H. 1292/M. 1875-76 TARİHLİ TAŞ BASKI BİR MEYVELER MÜNAZARASI: AHMED HAYRET-İ DAĞISTÂNÎ’NİN FEVÂKİHÜ’L-KULÛB’U

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 73, 203 - 224, 21.03.2022

Fatih Ülken

Öz

Zıt varlıklar ya da kavramlardan her birinin diğerine karşı kendi üstünlüğünü bir takım iddia, örnek ve delillerle ispatlamaya çalışması şeklinde tanımlanabilecek edebî münazara, Sümer, Akad, Mısır, Arami, Süryani, Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında sıklıkla görülen bir türdür. Geçmişi çok eski olan bu türün Türk edebiyatındaki en özgün ve en dikkat çekici örnekleri arasında meyvelerin teşhis ve intak sanatları yardımıyla birbirlerine karşı üstünlüklerini iddia ve ispat etmeye çalıştıkları meyve münazaraları da yer alır. Bu yazının konusunu teşkil eden 1875-76 tarihli taş baskı Fevâkihü’l-Kulûb adlı eser de böyle bir münazaradır. Âşık tarzı destan türünün on dokuzuncu yüzyıldaki önemli temsilcilerinden olan Ahmed Hayret-i Dağıstânî tarafından mef’ûlü mefâilün feûlün kalıbıyla ve mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmış olan Fevâkihü’l-Kulûb; erik, çilek, kiraz, vişne, şeftali, kayısı, elma, armut, ayva, nar, narenc, turunç, portakal, limon, üzüm, fındık, ceviz, kestane, badem, fıstık, dut, hünnap, incir ve hurmadan oluşan yirmi dört meyvenin bahar mevsiminde bir bahçede üstünlük mücadelesine giriştikleri ve bu mücadelenin sonunda hurmanın galip geldiği bir meyveler münazarasıdır.

Anahtar Kelimeler

Münazara, Edebî Münazara, Meyveler Münazarası, Fevâkihü’l-Kulûb, Ahmed Hayret-i Dağıstânî

Kaynakça

• DİRİÖZ, M. (2016). “Türk Edebiyatında Münazara”. Klasik Türk Edebiyatı Yazıları: Nisyana Düşen Gölge. (ed. Ahmet Kartal-Gözde Özcanar). İstanbul: Doğu Kütüphanesi: 125- 129.
• DURMUŞ, İ. (2006). “Münâzara (Arap Edebiyatı)”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul. 31: 577-579.
• EMEKSİZ, A. (2009). “İstanbul Folkloru”. Karaların ve Denizlerin Sultanı İstanbul II. (ed.Filiz Özdem). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları: 255-284.
• GÖKYAY, O. Ş. (1940). “Türk Edebiyatında Münazara”. Yücel: Aylık Sanat ve Fikir Mecmuası.XII/68: 74-78.
• GÜR, A. (2004). “Münazara”. Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü. Ankara. IV: 457.