Sahâbe Söz ve Uygulamalarının Hadislerin Anlaşılmasındaki Yerine Dair Hanefîlerin Yaklaşımı Hakkında Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 7, 15 - 29, 05.07.2019

Nejla Hacıoğlu

Öz

Sahâbe söz ve uygulamaları
mezheplerin hepsinin fıkıh anlayışlarında kaynak değeri taşımakla birlikte Hanefîlerin
usûlünde daha özel bir konuma sahip olmuş ve fıkhın kaynakları arasında Kur’ân ve
sünnetten sonra yer almıştır. Hanefî fakih ve muhaddis Tahâvî’nin (ö. 321/933),
sahâbe söz ve tatbikatına atfettiği önem ise dikkat çekici niteliktedir. Tahâvî’nin
bu husustaki yaklaşımlarının tespiti Hanefîlerin usûl ve yaklaşımlarında sahâbe
söz ve tatbikatına verilen değerin boyutlarını görmek açısından önem arz etmektedir.
Tahâvî, sahâbenin söz ve uygulamalarını hadislerin doğru anlaşılmasında bağlayıcı
bir prensip olarak kabul etmiş ve etkin bir biçimde kullanmıştır. Sarhoş edici
içecekler ile ilgili hususlar bağlamında ele alınan konuda, sahâbenin kendi
rivayetine aykırı söz ve uygulamada bulunamayacağı ilkesi, Tahâvî tarafından konu
hakkında nihâî hükme ulaşmada belirleyici bir kriter olarak ele alınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sahâbe Söz ve Uygulamaları, Hadislerin Anlaşılması, Tahâvî, Hamr/Şarap

Kaynakça

• Aktepe, İshak Emin. Erken Dönem İslam Hukukçularının Sünnet Anlayışı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2010. Aynî, Bedruddîn Ebî Muhammed Mahmud b. Ahmed.Umdetu’l-kārî şerhi sahîhi’l- Buhârî. Thk. Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer. 2. Baskı. 25 cilt. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009. Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsu’l-Hak. Avnu’l-ma‘bûd şerhi Sunenİ Ebî Dâvûd. Nşr. Muhammed Abdulmuhsîn. Thk. Abdurrahmân Muhammed Osmân. 2. Baskı. 14 Cilt. Medine: Mektebetu’s-Selefiyye, 1388/1968. Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm. Sahîhu’l-Buhârî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981. Cezîrî, Abdurrahmân. el-Fıkh alâ mezâhibi’l-erbaa. Thk. Abdu’l-Humeyd Hicâzî - Emîn el-Cezirî. b.y. : Şirketu Fennu’t-Tıbâa, 1358/1939. Ebû Dâvud, Suleymân b. el-Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. Sunenu Ebî Dâvud. Thk. Muhammed Avvâme. 3. Baskı. 5 Cilt. Medîne: Dâru’l-Yusr, 1431/2010. Ebû Yûsuf el-Ensârî, Yâkub b. İbrâhîm. er-Redd alâ Siyeri’l-Evzâî. thk. Ebu’l-Vefâ el- Afgânî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts. Ebû Zehra, Muhammed. İslam Hukuku Metodolojisi. Trc. Abdulkadir Şener. 4. Baskı. Ankara: Fecr Yayınları, 1986. İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdullah. el-İntikâ fî fadâili’s-selâseti’l-eimmeti’l- fukahâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts., 142.