UKRAYNA-RUSYA SAVAŞI VE KÜRESEL BUĞDAY KRİZİ

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 83, 681 - 700, 30.09.2024

Mustafa Kahraman , İsmet Akova

https://doi.org/10.56694/karadearas.1446841

Öz

Buğday tanesi dünyadaki birçok ülkede temel besin kaynağıdır. Bu durum, buğdayın diğer bitkilere göre daha fazla üretilmesine ve olası bir olumsuzluk karşısında gıda güvenliği ve erişebilirliğiyle alakalı krizlerin küresel bir sorun haline gelmesine sebep olmaktadır. 2022 yılının ilk aylarında başlayan Rusya-Ukrayna savaşı Ukrayna ve Rusya’nın buğday tarımı üzerinde önemli etkileri olmuştur. Bu iki devletin dünya buğday üretiminin önde gelen üreticileri ve net ihracatçıları olması, buğday krizini sadece bu iki ülke arasında yaşanan bir sorun olmaktan çıkartıp son yıllardaki en büyük küresel gıda güvenliği sorunu haline gelmesine neden olmuştur. Rusya Federasyonu’nun askeri operasyonlarda bulunduğu sahalar Ukrayna’nın doğu ve güney bölgeleridir. Bu sahalar Ukrayna topraklarındaki en verimli ve en fazla buğday üretilen bölgedir. Savaş esnasında buralarda üretimin aksaması Ukrayna’nın buğday ihracatını daha da düşüreceğine işaret etmektedir. Diğer açıdan Ukrayna’nın buğday ihracatının önemli bir kısmının gerçekleştiği Karadeniz limanları Rusya Federasyonu tarafından kontrol edilmeye başlanmış böylece Ukrayna buğdayının ihracatı engellenmiştir. Buğday lojistiğinde yaşanan bu olumsuz durum, Birleşmiş Milletler gözetiminde Ukrayna ve Rusya Federasyonu’yla gerçekleştirilen tahıl koridoru anlaşmasıyla çözülmeye çalışılmıştır. Diğer taraftan bu savaş nedeniyle Rusya Federasyonu’na batı dünyası ekonomik yaptırımlar uygulanmış bu durum önemli bir buğday ihracatçısı olan Rusya Federasyonu’nun buğday ihracatını kısıtlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Küresel Gıda Güvenliği, Buğday Krizi, Ukrayna-Rusya Savaşı, Tahıl Koridoru

