DOĞU AKDENİZ’DE EMPERYAL GİRİŞİMLER VE TÜRKİYE

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 62, 213 - 230, 15.06.2019

Selçuk Duman

Öz

Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birleşiminde yer alan Doğu Akdeniz; Tunus-Sicilya hattının doğusu olarak kabul edilir ve Cebeli Tarık Boğazı yolu ile Atlantik Okyanusuna ve diğer kıtalara ulaşma imkanı verirken, Süveyş Kanalı yolu ile Kızıl Deniz’den Hint Okyanusu’na nüfuz etme imkanını beraberinde getirmektedir. Ayrıca Türk Boğazları üzerinden Karadeniz’e ulaşma imkanı da veren Doğu Akdeniz; küresel güç olmak isteyen devletlerin vazgeçilmez hedefleri arasındadır. Bu nedenle tarihin her döneminde dünyada etkili olan küresel güçler bu bölgeyi kontrol etmek için birbirleri ile bitmeyen bir mücadele içerisinde olmuşlardır. Günümüzde ise Doğu Akdeniz; enerji rezervleri üzerinden tartışılmaya başlanmıştır. Bugün belirlenen rezerv miktarı, 10-15 trilyon metreküp doğalgaz, 2-3 milyar varil petrol olarak ön görülmektedir. Diğer bir ön görüde, dünya petrol ve doğalgaz rezervlerinin yaklaşık %40’ı Doğu Akdeniz’de bulunmaktadır. Bu nedenle başta Yunanistan-Güney Kıbrıs Rum Yönetimi olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, İtalya, İngiltere, Güney Kore, Rusya ve İsrail doğrudan Çin ise dolaylı olarak bölge ile ilgili emperyal girişimler içerisinde bulunmaktadırlar. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de en uzun kıyısı olan ülkelerden birisi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti’nin garantörü olarak kendi kıta sahanlığı içerisinde bulunan alanlara yönelik yapılan emperyal girişimler konusunda tepkisiz kalması beklenemez. Her şeyden önce bir ulusal güvenlik sorunu olan bu konu ile ilgili gerekli girişimleri yapması gerekmektedir. Bizde bu çalışmamızda; Doğu Akdeniz’e yönelik yapılan emperyal girişimleri, Türkiye’nin ulusal ve uluslararası düzeyde vermiş olduğu tepkileri, risk ve fırsatları değerlendireceğiz.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Türkiye, Kıta Sahanlığı, Kıbrıs, Riskler.

Kaynakça

• KEDİKLİ, Umut - Önder ÇALAĞAN (2014). “Enerji Alanında Bir Rekabet Sahası Olarak Doğu Akdeniz’in Önemi”. Uluslararası Güvenlik Kongresi Bildiri Kitabı. C.1, s.120-138.
• KESER, Ulvi - Gökhan AK (2018). “Kıbrıs Sorunu ve Deniz Hukuku Bağlamında Doğu Akdeniz’de Yapılması Gerekenler”. Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi. I/2: 95-107.
• KODAN, Tevfik (2019.01.18). “Güney Kıbrıs’ta MED 7 Toplanıyor”. Aydınlık Gazetesi.
• “Kuzey Denizindeki Kaynakların Yerini Doğu Akdeniz Alacak” (2017.07.12). Yenişafak Gazetesi.
• KÜTÜKÇÜ, Mehmet Akif - İslam Safa KAYA (2016). “Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu”. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi. VI/2: 81-96.
• ORHUN, Fatma Çalık (2017). “Doğu Akdeniz Enerji Kaynaklarının Kıbrıs Sorununa Muhtemel Etkileri”. Vakanüvis Uluslar Arası Tarih Araştırmaları Dergisi. 2: 36-54.