MORALIZADE VASSAF KADRİ’NİN ÇARŞAMBA KARISI ADLI ESERİNDE ÖLÇÜNLÜ DİLDEN SAPMALAR

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 72, 1079 - 1089, 15.12.2021

Merve Akbaş , İbrahim Yılmaz

Öz

Sultan II. Abdülhamit dönemi idaresinde süreli yayın ve matbaa faaliyetlerine uygulanan sıkı denetim yahut başka bir deyişle sansür, şair ve yazarların iç dünyalarına yönelip sanatı bizatihi sanatın hizmetine sokarak eser üretmelerine zemin hazırlamıştır. II. Meşrutiyetin ilanıyla başladığı kabul edilen II. Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatında roman türünde verilen çok sayıdaki eser, konu çeşitliliğinin artışı ve kullanılan dil malzemeleri bakımından Türk kültür ve edebiyatının zenginliğini ortaya koymaktadır. II. Meşrutiyet Dönemi yazarlarından Moralızade Vassaf Kadri’ye ait Çarşamba Karısı adlı roman, dil incelemelerine ilişkin de önemli veriler sunmaktadır. Eserde sık sık argo sözlerin kullanıldığına, yöresel söyleyişlere ve bir kısmı Derleme Sözlüğü’nde yer almayan ağız kelimelerine rastlanmaktadır. Bunların yanı sıra ek yığılması, ek eksiltimi, kalıplaşmış dil unsurlarına ek getirilmesi, kibarlık budalalığına varan dil kullanımları gibi çeşitli ölçünlü dilden sapma örneklerine de yer verildiği görülmektedir. Bu çalışmada, Moralızade Vassaf Kadri’nin biyografisi ile birlikte Çarşamba Karısı isimli romanından kısaca bahsedilerek yazarın eserinde kullandığı ölçünlü dilden sapma örnekleri ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Vassaf Kadri, Çarşamba Karısı, Ölçünlü Dil, Argo.

Kaynakça

• XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü (1963). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• AKTUNÇ, H. (1998). Türkçenin Büyük Argo Sözlüğü (Tanıklarıyla). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• ARSLAN, M. (2015). “Argo”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi: Dilin Perdeleri Özel Sayısı.Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 196-221.
• BORATAV, P. N. (2012). Türk Mitolojisi. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• ÇAĞBAYIR, Y. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• ÇOLAK, G. (2019). Toplumdilbilimi: Toplumsal Cinsiyet ve Dil. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• DEMİR, N. (2009). “Edebi Metinlerde Ağız Kullanımı Hakkında Bir Ön Çalışma”. Turcological Letters to Bernt Brendemoen. (ed. Éva Á. Csató vd.). Oslo: Novus forlag: 97-108.
• DEMİRCİ, K. (2020). Dilin Sosyokültürel Hâlleri: Toplumsal Dilbilim Referans Kitabı.İstanbul: Paradigma Akademi.
• DEVELLİOĞLU, F. (1980). Türk Argosu: İnceleme ve Sözlük. İstanbul: Aydın Kitabevi.
• ERGİN, M. (2011). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.