ORTA ASYA'DA DIŞ POLİTİKA VE ENERJİ GÜVENLİĞİ İLİŞKİSİ: KAZAKİSTAN ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 71, 491 - 514, 15.09.2021

Alaeddin Yalçınkaya , Yasir Rashid

Öz

Kazakistan, bağımsızlığından beri çok yönlü dış politika uygulamakta olan Orta Asya'da önde gelen enerji üreticisi ülkelerden biridir. Bu bağlamda SSCB sonrası bu yeni bağımsız devlet, Rusya'dan, Çin'den, ABD'den ve Avrupa'dan çok uluslu enerji şirketlerine ev sahipliği yapmaktadır. Nazarbayev tarafından uygulanmış olan bu çok yönlü dış politikanın otuz yıla yakın bir süredir ülkenin enerji politikası üzerinde önemli bir etkisi olmuştur. Birbirini etkileyen çok yönlü dış politika ve özelleştirme süreci, Kazakistan'ın enerji güvenliği politikası üzerinde belirgin bir etkiye sahip olmuştur. Küresel ve bölgesel aktörler ile iyi ilişkiler kurmayı ve sürdürmeyi vurgulayan Kazakistan yönetimi Rus, batı ve Çin şirketleriyle dengeli bir ilişki yürütmeyi başarmıştır. Bu bağlamda özellikle bölgedeki büyük güçlerin ilgilerinin artmasıyla Kazakistan'ın savunmacı realist politika uyguladığı görülmektedir. Bu politika çerçevesinde oluşturulan denge petrol ve gaz boru hatları projelerinde olduğu gibi sondaj ve üretim aşamalarında da görülmektedir. Makalede, nitel araştırma yöntemi ve vaka çalışması yaklaşımı kullanılarak, Orta Asya'daki en önemli enerji üreticilerinden biri olan, Kazakistan'ın enerji güvenliği politikası incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Jeopolitik, Enerji Güvenliği Politikası, Orta Asya, Kazakistan Cumhuriyeti, Savunmacı Realizm.

RELATIONSHIPS BETWEEN FOREIGN POLICY AND ENERGY SECURITY IN CENTRAL ASIA: A CASE STUDY OF KAZAKHSTAN

Öz

Kazakhstan is major energy producer in Central Asia, and has been pursuing a multi-vector foreign policy since it gained independence from Soviet Union. It has played host to many multinational energy from Russia, China, the USA and Europe. Nazarbayev's multilateral and multi-vector foreign and privatization policies have had a significant impact on the country's energy [security] policy over the last three decades. Emphasizing good relations between itself with both global and regional powers, Kazakhstan has maintained a balance among Russian, Western and Chinese companies via defensive realist approach. This balance is especially visible in both the role that those companies play in exploration projects, as well as in the building of oil and gas pipelines.

Anahtar Kelimeler

Geopolitics, Energy Security Policy, Central Asia, Republic of Kazakhstan, Defensive Realism.

Kaynakça

• ARI, T. (2017). Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika. 11 Baskı. Bursa. Alfa Akademi.
• ARIBOĞAN, D. - M. BİLGİN (2009). “New Energy Order Politics Neopolitics: From Geopolitics to Energeopolitics”. Uluslararası İlişkiler. V/20: 109-132.
• BATTIR, O. (2020). “Savunmacı-Saldırgan Realizm Ayrımında Türk Dış Politikasi Üzerine Bir Değerlendirme”. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. IV/1: 143-167.
• BEBLAWI, H. (1987). “The Rentier State in the Arab World”. In the Rentier State. (ed.Hazem Beblawi-Giacomo Luciani). New York: Croom Helm.
• DE PAOLI, L. - M. SACCO (2010). “Evaluating Security of Energy Supply in the EU: Implications for Project Appraisal”. In 34 th IAEE, International Conference: 19-23.
• DERMAN, S. - Y. ONGAROVA (2014). "Kazakistan'ın Enerji Politikası". Turan-Sam. 22: 81- 91.