Öz
Türkistan, Türkler için İslâmlaşma sürecinin başladığı coğrafyanın adıdır. Kazakistan’ın güneyinde yer alan ve eskiden Yesî ismiyle bilinen şehrin bugünkü ismi Türkistan’dır. Yesî, İslâm ordularının ve sahabelerinin irşad faaliyetinde bulundukları ve Türklerle Araplar’ın iletişime geçtiği merkezlerdendir. Yesî şehri, daha sonra Tekke şiirinin kurucu ismini çıkartacak Hoca Ahmed’in lâkabına dönüşecektir. Hoca Ahmed Yesevî İslâm’ın hükümleriyle Türk’ün inanışını birleştirmiş, bu felsefeyi bir hayat nizamına getirmiş ve bu sebeple de uzun süre etkili olmuştur. O, İslamiyet’in eski Türk inanç sistemi içine nüfuz etmesinde örnek bir model, tarikat sistemlerinin ana kaynağı, Alevî -Bektaşî sistematiğinin ana omurgasını oluşturacak Hacı Bektaş Velî kişiliğinin de alt yapısını oluşturmuştur. Bu çalışmada Ahmet Yesevî ve onun etrafında ortaya çıkan merkez şahsiyetlerin efsanevî ve dinî kişilikleri hakkında bilgiler verilmiş, halkın bu kişilere yükledikleri olağanüstülüklerin yanında türbeleri etrafında sergilenen ritüeller ve inanç unsurları tespit edilmiştir. Güney Kazakistan/ Türkistan türbelerinin tanıtılması, türbe ziyaretinde atalar kültünün misyonu, türbelerdeki ritüellerin tespiti ve işlevlerinin ortaya konulması bu çalışmanın amaçlarındandır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ADAY, E. (2013). Kütahya İli Türbe ve Yatırları Etrafında Oluşan İnanç ve Uygulamalar. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
- AKAR, M. (2017). Taykazan ve Etrafında Oluşan Halk Kültürü Taykazanın Rusya Macerası, Belgeler. Ankara: Hoca Ahmet Yesevî Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Yayınları.
- AŞAN, M. B. (1998). “Fırat Kenarında Bir Horasan Ereni Şeyh Ahmet Dede”. I. Uluslararası Türk Dünyası Eren ve Evliyaları Kongresi Bildirileri (13-16 Ağustos 1998). Ankara: Ervak Yayınları: 53-61.
- BAHADUR, J. (2007). Ziyarat Kabıl Bolsın. Çimkent: Zamana Baspası.
- BİCE, H. (2006). Pîr-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevî. Ankara: Hoca Ahmet Yesevî Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Yayınları.
- ÇETİN, H. (2018). “Güney Kazakistan’daki İnanç Yerleri ve Gerçekleştirilen Ritüeller”.Türkoloji Dergisi. 90: 116-123.
- ÇETİN, İ. (2007). “Türk Kültüründe Bab (Baba) / Ata Geleneği”. Millî Folklor Dergisi. 76: 70-75.
- GÜNAY, Ü. - H. GÜNGÖR (2003). Başlangıçlarından Günümüze Türklerin Dinî Tarihi.İstanbul: Rağbet Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Haziran 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 17 Sayı: 66 |
