OSMANLI-HABSBURG HUDÛD TAHDÎDİNE BİR ÖRNEK: ZİŞTOVİ SONRASI BOSNA HUDÛDUNUN TAFSİLATI (27 ARALIK 1795)

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 67, 631 - 656, 15.09.2020

Mehmet Solak

Öz

Osmanlı ve Habsburg siyasi güçleri arasında XVIII. yüzyıldaki üçüncü mücadele olan 1787-1791 Osmanlı-Avusturya Savaşı, 4 Ağustos 1791 tarihinde Bulgaristan’ın Ziştovi kasabasında imzalanan antlaşma ile son bulmuştur. Ziştovi antlaşması, Bosna ve Hırvat topraklarındaki Osmanlı- Habsburg hudutlarını tafsilatlı olarak belirtmediği için aynı tarihte bir ek antlaşma daha imzalanmıştır. Ziştovi’de imzalanan iki antlaşma metnindeki hudut ile kararların fiiliyata dökülmesi için bir tahdîd-i hudûd komisyonu oluşturulmuş; komisyon çalışmalarını dört yıl sonra, 27 Aralık 1795 yılında tamamlayabilmiştir. Komisyon’un belirlediği Bosna hudutlarının tafsilatlı yön tariflerini belirten bir metin kaleme alınmış, bu resmi belge Osmanlı arşiv kayıtlarına geçmiştir. 1795 tarihli “Ziştovi sonrası Bosna Hudûdunun tafsilatı” isimli bu belge bağlamında, Habsburg Monarşisi Hırvat coğrafyasında Dvor, Drežnik, Cetingrad, Petrovo Selo, Lapac, Srb, Boričevac, Dobroselo, Doljane, Kupirovo, Osredci, Suvaja ve Tiškovac yerleşimlerini kazanırken; Osmanlı İmparatorluğu Bosna coğrafyasında Bosanska Nova, Bosanska Gradiška ve Bosanska Dubica'yı elde etmiştir. Bu hudut, günümüzdeki Hırvatistan ve Bosna-Hersek ülkeleri arasında geçerli olan sınırın temelini oluşturmuştur. Bu çalışmada 1795 tarihli “Ziştovi Sonrası Bosna Hudûdunun Tafsilatı” isimli belge incelenmiştir. Belge bağlamında Bosna sınırının düzenlemesi tüm ayrıntıları ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmada Osmanlı arşiv belgeleri ve alan yazını ile ilgili eserlerin yanı sıra Hırvatça, Almanca, İngilizce yayımlanmış eserlere başvurulmuş; nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Habsburg Monarşisi, Bosna, Hırvat, Hudut.

Kaynakça

• AUTORA, S. (2013). U Potrazi za Mirom i Blagostanjem-Hrvatske Zemlje u 18. Stoljeću.Zagreb: Matica Hrvatska.
• BEYDİLLİ, K. (2013). “Ziştovi Antlaşması”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44: 467-472.
• BOZKURT, N. (1997). “XVIII. Yüzyılın Başlarında Osmanlı-Avusturya Ticari Münasebetleri”.Tarih İncelemeleri Dergisi. XII: 184-194.
• BUCZYNSKI, A. (1997). Gradovi Vojne Krajine. Zagreb: Hrvatski İnstitut za Povijest.
• Consolidated Treaty Series (1969). (ed. Clive Parry). 50. Dobbs Ferry: Oceana Publications.
• DOĞAN, G. (2017). "Venediklü ile Dahi Sulh Oluna”. 17. ve 18. Yüzyıllarda Osmanlı-Venedik İlişkileri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• ELİBOL, N. (2005). “XVIII. Yüzyıl Osmanlı Dış Ticaretiyle İlgili Bazı Değerlendirmeler”.Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. VI/1: 61-76.
• Encyclopaedia Britannica (1964). (ur. John V. Dodge). XIV. Chicago: Benton Foundation. ENGELSFELD, N. (2002). Povijest Hrvatske Države i Prava: Razdobljeod 18. do 20. Stoljeća. Zagreb: Pravni Fakultet.