Karanlık Kelimesinin Yapısına Dair

Yıl 2007, Cilt: 15 Sayı: 15, 117 - 123, 01.05.2007

Ahmet Karadoğan

Öz

Türkçede birçok kelimenin kökeni henüz tam olarak açıklanamamıştır. Kökeni kolayca görülebilen veya tahmin edilebilen bazı kelimelerin ise, yapıları şimdiye kadar izah edilememiştir. Bu tür kelimelerin en tipik örneği, Türkiye Türkçesindeki karanlık kelimesidir. Bu kelimenin anlamı dikkate alındığında kara “siyah” kelimesinden türediği; sondaki ekin de “isimden isim yapma eki” -lık olduğu açıkça görülmektedir. Fakat yapısı, şimdiye kadar tam olarak açıklanamamıştır. Bu çalışmada, Türkiye Türkçesinde kullanılan karanlık kelimesinin kökeni ve yapısı aydınlatılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi, Köken Bilgisi, Yapı Bilgisi, Karanlık

On the Word “Karanlık” (Darkness)

Öz

In Turkic the etymology of many words has not been explained. Moreover it has not been possible to show the morphology of the words whose etymology is easily discernible. A typical example for such words in Turkish is karanlık. Semantically this word was derived from kara “black”. The affix –lık is the suffix to from nouns from nouns. Although this word is easily analysed semantically and etymol-ogically, it is morphology has not been perfectly clarified yet. In this study the etymol-ogy and morphology of karanlık in Turkish has been illuminated.

Anahtar Kelimeler

Turkish, Etymology, Morphology, Karanlık

Kaynakça

• ARAT, Reşid R. (1979), Kutadgu Bi'/zg III. Irıdokr, İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma
• Enstitüsü Yayınları: 47. ' ATA, Aysu (1998), Nehoü'l-Forâdir HI. Dişin — Sözlü/la, Ankara: Türk Dil Kurumu Ya— yınları: 518.
• ATALAY, Besim (1999), Diodnii M_gâtiî-Tzîr/a Terodmm' IV. Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 524.
• CAFEROĞLU, Ahmet (1968), Erki Uygar Türkpm' Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 260.
• CLAUSON, S. Gerhard (1972), An Egmmloglml Dı'otionagı (ij Pro—Thirteenth Conroy: Tonéiyh: Oxford.
• DİLÇİN, Cern (1983), Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 503.
• DOERFER, Gerhard (1983), Temel Sözcükler ve Altay Dilleri Sorunu, TDAY—Belleten 1981:s.1-16.
• DS 6 = TDK (1972), Tiirkgjıe’de Halk: Ağzından Derleme 5 cog/12g»? VI, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 211 / 6.
• DS 8 = TDK (1975), Türkiye’de Halk Ağzmdmı Der/eme Söz/ağı? VIH, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 211/8.
• ECKMANN, Janos (1953), Kelime Ortasında Anorganik h, p, m Türemesi, Türkiyat Mecmuası X: s. 313—320.
• ECKMANN, Janos (1988), Türkçede d; t, 74 Seslerinin Türemesi, TDAY-Belleten 1955: s. 11—22.
• ERCİLASUN, A. B. ve diğerleri (1992), Kanlanması/: Türk Lrhpelori Jog/go I, Ankara:
• Kültür Bakanlığı Yayınları: 1371.
• EREN, Hasan (1999), Türk Dilinin Ellam/oje Sag/ago, Ankara.
• ERGİN, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı II. İade/%x — Gramer, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 219. '
• GABAİN, A., M., (Çev. M. AKALIN) (1995), Erki Türkman Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 532.
• GÜRSOY _ NASKALİ, E. ve M. DURANLI (1999), Aliaga: _ Türkye Sözlük, Ankara:
• Türk Dil Kurumu Yayınları: 725. KARA, Mehmet (2004), Ayrı Düşmüş Kelimeler, Ankara: Çağlar Yayınları.
• KARASOY, Yakup (1998), Şibam Ham Dima: (İnce/eme ~— Metin _ Dişin — Tgpkzbwm),
• Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 614. RASANEN, Martti (1969), Verrıfeb einer eywalagmâen Wörierbwbr der Dîrkıprarben, Hel— sinki.
• Şemsettin Sami (1992), Kâf/rüsva: Türk:“, İstanbul: Çağrı Yayınları: 2.
• TEKİN, Talat (2000), Orhan Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:
• TS = TDK (1998), nineye Söz/fik, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 549.
• VASİLİEV, YuriyT (1995), Türkçe — $'a/Jam (Yakurpa) fâiz/ük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 621.