KARAÇAY-MALKAR TÜRKÇESİYLE VE ARAP HARFLERİYLE BASILMIŞ BİR ESER “KİTABÜ’L-İMÂN VE’L-İSLÂM”

Year 2017, Volume: 14 Issue: 54, 75 - 116, 15.08.2017

Adilhan Adiloğlu

Abstract

Bu çalışmada, Karaçay-Malkar Türkçesiyle ve Arap harfleriyle basıl- mış olan “Kitabü’l-İmân ve’l-İslâm” (İman ve İslâm Kitabı) adlı eser hakkında şekil ve muhteva bakımından bilgi verilmiş, ayrıca eserin müellifi İsmail Akbay’ın hayatı ve eserleri üzerinde durulmuştur. Eserde kullanılan Arap harflerinin özelliklerine ve yazım hatalarına kısaca değinilmiştir. Eserin dikkat çeken bazı dil özellikleri tespit edilmiş ve bugünkü Karaçay-Malkar Türkçesi yazı diliyle mukayese edilmiştir. Eserde, Karaçay-Malkar Türkçesinde olmayan, Türkiye Türkçesine ait bazı kelime ve ekler ile yine Türkiye Türkçesi aracılı- ğıyla girmiş olan bazı Arapça kelimelerin varlığı tespit edilmiş ve bun- ların değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışmanın sonunda eserin Latin harflerine ve Türkiye Türkçesine aktarılması yapılmış ve eserin Arap harfleriyle basılmış hali verilmiştir. Bu çalışmanın konusu olan “Kita- bü’l-İmân ve’l-İslâm” adlı eser küçük hacimli olmasına karşın bilhassa Arap harfleriyle basılmış olması, içerdiği bazı dil özellikleri ve ayrıca konuyla ilgilenen araştırmacılar için ilk elden yazılı kaynak olması ba- kımından büyük önem taşımaktadır.

Keywords

Karaçay-Malkar Türkçesi, Arap Harfleri, İsmail Ak- bay.

References

• ABAYLANI, İsmail; İsmail Akbaylanı (1926), Bizni Küçübüz, Bizni Ceribizd / Karaçay bla Malkar Tilde Ullulağa Elible, Moskova.
• ADİLOĞLU, Adilhan (2005), Kitâbü Mürşidi’n-Nisâ: Metin-Aktarma-İncele- me, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çağdaş Türk Lehçeleri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• ADİLOĞLU, Adilhan (2006). Karaçay-Balkar Türkçesiyle Basılmış İlk Kitap Kitâbü Mürşidi’n-Nisâ, Ankara, Birlik Matbaası.
• AKBAYEF, İsmail (1924) Ana Tili, Batalpaşinsk. AKBAYLANI, İsmail (1916), Ana Tili, Tiflis.
• AKBAYLANI, İsmail (1991), Zikirle-Mavlut, (Haz: Abul-Kerim Bayramukla- nı), Çerkessk.
• AKBAYOĞU, İsmail (1906), “Karaçaydan” Tercüman Gazetesi, Sayı: 39, Bah- çesaray.
• ALİYLANI, Umar, C. (1927), Caññı Karaçay Elible, Moskova.
• ATA, Aysu (2009), “Türk Dillerinde +lA Çokluk Eki”, International Journal of Central Asian Studies, V. 13, s. 89-99.
• BASKAKOV, N.A. (1966), Karaçay-Malkar Tilni Grammatikası, Nalçik, Kabar- tı-Malkar Kitab Basma.
• BİLİMGOTLANI, Münir; Raşid Laypanlanı (1975), “Leninni Bayrağı Gazetni Tuvğanı Emda Ösüv Colu”, Zamannı Avazı, Çerkessk.
• PEKACAR, Çetin (2007), “Kumuk Türkçesindeki Arapça Alıntı Kelimelerde Son Ses /U/ Meselesi ve Türkçe-Arapça İlişkileri”, IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı 2000, II. Cilt, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 856/II, s. 1465-1473.
• PRITSAK, Omeljan (1959), “Das Karatschaische und Balkarische”, Philolo- giae Turciacae Fundamenta, Tomus Primus (Cilt:1), A.D. MCMLIX (1959), s. 340-368.
• PRÖHLE, Wilhelm (1909), “Karatschajische Studien”, Keleti Szemle, No: 10, Budapest, s. 215-304.
• PRÖHLE, Wilhelm (1914-1915), “Balkarische Studien”, Keleti Szemle, No: 15, Budapest, , s. 165-276.
• SÜYÜNÇEV, H.İ.; H.İ. Urusbiyev (1965), Russko-Karaçayevo-Balkarskiy Slo- var, Moskva, İzdatelstvo «Sovyetskaya Entsiklopediya».
• Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Grameri - I; Fiil: Basit Çekim, (2006), (Red. A. B. Ercilasun, L. Karahan, M. F. Kirişçioğlu), Ankara, TDK Yayınları: 879. URUSOV, S.B.; R.T. Hatuyev (1997), İzvestnıye Lüdi Karaçayevo-Çerkessi Kratkiy Biografiçeskiy Slovar, Çerkessk.