Kaynakça

• ABDELGAWWAD, N. A. (2022). “Egypt’s Economic Enablers to Confront the Crisis of Wheat under the Contemporary Global Challenges”. Alexandria Journal of Agricultural Scien-ces, 67(3), 149-174.
• AKOVA, B. S. VE KAHRAMAN, M. (2023). Breadbasket Of Europe: Wheat Productıon in Ukraine in book; In book: Social and HumanitieS Sciences Modern Analysis and Researches. France.
• ANALYTICA, O. (2022). “North Africa’s wheat crisis may be worse in winter”. Emerald Expert Briefings, oxan-db. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/OXAN-DB270995/full/html
• BBC. (2022, Temmuz 22). “How is Ukraine exporting its grain now the Black Sea deal is over?”, BBC News. https://www.bbc.com/news/world-61759692
• BBC. (t.y.). “Скільки зерна потрібно вивезти з України”. BBC News Україна. Geliş ta-rihi 01 Şubat 2024, gönderen https://www.bbc.com/ukrainian/features-62382377
• BROWN, D. vd. . (2022, Şubat 24). “Ukraine in maps: Tracking the war with Russia”. BBC News. https://www.bbc.com/news/world-europe-60506682"
• BURTON, F. W. (1937). “Wheat In Canadian History1”. Canadian Journal of Economics and Political Science/Revue canadienne de economiques et science politique, 3(2), 210-217.
• CHATRIOT, A. (2022). “The problem of the wheat and the political answers to the agri-cultural crisis in France of the 1930s”. Agriculture and the Great Depression (ss. 224-235). Routledge.
• DEVADOSS, S., & RIDLEY, W. (2024). “Impacts of the Russian invasion of Ukraine on the global wheat market”. World Development, 173, 106396.
• EURONEWS. (2023, Eylül 3). “Tahıl Koridoru Anlaşması: Erdoğan-Putin görüşmesinden ne bekleniyor?” euronews. https://tr.euronews.com/2023/09/03/tahil-koridoru-anlasmasi-erdogan-putin-gorusmesinden- ne-bekleniyor
• EUROPEAN COMMISSION. (t.y.-a). “AB-Ukrayna Dayanışma Yolları | Avrupa Komisyo-nu”. Geliş tarihi 18 Aralık 2023, https://eu-solidarity-ukraine.ec.europa.eu/eu-assistance-ukraine/eu-ukraine-solidarity-lanes_en
• EUROPEAN COMMISSION. (t.y.-b). “EU-UKRAINE Solidarity Lanes”, European Commis-sion -European Commission. Geliş tarihi 25 Aralık 2023, gönderen https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/SPEECH_22_3036
• FAO. (2023). FAOSTAT. https://www.fao.org/faostat/en/#home
• FAO. (2024). FAOSTAT. https://www.fao.org/faostat/en/#home
• FIGUEROA, M., HAMMOND‐KOSACK, K. E., & SOLOMON, P. S. (2018). “A review of wheat diseases—A field perspective”. Molecular Plant Pathology, 19(6), 1523-1536. https://doi.org/10.1111/mpp.12618
• GHOSHRAY, A. (2006). “Market delineation and price leadership in the world wheat market: A cointegration analysis”. Agricultural and Resource Economics Review, 35(2), 311-326.
• GONZÁLEZ-ESTEBAN, Á. L. (2017). “Why wheat? International patterns of wheat de-mand, 1939–2010”. Investigaciones de Historia Económica, 13(3), 135-150.
• GRAHAM, N., & PE’ER, I. (2022). “Putin’s invasion of Ukraine threatens a global wheat crisis”. The Atlantic Council, 22.
• HALECKI, W., & BEDLA, D. (2022). “Global Wheat Production and Threats to Supply Cha-ins in a Volatile Climate Change and Energy Crisis”. Resources, 11(12), 118.
• HAN, W., LIN, X., & WANG, D. (2023). “Uncovering the primary drivers of regional varia-bility in the impact of climate change on wheat yields in China”. Journal of Cleaner Production, 421, 138479. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.138479
• HARUNOĞULLARI, M., & AYHAN, G. (2023). Rusya –Ukrayna Krizinin Dünya Gıda Gü-venliğine Etkileri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 21(2), 525-556. https://doi.org/10.33688/aucbd.1324325
• INTERNATIONAL GRAİN CONSULE ,2023. Erişim Tarihi: 02.10.2023. https://www.igc.int/en/default.aspx. ,
• İMMİB - DTÖ Ukrayna Krizi Özet Raporu. (2022, Nisan 20). İMMİB. https://immib.org.tr/tr/dto-ukrayna-krizi- ozet-raporu
• KOLMER, J. A., CHEN, X., & JİN, Y. (2009). Diseases which challenge global wheat produc-tion–the cereal rusts. İçinde Carver BF (ed) Wheat: Science and trade (ss. 89-124). Wiley Press Hoboken NJ, USA. https://www.ars.usda.gov/research/publications/publication/?seqNo115=227390
• KORBUT, O. (2024, Ocak 18). “Blockade-Busting Ukraine Proves the Experts Wrong”. CEPA. https://cepa.org/article/blockade-busting-ukraine-proves-the-experts-wrong/
• LABORDE, D., & PIÑEIRO, V. (2023). “Wheat price hikes and food security in Sub-Saharan Africa”. Nature Food, 4(4), 277-278.
• LIN, F., LI, X., JIA, N., FENG, F., HUANG, H., HUANG, J., FAN, S., CIAIS, P., & SONG, X.-P. (2023). “The impact of Russia- Ukraine conflict on global food security”, Global Food Security, 36, 100661.
• MARTIN, W., & MİNOT, N. (2022). “The impacts of price insulation on world wheat markets during the 2022 food price crisis”. Australian Journal of Agricultural and Resource Economics, 66(4), 753-774. https://doi.org/10.1111/1467-8489.12498
• MAVROEIDIS, A., ROUSSIS, I., & KAKABOUKI, I. (2022). “The role of alternative crops in an upcoming global food crisis: A concise review”. Foods, 11(22), 3584.
• MITCHELL, D. O., & MİELKE, M. (2005). “Wheat: The global market, policies, and priori-ties”. Global agricultural trade and developing countries, 195-214.
• MOHAMMED, S. A., ALKERDI, A., NAGY, J., & HARSÁNYI, E. (2020). “Syrian crisis reper-cussions on the agricultural sector: Case study of wheat, cotton and olives”. Regional Science Policy & Practice, 12(3), 519-537. https://doi.org/10.1111/rsp3.12222
• ÖZOCAKLI, D. (2022). “Rusya’nın Ukrayna’ya Askeri Saldırısının Küresel Buğday Fiyatla-rına Etkisi: GARCH Yöntemi”. Research in Social Sciences, Volume II, 35-53.
• SULSER, T., DUNSTON, S. (2020). “COVID-19-related trade restrictions on rice and wheat could drive up prices and increase hunger”. IFPRI. Blog, https://www.ifpri.org/ blog/covid-19-related-trade-restrictions-rice-and- wheat-could-drive-prices-andincrease-hunger. https://www.ifpri.org/blog/covid-19-related-trade- restrictions-rice-and-wheat-could-drive-prices-and-increase-hunger
• Trading Economics (t.y.). Erişim Tarihi: 01.02.2022. https://tradingeconomics.com/about-te.aspx
• TÜRKEŞ M (2020). “İklim Değişikliğinin Tarımsal Üretim ve Gıda Güvenliğine Etkileri: Bilimsel Bir Değerlendirme”. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 125- 149.
• UKRAINIAN GRAIN ASSOCIATION. (t.y.). Results of the “Grain Corridor” work . Erişim Tarihi: 01.02 2024. https://uga.ua/en/results-of-the-grain-corridor-work/,
• ULUSAL HUBUBAT KONSEYİ, Erişim Tarihi: 01.02 2024 . http://www.uhk.org.tr/tr/
• USDA Foreign Agricultural Service. (t.y.). Erişim Tarihi: 01.02.2024. https://fas.usda.gov/
• VASUDEVA, V. (2022). “What are India’s plans to avert a wheat crisis?” Explained
• ZAHRA, N., HAFEEZ, M. B., WAHID, A., AL MASRURI, M. H., ULLAH, A., SIDDIQUE, K. H. M., & FAROOQ, M. (2023). “Impact of climate change on wheat grain composition and quality”. Journal of the Science of Food and Agriculture, 103(6), 2745-2751. https://doi.org/10.1002/jsfa.12289
• ГОЛОВНИЙ САЙТ ПРО АГРОБІЗНЕС. (t.y.). Erişim Tarihi: 01.02.2024. https://latifundist.com/
• ХРИСТИНА ЗЕЛЕНЮК. (2023, Nisan 29). “Зернова блокада: Чому українській агропродукції закривають шлях до Євросоюзу”. ТСН.ua. https://tsn.ua/exclusive/zernova-blokada-chomu-ukrayinskiy-agroprodukciyi- zakrivayut-shlyah-do-yevrosoyuzu-2318050.html