MODERN GAGAUZ EDEBİYATI’NDA İLK ROMAN: “UZUN KERVAN” (BİR TAHLİL DENEMESİ)

Year 2018, Volume: 15 Issue: 59, 261 - 290, 15.09.2018

Atıf Akgün

Abstract

Modern Gagauz Edebiyatı’nın kurucu kuşağında yer alan şair ve yazar Dionis Tanasoğlu’nun Uzun Kervan adlı romanı, kitap olarak yayınla- nan ilk Gagauz romanı olmasının yanında Gagauz tarihini bir romana sığdırma çabası ile ‘tarihî roman’ türünün sınırlarını zorlayan kült bir eserdir. Tanasoğlu romanında, Gagauzların tarih sahnesinde var ol- dukları ilk dönemlerden bugünkü yurtları Gagauzyeri bölgesine yer- leşmelerine kadar olan dönemi “Uzak Dedeler”, “Balkanlarda Yurtluk” ve “Besarabyalı Gagauzlar” adlı üç bölümde, kronolojik bir tarzda ve yoğun bir tarih bilgisi vererek okurla paylaşır. Bir edebî tür olan ro- manın yoğun bir tarih anlatısına aracı kılınmış olmasının işlevsel bir amacı olduğu açıktır. Kendilerini ‘Türk Dünyası”nın bir parçası olarak gören Gagauzlar Uzun Kervan romanında genel Türk tarihi ile bütün- leşir. Gagauzlar arasında büyük ilgi gören romanda, bu tarihî misyo- nun yanı sıra, Gagauz diliyle roman yazılabileceğinin ortaya konulmuş olması, söz konusu eseri Gagauz Edebiyatı’nda ayrıcalıklı kılan ikinci yöndür. Anlatıcının romandaki yeri, gerçekle kurgunun birlikte ele alınması ve çok sayıdaki alt hikâyenin romana eklemlenmesi gibi hu- susiyetleri itibariyle söz konusu eser, roman tekniği bakımından ince- leme ve değerlendirmeye değer bir yapıdadır. Bu çalışmada Gagauz- Türkleri Edebiyatı’nda önemli yeri olan Uzun Kervan romanına edebi- yat biliminin yöntem ve teknikleri dâhilinde yaklaşan inceleme ve de- ğerlendirmelerde bulunulmuş; söz konusu eserin millî kimlik inşası bağlamında tahlili amaçlanmıştır.

Keywords

Modern Gagauz Edebiyatı, Roman, Dionis Tana- soğlu, Uzun Kervan, Sosyal Psikoloji, Millî Kimlik İnşası.

References

• KARA Alper (2011). Uzun Kervan Romanı (Dionis Tanasoğlu), Metin- Tercüme ve Gagauz Türkçesinde Fiil Sistemleri, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• KARAKUŞ Ertuğrul (2012). “Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı’nın Başlangıcında (XIX. Yüzyıl) Bir “Öncü” (Avangard) Olarak Mirza Fethali Ahundzâde”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 4, S.7: 49-57.
• KARAKUŞ Ertuğrul (2017). “Kandinsy’nin Avangard Kıstaslarına Göre Çağ- daş Kazak Edebiyatında Bir Öncü Olarak Ibıray Altınsarin”, Türk Bitig - Türklük Bilimi Araştırmaları (Editör: Bülent BAYRAM), İstanbul: Para- digma Akademi Yayınları.
• KARPAT Kemal H. (2011). Osmanlıdan Günümüze Edebiyat ve Toplum, İs- tanbul: Timaş Yayınları.
• KÖROĞLU Erol (2010). Türk Edebiyatı ve I. Dünya Savaşı 1914-1918 (Propa- gandadan Millî Kimlik İnşasına), İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÖZKAN Nevzat (2017). Gagauz Edebiyatı, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayın- ları.
• PAMUK Akif (2017). Kimlik ve Tarih (Kimliğin İnşasında Tarihin Kullanımı),İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.