyılda çalışma hayatında bir damgalama ve sosyal dışlanma unsuru olmaya devam eden boşanma olgusu: Kadın çalışanlar üzerine nitel bir analiz. İzmir İktisat Dergisi, 35(3), 511–530. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1031768
• Johnson, J. M. (2002). In-depth interview. In J. B. Gubrium & J. A. Holstein (Eds.), Handbook of interview research: Context & method (pp. 106–107). Sage Publications.
• Kapıkıran, N. A., & Kapıkıran, Ş. (2013). Psikolojik yardım aramada kendini damgalama ölçeği: Geçerlik ve güvenilirlik. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(40), 131–141.
• Leopold, T. (2016). Gender differences in the consequences of divorce: A multiple-outcome comparison of former spouses. Demography, 55(3), 769–797.
• Link, B. G., & Phelan, J. C. (2001). Conceptualizing stigma. Annual Review of Sociology, 27, 363–385.
• Link, B. G., Struening, E. L., Neese-Todd, S., Asmussen, S., & Phelan, J. C. (2001). Stigma as a barrier to recovery: The consequences of stigma for the self-esteem of people with mental illnesses. Psychiatric Services, 52(12), 1621–1626.
• Major, B., & O'Brien, L. T. (2005). The social psychology of stigma. Annual Reviews of Psychology, 56, 393–421.
• Mastro, D. E., & Behm-Morawitz, E. (2005). Latino representation on primetime television. Journalism & Mass Communication Quarterly, 82(1), 110–130.
• Mccracken, G. (1988). The long interview. Sage Publications. https://www.scribd.com/document/380439338/The-Long-Interview
• Okumuşoğlu, S. (2019). Damgalasak mı yoksa damgalamasak mı? Toplum temelli önleyici müdahalelerde obezitenin damgalanmasının sağlık yararları getireceği miti. İnsan ve Toplum Dergisi, 1–31.
• Özbek, Ç., Değer, F., vd. (2018). Boşanmanın sosyolojisi. In N. Oktik & H. Ü. Reşitoğlu (Eds.), Aileyi anlamak (pp. 321–337). Nobel Yayınları.
• Özmen, S., & Erdem, R. (2018). Damgalamanın kavramsal çerçevesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 185–208.
• Scrambler, G. (1998). Stigma and disease: Changing paradigms. The Lancet, 352(9133), 1054–1055. Sevim, K. (2020). Sosyal çalışma ve damga. Sosyal Çalışma Dergisi, 4(1), 44–54.
• Slattery, M. (2017). Sosyolojide temel fikirler (Çev. Özlem Balkız vd.). Sentez Yayınları.
• Soygür, H., & Özalp, E. (2005). Şizofreni ve damgalanma sorunu. Türkiye Klinikleri Dahili Tıp Bilimleri Dergisi, 1(12), 74–80.
• Tatlılıoğlu, K., & Demirel, N. (2016). Sosyal bir gerçeklik olarak boşanma olgusu: Sosyal-psikolojik bir değerlendirme. The Journal of Academic Social Science, 4(22), 59–73.
• Tavşancıl, E., & Arslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri / Sözel, yazılı ve diğer materyaller için. Epilson Yayınevi.
• Tekin, H. H. (2012). Nitel araştırma yönteminin bir veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(13), 101–102.
• Tel, H., & Ertekin, Ş. P. (2012). Ayaktan izlenen psikiyatri hastalarında içselleştirilmiş damgalama ve benlik saygısı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 3(2), 61–66.
• Thornicroft, G. (2014). Toplumun reddettiği: Ruhsal hastalığı olan insanlara karşı ayrımcılık (Çev. N. Uluhan, T. Doğan, H. Soygür). İmaj Yayınevi.
• Turgut, T., & Erden Çınar, S. (2021). Düşük öz saygıya bağlı psikolojik sorunlarla başa çıkma ve öz saygıyı artırmaya yönelik psikolojik danışma süreci: Bir olgu sunumu. Humanistic Perspective, Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Araştırmaları Dergisi, 3(2), 281–305.
• Tünerir, E. (2019). Kronik hastalıklarda beklenen stigma ölçeği’nin Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması (Tıpta Uzmanlık Tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İstanbul.
• Walczak, Y., & Burns, S. (2004). Boşanma ve çocuk üzerine etkileri. (Çev. İ. Ersevim). Özgür Yayınları.
• Yazıcıoğlu, K. (2009). Aile yapısı ve ilişkileri. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Yıldırım, N. (2004). Türkiye’de boşanma ve sebepleri. Bilig, 28, 59–81.