KIRIM’IN SEMBOL ŞAHSİYETLERİNDEN: GERÇEKLE KURGU ARASINDA ALİM AZAMATOĞLU

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 51, 245 - 257, 15.09.2016

Kamelya Keskin

Öz

Tarihinin her döneminde sayısız kahraman yetiştiren Türk milleti sa- hip olduğu bu değerleri daima yaşatmıştır. Köklü bir geçmişe sahip olan Kırım Tatar Türklerinin sözlü kültüründe kahramanlık, yiğitlik, cesaret gibi değerleri vurgulayan sayısız efsane ve destan ile millî ka- rakteri temsil eden pek çok figür bulunmaktadır. Daha yakın bir geç- mişe bakıldığında Kırım Tatar Türklerinin hayatında XIX. yüzyılın ikinci yarısında Alim Azamatoğlu adlı bir kahramanın ortaya çıktığı görülür. Alim, zamanla tarihi hafızada yer etmiş, efsaneleşmiş ve her daim millî bir kahraman olarak yaşarak itibar görmüştür. Haksızlığa karşı tek başına mücadele eden Alim Azamatoğlu XIX. yüzyılın ikinci yarısında Kırım’da son derece popüler bir tarihi şahsiyet olup 1813 veya 1815 yılında doğduğu tahmin edilmektedir. Bilindiği üzere Kırım Tatarları Hanlık döneminden sonra uzun süren Rus işgali ve baskısı altında kalmıştır. Bu işgal sadece fiziksel mahiyette olmayıp kültürel bir boyut da kazanmıştır. İşte bu ortamda maruz kalınan kültürel işgal neticesinde diğer pek çok kültürel değer gibi Alim Azamatoğlu hak- kında da sınırlı bilgilere sahibiz. Hakkında bilinenler daha ziyade Onu tanıyanların söyledikleri ile zamanla bu hatıralara dayalı olarak orta- ya çıkan rivayetlerden oluşmaktadır. Bu kahraman cesaretinin yanı sıra gerek Çarlık yetkililerinin gerekse toplumun varlıklı kesiminin haksız ve keyfi uygulamalarına karşı güçsüzleri himaye eden, onları gözeten kısacası zalimden alıp mazluma veren karakteri ile tanınmak- tadır. İçinde yaşadığı toplumun desteğini arkasına alan Alim, dönemin yetkilileri tarafından bir haydut olarak tanıtılmaya çalışılsa da bu propaganda başarılı sonuçlar vermemiştir. Maksadımız belli bir tarihi dönemde yaşamış Kırım Tatar Türkleri’nin içinden çıkan ve efsanele- şerek günümüze kadar yaşayan bu kahramanı hayatı, uğruna mücade- le ettiği değerler, hayat felsefesi bakımından tanıtmaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk, Alim Azamatoğlu, Kırım Tatar Edebiyatı, Millî Kahraman, Halk Kahramanı, Kültür

Kaynakça

• Alim Azamatoğlu Halk Edebiyatında Alim Azamatoğlu (2000). Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, C. 13, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., 56.
• BASKAKOV, Nikolay Aleksandroviç – TİNFOVİÇ, Mihail S. “Sergey Markoviç Şapsal”, http://journals.manas.edu.kg/mjsr/oldarchives/Vol06_Issue 11-2_2004/sbd-11b-10.pdf, 12.09.2015.
• БЕКИРОВА, Зера (2012). “Къарасувбазар – Къырымтатар Халкъ Агъыз Яаратыджылыгъында”, Мир Бекира Чобан-заде Сборник Материа- лов Крымской Международной Тюркологической Конференции, Белогорск (Карасубазар), 23-25 Мая 2012 Г., 42-45.