AZİZ (SVETİ/SAINT) SAVA CEMİYETİ (1886-1891)

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 78, 423 - 436, 19.07.2023

Ayşe Özkan

https://doi.org/10.56694/karadearas.1329844

Öz

1886 yılında Belgrad’da kurulan Aziz Sava Cemiyeti Osmanlı Devleti egemenliğindeki Makedonya ve Eski Sırbistan olarak adlandırdıkları Kosova bölgesinde Sırp propagandasının yayılması için çalışmıştır. 1878 Berlin Antlaşması ile sınırlarını genişleten ancak tarihi emellerinin olduğu Bosna’yı Avusturya Macaristan’a kaptıran Sırbistan yönünü güneye çevirmek zorunda kalmıştır. Fakat güneye yayılma hedeflerinde Bulgaristan ve Yunanistan’ı karşısında bul-muştur. Bulgarların Doğu Rumeli’yi ilhak etmesiyle Bulgaristan’a savaş açan ve yenilen Sırbistan, Makedonya’da da Bulgarlarla mücadele etmiştir. Yunanlılar ile anlaşmaya çalışsa da bu gerçekleşmemiştir. Bulgaristan ve Yunanistan, Makedonya’da kilise ve okul alanında mücadele etmekteydiler ve çeşitli dernekler kurmuşlardı. Sırbistan da Makedon-ya ve Kosova’da olabildiğince çok okul açmak ve Bulgar propagandasını etkisiz kılmak amacıyla Aziz Sava Cemiyeti’ni kurmuştur. Osmanlı Devleti Belgrad elçileri aracılığıyla cemiyetin kendi topraklarındaki çalışmalarını dikkatlice takip etmiştir. “Üye kardeşim benim dostumdur, hangi dinden olursa olsun” sloganına sahip Aziz Sava Cemiyeti kuruluşun-dan 1891 yılına kadar aktif şekilde çalışmıştır. 1891’de Belgrad’daki okulu kapatılan cemiyetin öğrencileri de dağıl-mıştır. Ancak Osmanlı Devleti öğrencileri takip etmeye devam etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aziz Sava Cemiyeti, Sırbistan, Makedonya, Kosova, Okul.

THE SVETI (SAINT) SAVA SOCIETY (1886-1891)

Öz

Macedonian and former Serbian regions of the Ottoman Empire. Serbia, which expanded its borders with the Treaty of Berlin in 1878, but lost Bosnia, which had historical ambitions, to Austria-Hungary, had to turn its direction to the south. However, it found Bulgaria and Greece in the face of its aims to expand to the south. Serbia, which declared war on Bulgaria and was defeated by the annexation of Eastern Rumelia by the Bulgarians, also struggled with the Bulga-rians in Macedonia. Although he tried to come to terms with the Greeks, this did not happen. Bulgaria and Greece were fighting in the field of church and school in Macedonia and they had established various associations. In Serbia, he founded the Saint Sava Society in order to open as many schools as possible in Macedonia and Kosovo and to neutrali-ze the Bulgarian propaganda. The Ottoman State carefully followed the activities of the society in its own lands thro-ugh the Belgrade envoys. St. Sava Society, which has the motto "My member brother is my friend, no matter what religion", worked actively from its establishment until 1891. The students of the society, whose school in Belgrade was closed in 1891, also dispersed. However, the Ottoman State continued to follow the students.

Anahtar Kelimeler

Saint Sava Society, Serbia, Macedonia, Kosovo, School.

Kaynakça

• KAYNAKÇA T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi (BOA)
• BOA. Dahiliye Nezareti Şifre Kalemi (DH. ŞFR.) 152/29 1307.Ts.09 (21.11.1891)
• BOA. Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS.) 1478/5 14.12.1886.
• BOA. Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS.) 1493/10 30.09.1886.
• BOA. Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS.) 1493/11 03.03.1887.
• BOA. Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS.) 1493/13 19.05.1887.
• BOA. Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS.) 1493/15 23.07.1889.
• BOA. Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS.) 1493/16 27.08.1889.
• BOA. Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS.) 1493/17 28.01.1890.
• BOA. Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS.) 1493/18 20.02.1890.
• BOA. Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS.) 1493/22 02.09.1890.
• BOA. Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS.) 1493/26 30.09.1891.
• BOA. Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR. TO.) 21/138 01.03.1889.
• BOA. Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR. TO.) 25/49 14.06.1891.
• BOA. Hariciye Nezareti Tahrirat (HR. TH.) 113/9 03.10.1891.
• BOA. Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF. MKT.) 108/5 13 1306.Ş.03 (04.04.1889)
• BOA. Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF. MKT.) 134/23 1309.Ca.22 (24.12.1891)
• BOA. Yıldız Hususi Maruzat (Y.A. HUS.) 252/1 1309.Ra.02 (06.10.1891)
• Araştırma Eserleri ADANIR, F. (2001). Makedonya Sorunu. (Çev. İ. Catay). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• ALEKSOV, B. (2003). “Nationalism in Construction: The Memorial Church of St. Sava on Vraçar Hill in Belgrade”. Balkanologie. 7/2: 49-55.
• COX, J. K. (2002). The History of Serbia. USA: Greenwood Press.
• HAĐI VASILJEVİĆ, Y. (1936). “Društva Svetoga Save (1886-1936)”. Spomenitsa Društva Svetoga Save (1886-1936). BeOgrad.
• ÖZKAN, A. (2011). Miloş’tan Milan’a Sırp Bağımsızlığı (1830-1878). İstanbul: IQ Yayınları.
• ÖZKAN, A. (2013). Bağımsızlıktan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı’na Sırplar (1878-1918). İstanbul: IQ Yayınları.
• POULTON, H. (1995). Who are the Makedonians?. Londra: C. Hurst & Co. Publishers.
• STAVRIANOS, L. S. (2000). The Balkans since 1453. Londra: New York University Press preservation of national identity under the Turkish rule during the 19th and early 20th centuries”. War, Peace and Nation-Building (1853-1918). (Ed. B. Vučetić). Beograd.
• TAĞMAT, Ç. D. (2015). “İstanbul’da Sosyo-Kültürel Helenizmin Temsilcisi Bir Cemiyet: Syllogos (1861-1923)”. Tarihin Peşinde. 13: 101-128.
• TOMIĆ, S. (1936). “Osnovna Pravila Društva Svetoga Save i Njihove Izmene u Toku 50 Godina”. Spomenica Društva Svetoga Save (1886-1936). Beograd.